Το μυαλό πάει πίσω σε εκείνη τη Δευτέρα 11 Μαρτίου 1991. Ηταν η μέρα που ξεκινούσε η δίκη για το «Σκάνδαλο Κοσκωτά» (γνωστή και ως «Δίκη του Αιώνα»). Εκείνη τη μέρα συγκλήθηκε για πρώτη φορά το Ειδικό Δικαστήριο υπό την προεδρία του προέδρου του Αρείου Πάγου, Βασίλη Κόκκινου και άλλων 12 τακτικών δικαστών (Αρεοπαγιτών και προέδρων εφετών). Ως εισαγγελείς ορίστηκαν τρεις νομικοί βουλευτές (Νίκος Κατσαρός και Κώστας Κωνσταντινίδης από πλευράς Νέας Δημοκρατίας και Νίκος Κωνσταντόπουλος από πλευράς Συνασπισμού). Διεξήχθησαν 142 συνεδριάσεις και κατέθεσαν συνολικά 109 μάρτυρες. Το μυαλό πάει πίσω στην πρώτη και μοναδική ως τώρα δίκη στην Ελλάδα η οποία προβλήθηκε σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση, που μπήκε σε κάθε σπίτι και για πρώτη φορά οι Ελληνες είδαν τους ανώτερους δικαστές με την επίσημη στολή τους (τήβεννο, καπελάκι και άσπρο γουνάκι για τον πρόεδρο). 25 χρόνια είναι πάρα πολλά. Βασικά, μια ολόκληρη ζωή. Φαντάσου, εγώ ήμουν 19 χρόνων, κάνοντας ελεύθερο ρεπορτάζ σε εφημερίδα που πουλούσε… 200.000 φύλλα, ημερησίως.
Σε αυτή την αναδρομή, εκεί πίσω, στο «Βρώμικο ’89», όλα είναι μπερδεμένα – αν και, τώρα πια, όλα είναι ξεκάθαρα. Η ιστορία που οδήγησε στην 11η Μαρτίου 1991 ξεκινά από τα μέσα του 1988, μεσούντος τού «σκανδάλου Κοσκωτά» -εκείνου του νεαρού τραπεζίτη, τότε- που έφτιαξε μια μικρή αυτοκρατορία στον τραπεζικό και εκδοτικό χώρο. Στις 19 Οκτωβρίου 1988 είχε ασκηθεί εις βάρος του ποινική δίωξη για κατάχρηση δισεκατομμυρίων δραχμών και όλοι περίμεναν την έκδοσή του στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, όπου είχε διαφύγει και συλληφθεί.
Εκεί μπλέκεται και η υπόθεση για δωροδοκία του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου από τον Κοσκωτά (βλέπε «Πάμπερς»), ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Δικαιοσύνης, Αγαμέμνων Κουτσόγιωργας, που κατηγορείτο ότι εμπόδιζε τον έλεγχο της Τράπεζας Κρήτης. Ακολούθησαν εκλογές και νέο κυβερνητικό σχήμα υπό τον Τζαννή Τζαννετάκη και, στις 7 Ιουλίου 1989, 144 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας κατέθεσαν πρόταση κατά του Ανδρέα Παπανδρέου και άλλων πέντε υπουργών του ΠΑΣΟΚ, για παράβαση του νόμου περί ευθύνης υπουργών.
Στις 18 Ιουλίου η ολομέλεια του κοινοβουλίου αποφάσισε την παραπομπή των κατηγορουμένων σε δωδεκαμελή προανακριτική επιτροπή, για να διερευνηθούν οι ευθύνες τους. Τι να πρωτοθυμηθείς. Ακολούθησε το σκάνδαλο του γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού με τον πρώην υπουργό Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ, Νίκο Αθανασόπουλο και στις 21 Σεπτεμβρίου 1989 η Βουλή αποφάσισε την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο για την υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1988, η Βουλή αποφάσισε να παραπέμψει εκ νέου στο Ειδικό Δικαστήριο για το «σκάνδαλο Κοσκωτά», τον Ανδρέα Παπανδρέου και μαζί τούς υπουργούς τής κυβέρνησής του, Αγαμέμνονα Κουτσόγιωργα, Γεώργιο Πέτσο, Παναγιώτη Ρουμελιώτη και Δημήτρη Τσοβόλα. Ολα αυτά, μία μέρα μετά τη δολοφονία, από τη 17Ν, του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Παύλου Μπακογιάννη. Τι μέρες, Θεέ μου.
Πού να θυμάσαι και τις κατηγορίες που χόρευαν επάνω σε έδρανα: ηθικής αυτουργίας σε απιστία, αδίκημα παθητικής δωροδοκίας, παράβαση του άρθρου 2 του Ν.Δ. 802/71, απιστία περί την υπηρεσία, υπόθαλψη εγκληματία, παθητική δωροδοκία, αποδοχή προϊόντων εγκλήματος από ιδιοτέλεια, απιστία περί την υπηρεσία και δωροληψία.
Εκλογές, οικουμενική κυβέρνηση, νέες εκλογές για τις 8 Απριλίου 1990, η αυτοδυναμία τού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με την αρωγή του Κατσίκη. Πολιτικό σύστημα ροντέο. Η πρώτη υπόθεση ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου ήταν για το γιουγκοσλαβικό καλαμπόκι. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Νίκος Αθανασόπουλος, καταδικάσθηκε στις 11 Αυγούστου 1990 σε φυλάκιση τριών ετών και έξι μηνών για ηθική αυτουργία σε έκδοση ψευδών βεβαιώσεων, χρήση πλαστού εγγράφου και απλή συνέργεια σε νόθευση βιβλίων απόπλου – κατάπλου λιμεναρχείου Καβάλας.
Και μετά, το Ειδικό Δικαστήριο με τη δίκη για το σκάνδαλο της Τράπεζας Κρήτης. Απίστευτες στιγμές, τις θυμάσαι σαν ένα παράξενο όνειρο και οι ημερομηνίες έρχονται στο μυαλό, σαν σκηνές μιας άλλης πραγματικότητας, μέσω ενός φθαρμένου μπλοκ σημειώσεων που το έχεις κρατήσει για να θυμάσαι εκείνη την εποχή. Η απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου εκδόθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1992, όπου -με ψήφους 7 προς 6- ο Ανδρέας Παπανδρέου κηρύχθηκε αθώος. Στον Δημήτρη Τσοβόλα επεβλήθη ποινή φυλάκισης δυόμιση ετών και τριετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Στον Γεώργιο Πέτσο, φυλάκιση 10 μηνών και διετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, για μια απλή πολεοδομική παράβαση. Στις 15 Μαΐου 1992, με απόφαση της Βουλής, ανεστάλη η δίωξη κατά του Ανδρέα Παπανδρέου για την υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών.
Η αυλαία του «Βρώμικου ’89» ή της «Κάθαρσης» έπεσε και τυπικά στις 17 Ιανουαρίου 1994, όταν η Βουλή συγκατατέθηκε στην άρση των εννόμων συνεπειών της καταδίκης του Νίκου Αθανασόπουλου για την υπόθεση του γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού. Στις 26 Νοεμβρίου 1993, η Βουλή είχε συγκατατεθεί στην απονομή χάριτος και την άρση των έννομων συνεπειών της καταδίκης τού Δημήτρη Τσοβόλα.
Ο καθένας, έπειτα από τόσα χρόνια, έχει χτίσει τις εφεδρείες με τα συμπεράσματά του από εκείνη τη δίκη. Τι κρατάω προσωπικά; Ακριβώς έναν μήνα από την έναρξή της, στις 11 Απριλίου 1991, ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου και πρόεδρος του Ειδικού Δικαστηρίου, Βασίλειος Κόκκινος, απηύθυνε μια ερώτηση στον Κουτσόγιωργα. «Δεν δύναμαι, κύριε πρόεδρε…» ήταν οι τελευταίες λέξεις του Αγαμέμνονα, που κατέρρευσε μπροστά στα μάτια μου. Τελικά, σύμφωνα με το ιατρικό ανακοινωθέν, πέθανε από «ρήξη ανεγχείρητου εκτεταμένου διαχωριστικού ανευρύσματος αορτής, με πρώτη εκδήλωση εγκεφαλικό αγγειακό επεισόδιο και ισχαιμία αριστερού άκρου».
Ολα αυτά μέσα σε εκείνη την αίθουσα του δικαστηρίου, τότε που κατάλαβα με τον πιο σκληρό τρόπο ότι όλοι περαστικοί είμαστε από αυτή τη ζωή. Και έχουν περάσει τόσα χρόνια…