Το λεύκωμα έχει τίτλο «Fine lines» και περιλαμβάνει επιστημονικά σκίτσα και ακουαρέλες του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ από τα αγαπημένα του λεπιδόπτερα | Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press
Θέματα

Η μανία του συγγραφέα της «Λολίτας» για τις πεταλούδες

«Η λογοτεχνία και οι πεταλούδες είναι τα δύο πιο γλυκά πάθη που γνώρισε ποτέ ο άνθρωπος», έχει πει ο σπουδαίος ρώσος συγγραφέας Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ. Eνα λεύκωμα με σκίτσα του από τις εκδόσεις του Γέιλ μας αποκαλύπτει το δεύτερο γλυκό πάθος του. Το τρίτο, αν σκεφτούμε και τη Λολίτα
Κιάρα Σουγκανίδου

«Εχω κυνηγήσει πεταλούδες σε ποικίλα κλίματα και με ποικίλες μεταμφιέσεις» αναφέρει ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ (1899-1977) στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Μίλησε, μνήμη» (εκδ. Πατάκης, σελ. 404, τιμή 20,80 ευρώ). «Σαν ωραίο αγόρι με βρακί και ναυτικό καπελάκι, σαν ξερακιανός εμιγκρές με φανελένια τσάντα και μπερέ, σαν χοντρός ασκεπής γέρος, με σορτς».

Ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ έφηβος, φωτογραφημένος στη Ρωσία. Τα σκίτσα είναι δικές του παρεμβάσεις (Φωτογραφία: a-lepidoptera.weebly.com)

Πράγματι ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ άρχισε να συλλέγει λεπιδόπτερα στην ηλικία των επτά ετών. Και κατά τη διάρκεια της μεγάλης, περιπετειώδους και σπουδαίας πορείας του στη λογοτεχνία, το πάθος αυτό για τις πεταλούδες έμεινε αμείωτο.

Ο Ναμπόκοφ ενώ κυνηγούσε πεταλούδες δημοσίευσε τους πρώτους στοίχους του ως έφηβος λίγο πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση και το 1918 ταξίδεψε από την Αγία Πετρούπολη στην Κριμαία για να μελετήσει εννέα είδη σκουληκιών της περιοχής και 77 είδη πεταλούδας.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Το 1920 στο πρώτο έτος σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στη Βρετανία, περιέγραψε τις παρατηρήσεις του από την Κριμαία στο πανεπιστημιακό έντυπο The Entomologist.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Το 1940 και αφού είχε δημοσιεύσει εννέα μυθιστορήματα στα ρωσικά και ένα στα αγγλικά μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη και εκεί συνεργάστηκε με το Τμήμα Εντομολογίας του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Τον επόμενο χρόνο προσελήφθη στο Μουσείο του Χάρβαρντ, στο τμήμα Συγκριτικής Ζωολογίας, όπου εργαζόταν καθημερινά περίπου 14 ώρες. Δουλειά του εκεί ήταν να σκιτσάρει τα φτερά και τα γεννητικά όργανα πεταλούδων.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Στο λεύκωμα με τίτλο «Fine Lines – Vladimir Nabokov’s Scientific Art» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Yale University Press παρουσιάζονται 154 σκίτσα και ακουαρέλες του διάσημου συγγραφέα, τα περισσότερα για πρώτη φορά.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Μάλιστα σύμφωνα με τους επιμελητές της έκδοσης, οι περίφημες κάρτες σημειώσεων με τα χειρόγραφα των μυθιστορημάτων του, ήταν τα χαρτιά που χρησιμοποιούσε για τις εντομολογικές μελέτες του.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Οταν ο Ναμπόκοφ άρχισε να μελετάει τις πεταλούδες, ονειρευόταν να ανακαλύψει νέα είδη και να τους δώσει εκείνος τις δικές του ονομασίες. Ως παιδί, νόμιζε ότι ανακάλυπτε πεταλούδες για πρώτη φορά αλλά έπεφτε έξω και απογοητευόταν. Ως ενήλικος στάθηκε πιο τυχερός. Το 1944 ανακάλυψε στη Νέα Υόρκη την περίφημη μπλε Κάρνερ στην οποία έδωσε τη λατινική ονομασία Lycaeides melissa samuelis.

Ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ, ηλικιωμένος, στις ΗΠΑ, και καταξιωμένος παγκοσμίως ως συγγραφέας, κυνηγάει πεταλούδες με την απόχη του

Την επόμενη χρονιά η μελέτη των γεννητικών οργάνων των μπλε πεταλούδων τον οδήγησε στην πιο τολμηρή επιστημονική του υπόθεση ‒ στο… μπλε ταξίδι από τον Παλιό στον Νέο Κόσμο. Ο Ναμπόκοφ πίστευε ότι οι μπλε πεταλούδες του γένους των Polyommatus προερχόταν από την Ασία αλλά μετακινήθηκαν από τη Σιβηρία μέσω του Βερίγγειου Πορθμού (που συνδέει τη Ρωσία με την Αλάσκα) και από εκεί κατευθύνθηκαν νότια στον Νέο Κόσμο και έφτασαν μέχρι τη Χιλή.

Φωτογραφία: Fine Lines / Yale University Press

Ελάχιστοι επιστήμονες τότε αν στα σοβαρά την υπόθεση του Ναμπόκοφ για το μεγάλο ταξίδι της μπλε πεταλούδας. Εξετάσεις DNA που έγιναν το 2011, τελικά απέδειξαν πως είχε δίκιο.