Η χρονική περίοδος από την Παρασκευή 5 Ιουνίου 2015, όταν η Ελλάδα δεν κατέβαλε τη δόση των 300 εκατ. ευρώ προς το ΔΝΤ, έως τα ξημερώματα της Δευτέρας 13 Ιουλίου, που η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε με τους Θεσμούς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή-Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα-Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) για το Τρίτο Μνημόνιο –υπό την απειλή του Grexit από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε– είναι το πλέον δραματικό κεφάλαιο της ελληνικής κρίσης χρέους.
Καθώς εφέτος ολοκληρώνονται δέκα χρόνια από το καλοκαίρι του 2015, η επέτειος είναι μια αφορμή για να μετρήσουμε ξανά τον χρόνο: να επισκεφθούμε με την ασφάλεια που προσφέρει η απόσταση των δέκα ετών την αλληλουχία των 39 εκείνων ημερών με βάση τα γεγονότα, όπως τα κατέγραψαν τα ΜΜΕ και τα βιβλία που ακολούθησαν.
Εχουμε πάντα κατά νου ότι είναι αδύνατον να συνοψίσει κανείς με απόλυτη πληρότητα γεγονότα με παγκόσμια, τότε, ακτινοβολία και τεράστιο αντίκτυπο στη χώρα μας, τα οποία αποτελούν (και θα αποτελούν) αντικείμενο έρευνας και μελέτης. Θα το επιχειρήσουμε ωστόσο, κόβοντας τον χρόνο σε τρία μέρη:
ΜΕΡΟΣ Α’
Ο χρόνος τελειώνει
(5 Ιουνίου – 18 Ιουνίου 2015)
Παρασκευή 5 Ιουνίου 2015
Εχοντας συμφωνήσει τον Φεβρουάριο την παράταση κατά τέσσερις μήνες του Δεύτερου Μνημονίου μέχρι και το τέλος Ιουνίου του 2015, τα χρονικά περιθώρια για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων της συμμαχικής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τους Θεσμούς (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ) στενεύουν και πάλι επικίνδυνα. Με τα αποθέματα από τους φορείς της γενικής κυβέρνησης να στερεύουν, το υπουργείο Οικονομικών στην Αθήνα δυσκολεύεται να καλύψει τις υποχρεώσεις του στο εξωτερικό.
Στις 5 Ιουνίου γίνεται γνωστό ότι η χώρα δεν θα καταβάλει τη δόση των 300 εκατ. ευρώ προς το ΔΝΤ, η οποία λήγει την ίδια ημέρα. Η είδηση κάνει τον γύρο του κόσμου και ο Guardian, σημειώνει: «Η Ελλάδα κινείται πιο κοντά στην έξοδο από την ευρωζώνη μετά την καθυστέρηση αποπληρωμής 300 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ».
Η κυβέρνηση δηλώνει ότι θα πακετάρει τη χαμένη δόση σε μια μεγαλύτερη, 1,6 δισ. ευρώ, με στόχο να πληρωθεί 25 ημέρες αργότερα, στις 30 Ιουνίου. Η δήλωση του υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη (εδώ) την ίδια ημέρα (5/6/2015), ότι «η ελληνική κυβέρνηση εκπληρώνει πάντα τις υποχρεώσεις της προς όλους τους δανειστές της και αυτό θα συνεχίσει αδιαλείπτως να κάνει» δεν θα επιβεβαιωθεί: στις 29 Ιουνίου, σε συνθήκες ακόμη πιο πιεστικές, αξιωματούχος της ελληνικής κυβέρνησης δηλώνει στο Reuters ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει την «ενοποιημένη» δόση.
♦ Flash back: «Μια νύχτα μαγική». Από το 2010 και μετά η σύγκρουση με το ΔΝΤ είχε συνδεθεί στο συλλογικό μας φαντασιακό με τη χρεοκοπία της Αργεντινής το 2001. Τότε που ο πρόεδρος της χώρας Φερνάντο ντε λα Ρούα δραπέτευσε με ελικόπτερο από το προεδρικό μέγαρο για να αποφύγει το λιντσάρισμα από το εξαγριωμένο πλήθος.
Για κάποιους, αυτό που συνέβη στην Αργεντινή το 2001 θα ήταν καλό να επαναληφθεί και στην Ελλάδα. Εξ ου και το σύνθημα «μια νύχτα μαγική, σαν στην Αργεντινή, να δούμε στο ελικόπτερο ποιος θα πρωτομπεί», που ακουγόταν συχνά σε συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα από οργανωμένες ομάδες προ του 2015 στο πλαίσιο του «αντιμνημονιακού αγώνα».
Είχε αποδέκτες τους μέχρι τότε πρωθυπουργούς της μνημονιακής περιόδου Γ. Παπανδρέου, Α. Σαμαρά και Λ. Παπαδήμο, καθώς και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης της περιόδου 2012-2014, Ευ. Βενιζέλο. Για άλλους μια τέτοια εξέλιξη –το bank run, το χάος και η κατάρρευση που ακολουθεί την ασύντακτη χρεοκοπία, όπως συνέβη στην Αργεντινή– έπρεπε πάση θυσία να αποφευχθεί.
Το γεγονός ότι την ώρα της σύγκρουσης με το ΔΝΤ τον Ιούνιο του 2015 (που δεν σήμαινε αυτομάτως χρεοκοπία) το πολιτικό κλίμα στη χώρα απέναντι στην κυβέρνηση ήταν το αντίθετο από εκείνο της Αργεντινής του 2001, με την πλειοψηφία των πολιτών να συγκεντρώνεται για να υποστηρίξει τους κ.κ. Τσίπρα, Καμμένο και Βαρουφάκη, είναι μια ακόμη ένδειξη ότι στην Ελλάδα κάνουμε τα πράγματα με τον δικό μας τρόπο.
Σάββατο 6 Ιουνίου 2015
Oι διαπραγματεύσεις κυβέρνησης-θεσμών σε Αθήνα και Βρυξέλλες βρίσκονται σε εξέλιξη και σημειώνεται το πρώτο επεισόδιο στη μέχρι τότε αρμονική σχέση ανάμεσα στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Είχε προηγηθεί, όπως μετέδιδε το BBC, η απόρριψη «ορισμένων προτάσεων» που υποβλήθηκαν από τους δανειστές σε συνομιλίες του κ. Τσίπρα με τον Ντάισελμπλουμ (τότε πρόεδρο του Eurogroup και νυν δήμαρχο Αϊτχόβεν) αλλά και τον ίδιο τον Γιούνκερ.
Στη Βουλή ο κ. Τσίπρας υψώνει τους τόνους της αντιπαράθεσης και αναφέρει ότι «η εισήγηση που μου παρέδωσε ο πρόεδρος Γιούνκερ εκ μέρους των τριών θεσμών με εξέπληξε δυσάρεστα (…) Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι η ειλικρινής προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης για μια έντιμη και συνολική λύση, από κάποιους θα εκλαμβανόταν ως αδυναμία».
Η «Αυγή» στέκεται στη δήλωση του Πρωθυπουργού Α. Τσίπρα ότι «αυτή η κυβέρνηση και αυτή η Βουλή δεν θα ψηφίσουν νέο Μνημόνιο»:
Κυριακή 7 Ιουνίου 2015
Διεθνή μέσα ενημέρωσης, όπως οι Financial Times και ο Guardian, μεταφέρουν την απάντηση του Γιούνκερ, ο οποίος κατηγορεί με τη σειρά του τον Α. Τσίπρα ότι «είπε ψέματα» σχετικά με τις διαπραγματεύσεις. «Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δηλώνει ότι ο έλληνας πρωθυπουργός απέτυχε να παραδώσει τις υποσχεθείσες προτάσεις και είπε ψέματα στο ίδιο του το Κοινοβούλιο σχετικά με τις διαπραγματεύσεις» γράφει ο Guardian.
«Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου οι εκφράσεις απογοήτευσης από τους ηγέτες της ΕΕ για τη στάση του κ. Τσίπρα φάνηκε να προέρχονται από όλες τις πλευρές» σημειώνουν την ίδια ημέρα (7/6) οι Financial Times. Το κλίμα βαραίνει απότομα και από τις δύο πλευρές, ενώ απομένουν μόλις 23 ημέρες για τη λήξη του Δεύτερου Μνημονίου.
Δευτέρα 8 Ιουνίου 2015
Ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, δηλώνει μιλώντας σε συνέδριο στη Γερμανία (εδώ) ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να κάνει συμβιβασμούς, αλλά δεν θα δεχθεί μέτρα που θεωρεί υφεσιακά. Προσθέτει ότι οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται «με εξαιρετικά φιλικό τρόπο».
Την ίδια ημέρα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, δηλώνει σε συνέντευξη Τύπου (στη Σύνοδο Κορυφής των G7 στη Γερμανία) ότι η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει με σοβαρότητα το ζήτημα, να λάβει δύσκολες αποφάσεις και να υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις.
Τρίτη 9 Ιουνίου 2015
Οι θεσμοί (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ) απορρίπτουν τις νέες ελληνικές προτάσεις, ζητώντας περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο το κλίμα είναι κάπως καλύτερο. Τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων (AFP) μεταφέρει μια αισιόδοξη προσέγγιση από τον αντιπρόεδρο της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο οποίος δηλώνει: «Θα έλεγα ότι η επίτευξη συμφωνίας εντός των προσεχών ημερών είναι πιθανή». Ο ίδιος ζητά από την Αθήνα «λιγότερους τακτικούς ελιγμούς και περισσότερη δουλειά επί της ουσίας».
Τετάρτη 10 Ιουνίου 2015
Συνάντηση Τσίπρα με Μέρκελ και Ολάντ στις Βρυξέλλες. Ο εκ νέου εναγκαλισμός Τσίπρα-Γιούνκερ μοιάζει να αποκαθιστά τη σχέση μετά τη φραστική ανταλλαγή. Ωστόσο τίποτα νέο δεν προκύπτει επί της ουσίας και ξεχωρίζει ο δραματικός τόνος της δήλωσης της γερμανίδας καγκελαρίου: «Ο στόχος είναι να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη. Πάντα προσεγγίζω αυτά τα πράγματα με τη στάση ότι αν υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος». Το πρώτο μέρος της δήλωσης αποτελεί προοίμιο για όσα θα ακολουθήσουν.
Πέμπτη 11 Ιουνίου 2015
Το περίεργο τηλεγράφημα. Η επόμενη μέρα της τριμερούς φέρνει κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας. Τα «Νέα» κυκλοφορούν με τίτλο «Παράθυρο Συμφωνίας» (εδώ). Ωστόσο ανάμεσα στις γραμμές κάτι μοιάζει να μην πηγαίνει καλά. Τηλεγράφημα του Bloomberg με τίτλο Germany to Consider Offering Tsipras Staggered Deal on Aid, περνάει μια πρώτη εικόνα ότι η Γερμανία εξετάζει κάποιου είδους άγνωστη μέχρι τότε «βοήθεια» για την Ελλάδα.
Η λέξη «Aid» στον τίτλο του τηλεγραφήματος παραπέμπει και στη λεγόμενη «ανθρωπιστική βοήθεια» που είδαμε τελικά να προσφέρεται από τον γερμανό ΥΠΟΙΚ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στις 12 Ιουλίου του 2015: «πακέτο» με το σχέδιό του για έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.
To τηλεγράφημα του Bloomberg «κρύβει» ένα σχέδιο που οδηγούσε στο Grexit:
Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015
Ο τόνος των προειδοποιήσεων από την πλευρά των Βρυξελλών γίνεται όλο και πιο δραματικός. Ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, δηλώνει στη φινλανδική εφημερίδα Helsingin Sanomat ότι «η Ελλάδα πρέπει να λάβει δύσκολες αποφάσεις για να αποφύγει τη χρεοκοπία».
♦ Flash back: Το στιγμιότυπο. Μήνες νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 2015, η επεισοδιακή κοινή συνέντευξή Τύπου Βαρουφάκη – Ντάισελμπλουμ στην Αθήνα σφραγίζει από νωρίς τις δυσκολίες της επικοινωνίας. Ολοι ψάχνουν να μάθουν τι είπαν ο ένας στο αυτί του άλλου όταν σηκώθηκαν όρθιοι. Το αποκάλυψαν αργότερα οι ίδιοι από διαφορετικές οπτικές γωνίες:
—Ο Γιάνης Βαρουφάκης στο βιβλίο του («Ανίκητοι Ηττημένοι», εκδ. Πατάκη 2017) γράφει, ξεκινώντας με την ατάκα του Ντάισελμπλουμ: «”Μόλις σκότωσες την τρόικα!”. “Ουάου!” απάντησα. “Αυτό είναι ένα κομπλιμέντο που δεν άξιζα”». Και προσθέτει: «Οι δρόμοι της Αθήνας δε θα ήταν ποτέ ίδιοι για μένα μετά από εκείνη τη συνέντευξη Τύπου. Οδηγοί ταξί, ηλικιωμένες γυναίκες, μαθητές, αστυνομικοί, συντηρητικοί οικογενειάρχες, εθνικιστές, αλλά και οι ακροαριστεροί αμφισβητίες των πάντων – όλοι ανεξαιρέτως, μια ολόκληρη κοινωνία της οποίας το αίσθημα υπερηφάνειας και αξιοπρέπειας είχε πληγεί από την υποτέλεια των προηγούμενων κυβερνήσεων προς την τρόικα και τους πολιτικούς προϊσταμένους τους, θα με σταματούσαν στον δρόμο ευχαριστώντας με για εκείνη τη σύντομη στιγμή. Θυμάμαι οδηγό λεωφορείου να σταματά το λεωφορείο του στη μέση της Πανεπιστημίου για να βγει και να σφίξει το χέρι μου».
—O Ντάισελμπλουμ στο δικό του βιβλίο («The Euro Crisis», Prometheus, 2018) έγραψε από τη σκοπιά του τα εξής (μετάφραση από τα αγγλικά): Ο Βαρουφάκης ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους αν εξακολουθούσε να θέλει τα ευρωπαϊκά δάνεια. «Πέρασε στα ελληνικά και ξεκίνησε μια αόριστη φλυαρία εναντίον του προγράμματος και της τρόικας. Παρόλο που υπήρχε μετάφραση στα ακουστικά μου, ο ήχος ήταν σαν να έρχεται από τη Θεσσαλονίκη. Η ποιότητά του ήταν απελπιστική και η μετάφραση των διερμηνέων ερχόταν με μεγάλη καθυστέρηση. Αφότου ο Βαρουφάκης τελείωσε και έγειρε πίσω, ικανοποιημένος, περίμενα σχεδόν ένα λεπτό για την ολοκλήρωση της μετάφρασης. Ηταν σαφές ότι το χέρι που έτεινα είχε απαντηθεί με το γνωστό σε όλους μεσαίο δάχτυλο».
Για τη στιγμή που σηκώθηκαν όρθιοι ο Ντάισελμπλουμ σημείωσε: «Του είπα: “Μόλις σκότωσες την τρόικα. Και χωρίς την τρόικα είστε μόνοι σας”». Και πρόσθεσε: «Ο Βαρουφάκης αντέδρασε με προσποιητή έκπληξη και άρνηση. Αργότερα οι συνεργάτες του θα δήλωναν ότι απάντησε χαλαρά: “Ουάου”. Περνώντας μέσα από ένα πλήθος δημοσίων υπαλλήλων και δημοσιογράφων, φτάσαμε στον ανελκυστήρα. Ο Βαρουφάκης μάς ακολούθησε στον διάδρομο, μου ξαναέδωσε το χέρι στο ασανσέρ και προσπάθησε να περιορίσει τη ζημιά. “Θέλουμε να μπούμε σε σοβαρές διαβουλεύσεις με τους θεσμούς και με το Εurogroup”».
Εκείνη τη στιγμή (30/1/2015) και τα δύο πρόσωπα έμοιαζαν επηρεασμένα σε υπερβολικό βαθμό από δύο ισχυρούς παράγοντες. Ο Ντάισελμπλουμ από την υπερβολική επιρροή του Σόιμπλε, με τον οποίο παραδέχθηκε αργότερά ότι βρισκόταν σε ανοιχτή γραμμή (μιλώντας στον Αγγελο Αθανασόπουλο και στο «Βήμα»). Το ταμείο της στάσης που τήρησε ο ολλανδός υπουργός ήταν σαφώς αρνητικό και για την Ελλάδα (και νωρίτερα για την Κύπρο) και θα μπορούσε να είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα αν στις 12 Ιουλίου η Μέρκελ δεν «έκοβε» το σχέδιο του Σόιμπλε περί Grexit. Διότι ο Ντάισελμπλουμ, με βάση τα δείγματα γραφής που είχε δώσει, μάλλον δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να το προωθήσει στις συνεδριάσεις του Eurogroup.
Στην ελληνική πλευρά, ο παράγοντας που έμοιαζε να επηρεάζει υπερβολικά τον κ. Βαρουφάκη ήταν η ξαφνική δημοσιότητα εντός και εκτός της χώρας, που άγγιζε τα όρια τις φρενίτιδας – και την οποία συναντάμε συνήθως για μουσικούς της pop και ηθοποιούς του Xολιγουντ. Ποτέ μέχρι τότε δεν είχε συμβεί κάτι ανάλογο με υπουργό Οικονομικών οποιασδήποτε χώρας, πολλώ μάλλον για υπουργό μιας χώρας που αντιμετώπιζε το φάσμα της χρεοκοπίας.
Σάββατο 13 Ιουνίου 2015
Ο Α. Τσίπρας, σε διαρροή-non paper του Μεγάρου Μαξίμου, εμφανίζεται να μιλάει με συνεργάτες του και να κάνει λόγο για «δύσκολο συμβιβασμό». Η είδηση αναπαράγεται ακαριαία από τα διεθνή ΜΜΕ, που εκτιμούν ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να προετοιμάζει την κοινή γνώμη για συμφωνία.
Την ίδια ημέρα στις Βρυξέλλες, ο Νίκος Παππάς συναντάται με τον εξ απορρήτων του προέδρου Γιούνκερ, Μάρτιν Σελμάγερ (το παρασκήνιο αποτυπώνεται στο βιβλίο «Η Τελευταία Μπλόφα», εκδ. Παπαδόπουλος, 2019). Η νέα πρόταση της Αθήνας κρίνεται ότι δεν διαφέρει παρά ελάχιστα από την προηγούμενη και οι Θεσμοί (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ) ζητούν από την κυβέρνηση να αποστείλει μία ακόμη νέα πρόταση.
Κυριακή 14 Ιουνίου 2015
Καθώς οι Βρυξέλλες ζητούν περισσότερες λεπτομέρειες και συγκεκριμένες δεσμεύσεις, οι εφημερίδες στην Αθήνα κυκλοφορούν με ρεπορτάζ για τα μέτρα που βρίσκονται στο τραπέζι και σηματοδοτούν στροφή από την περικοπή δαπανών στην αύξηση των φόρων. Αυτά τα φορο-εισπρακτικά μέτρα θα ψηφιστούν τελικά από τη Βουλή και θα εφαρμοστούν. Με μία, όμως, θεμελιώδη διαφορά. Οχι για την ολοκλήρωση του Δεύτερου Μνημονίου έως το τέλος Ιουνίου του 2015, αλλά στο πλαίσιο του Τρίτου Μνημονίου, μέχρι το καλοκαίρι του 2018.
Το πρωτοσέλιδο του «Βήματος της Κυριακής» στις 14 Ιουνίου 2015:
Δευτέρα 15 Ιουνίου 2015
Προετοιμάζονται συγκεντρώσεις πολιτών στο Σύνταγμα από τα δύο βασικά μπλοκ. Αυτό της κυβέρνησης («Γκρεμίζουμε τη Λιτότητα»), αλλά και το αντίπαλο, που αρχίζει σιγά-σιγά να διαμορφώνεται, το οποίο τάσσεται κατά των χειρισμών της κυβέρνησης. Θα λάβει το όνομα «Μένουμε Ευρώπη» και τονίζει τον κίνδυνο εξόδου από την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Από εδώ και εμπρός, και όσο περνούν οι μέρες, οι συγκεντρώσεις που πραγματοποιούνται γίνονται όλο και μεγαλύτερες.
Η ανάρτηση-κάλεσμα του αναπληρωτή υπουργού Εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρη Στρατούλη, για τις 17/6/2015 στο Σύνταγμα και το μπάνερ τού «Μένουμε Ευρώπη» για συγκέντρωση την ίδια ώρα στο ίδιο μέρος την επομένη:
Τρίτη 16 Ιουνίου 2015
Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται χωρίς να σημειώνεται πρόοδος. Ο Αλ. Τσίπρας, μιλώντας σε συνεδρίαση της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, με τον υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη να κάθεται στο πάτωμα σε μια γωνία της αίθουσας, δηλώνει, απορρίπτοντας την τελευταία πρόταση των Θεσμών: «Το πιθανότερο είναι πως εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες, καθώς και ένα πολιτικό σχέδιο για την ταπείνωση, όχι μόνο της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και ενός ολόκληρου λαού».
Στην ευρωπαϊκή έκδοση του Politico δημοσιεύεται άρθρο με τίτλο «Γιατί η Ελλάδα θα συνθηκολογήσει», όπου σημειώνεται: «Οι προθεσμίες έρχονται και παρέρχονται, αλλά η Αθήνα θα υπογράψει τελικά μια συμφωνία παρόμοια με αυτή που απαιτούν οι πιστωτές της». Η αρθρογράφος Μέγκαν Γκριν έπεσε μέσα κατά 50%: Η κυβέρνηση δέχτηκε τελικά τις απαιτήσεις των πιστωτών, αλλά μετά τη λήξη του χρόνου, το κλείσιμο των τραπεζών και το δημοψήφισμα.
Τετάρτη 17 Ιουνίου 2015
Το κλίμα στον Τύπο γυρίζει και πάλι, από την προσωρινή ανακούφιση που είχε φέρει η (φαινομενική) συνέχιση των διαπραγματεύσεων, στον φόβο για ρήξη και χρεοκοπία.
Το πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» αναφέρεται στο ενδεχόμενο ρήξης:
Το ίδιο βράδυ πραγματοποιείται η συγκέντρωση υπέρ της κυβέρνησης στο Σύνταγμα (YouTube/ ΕΡΤ):
Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015
Δραματική συνεδρίαση του Eurogroup στο Λουξεμβούργο, που ολοκληρώνεται χωρίς συμφωνία. Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόβκις, δηλώνει ότι εστάλη ισχυρό μήνυμα στην Ελλάδα «να εμπλακεί σοβαρά στις διαπραγματεύσεις». O έλληνας υπουργός Οικονομικών παραχωρεί εκτενή συνέντευξη Τύπου μετά τη συνεδρίασή του δηλώνοντας ότι «η ελληνική πλευρά έστειλε ισχυρό μήνυμα παρουσιάζοντας νέα ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία εφόσον γίνει αποδεκτή θα θέσει τέλος στο δράμα των τελευταίων ετών». Στην Αθήνα πραγματοποιείται την ίδια ημέρα συγκέντρωση στο Σύνταγμα με σύνθημα «Μένουμε Ευρώπη».
«Ενήλικοι στην Αίθουσα» (Adults In the Room). Η νύχτα του αποτυχημένου Eurogroup φέρνει φόβο και μούδιασμα στην Αθήνα. Είναι προφανές ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Γεννά όμως και τον τίτλο ενός επιτυχημένου βιβλίου του Γιάνη Βαρουφάκη, που έγινε διεθνές μπεστ-σέλερ και μεταφέρθηκε στη συνέχεια στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά. Η φράση του τίτλου ειπώθηκε από την Κριστίν Λαγκάρντ στη συνέντευξη Τύπου μετά το Eurogroup της 18ης Ιουνίου: «Είναι επείγουσα ανάγκη να αποκαταστήσουμε τον διάλογο με ενήλικες στην αίθουσα».
Το βιβλίο του κ. Βαρουφάκη κυκλοφόρησε πρώτα στα αγγλικά ως «Adults in the Room» και στη συνέχεια στα ελληνικά με τίτλο «Ανίκητοι Ηττημένοι». Ο συγγραφέας, που ήταν παρών, φυσικά, στη συνεδρίαση, μεταφέρει ότι σε εκείνο το Eurogroup συζητήθηκε και το αν θα άνοιγαν οι τράπεζες τη Δευτέρα (22 Ιουνίου) στην Αθήνα. Οι τράπεζες τελικά άνοιξαν, αλλά όχι για πολλές ημέρες.
