Με τους Βαλκανικούς Πολέμους συμβαίνει ένα περίεργο πράγμα: παρότι ήταν μακράν μία από τις ενδοξότερες στιγμές στην Ιστορία του ελληνικού κράτους, έχω την αίσθηση ότι δεν τους δίνουμε στο συλλογικό μας υποσυνείδητο τη θέση που τους αξίζει. Κι όμως, η μοίρα της Ελλάδας άλλαξε οριστικά και ουσιαστικά χάρη στη συμμετοχή μας στους Βαλκανικούς Πολέμους.
Να πούμε βέβαια ότι το πλάνο ήταν να γίνει ένας πόλεμος: από την μία οι βαλκανικές χώρες, που είχαν συμμαχήσει μεταξύ τους, και από την άλλη η παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, που τα ευρωπαϊκά εδάφη της αποτελούσαν το μήλον της Εριδος επί δεκαετίες για τους βαλκάνιους λαούς.
Οταν στις αρχές Οκτωβρίου 1912 ξεκινούσε εκείνος που θα έμενε στην Ιστορία ως ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος, σήμανε η αρχή του τέλους μιας ολόκληρης εποχής. Το domino effect που προκλήθηκε άφηνε απόνερα τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940. Μέσα σε μόλις οκτώ μήνες η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά εδάφη της (πλην της Κωνσταντινούπολης), ενώ ήρθε αντιμέτωπη και με ένα τεράστιο κύμα προσφύγων, που εγκατέλειψαν τις εστίες τους και πάλευαν να χτίσουν μια νέα ζωή, κατά κύριο λόγο, στα εδάφη της Μικράς Ασίας.
Το «τραύμα» της στρατιωτικής ταπείνωσης και οι δυσκολίες που προκάλεσε η ανάγκη αποκατάστασης των προσφύγων, άρχισαν να «γεννούν» τα πρώτα ψήγματα του τουρκικού εθνικισμού.
Και μπορεί ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος να ήταν νικηφόρος για τις συμμαχικές δυνάμεις των βαλκάνιων χωρών, όμως δεν έμειναν όλοι ευχαριστημένοι από τη μοιρασιά. Για την ακρίβεια, οι Βούλγαροι καθόλου δεν χάρηκαν με όσα κέρδισαν, με αποτέλεσμα να αποφασίσουν να διεκδικήσουν κι άλλα, στρεφόμενοι εναντίον των έως τότε συμμάχων τους. Και κάπως έτσι, ξέσπασε ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος, που ήταν αιματηρότατος και διήρκεσε όλον κι όλον έναν μήνα– από τα μέσα Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου 1913.
Ο Βούλγαροι που ζητούσαν τα πολλά έχασαν και τα λίγα, αφού ηττήθηκαν, και εν τέλει θα μπορούσε να πει κανείς ότι από τους Βαλκανικούς Πολέμους, η Βουλγαρία ήταν η δεύτερη χαμένη μετά την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρκεί να σκεφτούμε ότι παρά τον χρόνο, το χρήμα και το ανθρώπινο κεφάλαιο που είχε αφιερώσει επί χρόνια η Βουλγαρία στη διεκδίκηση της Μακεδονίας, τελικά κατάφερε να προσαρτήσει μόλις το 10% του εδάφους της, σε αντιδιαστολή με το 38% που προσάρτησε η Σερβία και το 52% περίπου που προσάρτησε η Ελλάδα.
Βέβαια, οι Βούλγαροι αυτό δεν θα το άφηναν έτσι. Και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους που ακολούθησαν η Βουλγαρία επέλεξε τους συμμάχους της με βάση το στόχο της απόκτησης περισσότερων εδαφών της Μακεδονίας και της Θράκης. Ευτυχώς για εμάς, ο Βούλγαροι βρέθηκαν και τις δύο φορές στο πλευρό των ηττημένων.
Οσο για εμάς, μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο διπλασιάσαμε την εδαφική έκταση του κράτους μας, με τα σύνορά μας που βρίσκονταν τον Οκτώβριο του 1912 κάτω από την Ελασσόνα να έχουν φτάσει στον ποταμό Νέστο, ενώ παράλληλα ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε περισσότερο από 70%.
Τότε πρόβαλε μπροστά μας το «στοίχημα» της ομαλής ενσωμάτωσης των λεγόμενων Νέων Χωρών. Δυστυχώς, το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έπειτα από λιγότερο από έναν χρόνο θα έφερνε την Ελλάδα μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα, με δύο από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της νεότερης Ιστορίας μας να έρχονται σε ευθεία σύγκρουση.
Παρόλα αυτά, ο θρίαμβος των Βαλκανικών Πολέμων ήταν, και παραμένει, ένα ανεπανάληπτο κατόρθωμα που άλλαξε τη μοίρα της χώρας. Είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη επέκταση των συνόρων του ελληνικού κράτους, ενώ ταυτόχρονα αποκατέστησε την εθνική υπερηφάνεια που είχε καταρρακωθεί μετά την ταπεινωτική ήττα του 1897.
Τέλος, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι οδήγησαν τη δυναστεία των Γκλύξμπουργκ στην Ελλάδα, επί Γεωργίου Α’, στο απόγειο της δημοτικότητάς, με τον Διάδοχο –κι έπειτα βασιλιά– Κωνσταντίνο να απολαμβάνει τις δάφνες του βασιλιά-στρατηλάτη. Οσο για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ήταν ο άνθρωπος που φρόντισε να εξασφαλίσει τόσο τη συμμετοχή της Ελλάδας στους Πολέμους όσο και τη διπλωματική επιβράβευση των στρατιωτικών επιτυχιών της.