Το πρώτο μυθιστόρημα με τη «φιλοσοφική λίθο» στον τίτλο, κυκλοφόρησε στις 26 Ιουνίου 1997 από την Bloomsbury του Λονδίνου. Την επόμενη χρονιά είχε ήδη κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ, αλλά και σε άλλες χώρες μεταφρασμένο (όπως και στην Ελλάδα, από τις εκδόσεις Ψυχογιός). Οι απανωτές περιπέτειες επέβαλαν στην ποπ κουλτούρα τα ονόματα των φίλων –του Χάρι, της Ερμιόνης και του Ρον–, του διευθυντή Ντάμπλντορ, του σκοτεινού Σνέιπ και του σατανικού Βόλντεμορτ (του οποίου το όνομα σημαίνει στα γαλλικά «η πτήση του θανάτου»), καθώς και δεκάδων άλλων χαρακτήρων. Εκείνη τη χρονιά, λοιπόν, άνοιγε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στη σύγχρονη λογοτεχνία του φανταστικού και του κινηματογραφικού μπλοκμπάστερ.

Οι πρώτες λέξεις του «Χάρι Πότερ»

«Ο κύριος κι η κυρία Ντάρσλι, που έμεναν στον αριθμό 4 της οδού Πριβέτ, έλεγαν συχνά, και πάντα με υπερηφάνεια, πως ήταν απόλυτα φυσιολογικοί άνθρωποι, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο. Ήταν οι τελευταίοι άνθρωποι που θα περίμενε κανείς να δει ανακατεμένους σε κάτι παράξενο ή μυστήριο, απλώς και μόνο γιατί κι οι ίδιοι πίστευαν πως δεν υπήρχαν αληθινά τέτοιες ανοησίες στη ζωή» (εκδ. Ψυχογιός, μτφ. Μάια Ρούτσου, 1998). Αν ρωτούσε κανείς πώς ξεκινούσε ο «μύθος» του Χάρι Πότερ το 1997, αυτές τις προτάσεις θα έπρεπε να αναφέρει, καθώς αποτελούν την αρχή στο μυθιστόρημα «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος». Οπου Ντάρσλι η άθλια οικογένεια του θείου και της θείας με την οποία μένει ο Χάρι πριν καταφτάσει η ταχυδρομική κουκουβάγια που θα τον καλέσει στο μέρος με την ονομασία «Σχολή Χόγκουαρτς» για Μαγείες και Ξόρκια.

Τα ρεκόρ του μάγου

Το πρώτο βιβλίο της σειράς έχει μπει στη λίστα με τα πλέον ευπώλητα όλων των εποχών με 120 εκατομμύρια αντίτυπα. Βρίσκεται στην πέμπτη θέση ύστερα από την «Ιστορία δύο πόλεων» του Ντίκενς, τον «Μικρό πρίγκιπα» του Αντουάν ντε Σαν Εξιπερί και τον «Αλχημιστή» του Πάολο Κοέλιο. Στην ίδια λίστα ξαναβρίσκουμε φυσικά και τους άλλους τίτλους της σειράς: την «Κάμαρα με τα μυστικά» με 77 εκατ. πωλήσεις, τον «Αιχμάλωτο του Αζκαμπάν», το «Κύπελλο της φωτιάς», το «Τάγμα του Φοίνικα», τον «Ημίαιμο πρίγκιπα» και τους «Κλήρους του θανάτου» – όλα με 65 εκατομμύρια πωλήσεις έκαστο. Υπ’ όψιν ότι οι «Κλήροι του θανάτου», το έβδομο και τελευταίο βιβλίο της σειράς, σημείωσε ρεκόρ ως εκείνο με τις ταχύτερες πωλήσεις όλων των εποχών: 8,3 εκατομμύρια αντίτυπα στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσα σε 24 ώρες από την κυκλοφορία του.

Τα γενέθλια του ήρωα

Η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ γεννήθηκε στις 31 Ιουλίου 1965 στο Yate της Βρετανίας. Εδωσε, λοιπόν, την ίδια ημερομηνία γέννησης στον Χάρι Πότερ, τον οποίο συναντάμε για πρώτη φορά όταν μπαίνει στα 11 και η κουκουβάγια πρέπει να τού παραδώσει την πρόσκληση από το Χόγκουαρτς «έως τις 31 Ιουλίου». Παρεμπιπτόντως, το μεσαίο όνομα του ήρωα είναι Τζέιμς.

Οι αλλαγές στη μετάφραση

Διάφορα βιβλία της σειράς έχουν μεταφραστεί σε συνολικά 88 γλώσσες (όχι όλες επίσημες). Ανάμεσά τους ανήκουν η γραφή Μπράιγ και τα λατινικά. Προφανώς σε κάθε μετάφραση έπρεπε να γίνουν και οι απαραίτητες μετατροπές. Στην αραβική, για παράδειγμα, το «μπέικον» (που δεν τρώνε οι μουσουλμάνοι) άλλαξε σε «αυγά». Στην κινεζική προστέθηκε υποσημείωση για το τι σημαίνουν τα «κορνφλέικς».

Ο «Αρειος ποτήρ» στα αρχαία ελληνικά

Είναι το μοναδικό μπεστ σέλερ τέτοιας έκτασης που μεταφράστηκε στα αρχαία ελληνικά -συγκεκριμένα από τον καθηγητή Κλασικής Λογοτεχνίας Άντριου Γουίλσον. Και το όνομα αυτού: «Άρειος ποτήρ και η του φιλοσόφου λίθος». Αν θέλετε μάλιστα να πάρετε μία γεύση, θυμηθείτε την αρχή του βιβλίου που λέγαμε: «Δούρσλειος (σ.σ.: δηλαδή Ντάρσλι) και η γυνή ενώκουν τη τετάρτη οικία τη της των μυρσίνων οδού εσεμνύνοντο δε περί εαυτούς ως ουδέν διαφέρουσι των άλλων ανθρώπων, τούτου δ’ ένεκα χάριν πολλήν ήδεσαν. Διόπερ νομίζοις αν αυτούς εν πρώτοις είναι των μη μετεχόντων του θαυμασίου, ως περί ουδενός τα τοιαύτα ποιουμένους και αλαζονείαν καλούντας». Πλάκα έχει, ομολογουμένως.

 

Η αλλαγή του τίτλου

Κι όμως, στις ΗΠΑ δεν ακούστηκαν οι λέξεις «φιλοσοφική λίθος», καθώς το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ως «Ο Χάρι Πότερ και η λίθος του μάγου» («Harry Potter and the Sorcerer’s Stone»).  Ο εκδότης Άρθουρ Λιβάιν της Scholastic Corporation φοβόταν ότι αν δεν έμπαινε η λέξη αυτή οι αναγνώστες δεν θα έκαναν αυτομάτως τη σύνδεση με το φανταστικό, αλλά θα έμενα σε κάτι «φιλοσοφικό».

8 δισ. δολάρια

Η πρώτη ταινία που βασίστηκε στη «Φιλοσοφική λίθο» κυκλοφόρησε το 2001, σε σκηνοθεσία Κρις Κολόμπους (ο ίδιος θα αναλάμβανε και τη δεύτερη πριν παραδώσει στον Αλφόνσο Κουαρόν για την 3η, τον Μάικ Νιούελ για την 4η και τον Ντέιβιντ Γέιτς για την 5η έως την 8η). Ολα μαζί τα 8 μπλοκμπάστερ της κινηματογραφικής σειράς (καθώς το τελευταίο βιβλίο «έσπασε» σε δύο μέρη) έχουν αποφέρει περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια στο box office.

Χωρίς τον Σπίλμπεργκ

Από τα πρώτα ονόματα που ακούστηκαν για τη σκηνοθεσία της πρώτης ταινίας ήταν εκείνο του Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο οποίος δήλωσε ότι η εμπορική επιτυχία της μεταφοράς ήταν εξασφαλισμένη από τα… αποδυτήρια. «Ήταν σαν να χτυπάς παπάκια πάνω σε βαρέλι του λούνα παρκ» δήλωνε τότε. Για αδιευκρίνιστους μέχρι σήμερα λόγους, πάντως, ο ίδιος αποσύρθηκε και οι φήμες ότι η Ρόουλινγκ είχε βάλει βέτο διαδόθηκαν παντού. Η ίδια το αρνήθηκε, αλλά ύστερα από καιρό, όταν οι πιθανότητες μοιράζονταν ανάμεσα στους Κ. Κολόμπους, Τέρι Γκίλιαμ, Αλαν Πάρκερ και Μπραντ Σίλμπερλινγκ, η συγγραφέας εξέφρασε την προτίμησή της για τον δεύτερο.

Το απωθημένο του Ρόμπιν Γουίλιαμς

Τουλάχιστον δύο αμερικανοί ηθοποιοί ήθελαν να συμμετάσχουν στη σειρά των ταινιών, ακόμη και χωρίς να πληρωθούν: η Ρόζι Ο’ Ντόνελ και ο Ρόμπιν Γουίλιαμς. Η Ρόουλινγκ, ωστόσο, επέμεινε μέχρι το τέλος, καθώς ο απαράβατος κανόνας που είχε θέσει στην παραγωγή ήταν όλοι οι ηθοποιοί να έχουν αγγλική ή ιρλανδική καταγωγή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News