Επρόκειτο να είναι μια καθοριστική στιγμή για τη γαλλική κοινωνία. Οδυνηρή, αλλά αναγκαία.
Η παραθαλάσσια πόλη Βαν, στη νότια Βρετάνη, είχε προετοιμάσει με προσοχή ειδικούς χώρους και ένα ξεχωριστό αμφιθέατρο για την πολυαναμενόμενη δίκη.
Εκατοντάδες δημοσιογράφοι είχαν διαπιστευτεί για μια διαδικασία που αναμενόταν να κυριαρχήσει στα πρωτοσέλιδα των γαλλικών Μέσων ενημέρωσης επί τρεις μήνες και να αναγκάσει την κοινωνία να κοιτάξει κατάματα ένα έγκλημα που συχνά εξορίζεται στο περιθώριο της δημόσιας συζήτησης.
Οι συγκρίσεις με την περσινή υπόθεση των πολλαπλών βιασμών της Ζιζέλ Πελικό και τη διεθνή δημοσιότητα που συγκέντρωσε ήρθαν φυσιολογικά και γέννησαν αντίστοιχες προσδοκίες.
Αντ’ αυτού, αναφέρει το BBC, η δίκη του Ζοέλ λε Σκουαρνέκ — του πιο γνωστού παιδόφιλου της Γαλλίας — ολοκληρώνεται αυτήν την εβδομάδα μέσα σε κλίμα απογοήτευσης. Ο συνταξιούχος χειρουργός έχει παραδεχθεί ότι βίασε ή κακοποίησε σεξουαλικά 299 άτομα, σχεδόν όλα παιδιά…
«Είμαι εξαντλημένη. Είμαι θυμωμένη. Δεν έχω πολλές ελπίδες. Η κοινωνία δείχνει να αδιαφορεί εντελώς. Είναι τρομακτικό να σκεφτεί κανείς ότι [οι βιασμοί] μπορεί να ξανασυμβούν», δήλωσε στο BBC η 36χρονη Μανόν Λεμουάν, που υπήρξε θύμα του γιατρού.
Η ίδια και περίπου 50 ακόμη θύματα δημιούργησαν μια ομάδα ανάδειξης του ζητήματος, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι αδιαφορεί για μια υπόθεση-ορόσημο που αποκάλυψε ένα «εργαστήριο θεσμικής αποτυχίας».
Η ομάδα αναρωτιέται γιατί δεν συστάθηκε κοινοβουλευτική επιτροπή, όπως έχει συμβεί σε άλλες υποθέσεις υψηλού προφίλ, και καταγγέλλει ότι τα θύματα αισθάνονται «αόρατα» — λες και ο μεγάλος αριθμός τους απέτρεψε την αναγνώρισή τους.
Πολλά από τα θύματα, που αρχικά θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, επέλεξαν τελικά να αποκαλυφθούν δημόσια, ακόμα και να φωτογραφηθούν στα σκαλιά του δικαστηρίου, με την ελπίδα ότι θα αφυπνίσουν την γαλλική κοινή γνώμη και θα ανοίξουν διάλογο για μια κοινωνία που απέστρεψε το βλέμμα της ενώ ένας γνωστός γιατρός δρούσε ατιμώρητα επί δεκαετίες.
Τα εγκλήματα του Λε Σκουαρνέκ φέρονται να διαπράχθηκαν μεταξύ 1998 και 2014.
«Δεν είναι φυσιολογικό να πρέπει να δείξω το πρόσωπό μου. [Αλλά] ελπίζω ότι αυτό που κάνουμε τώρα θα φέρει αλλαγή. Γι’ αυτό υψώνουμε τη φωνή μας», είπε στο BBC η Λεμουάν.
Γιατί αυτή η σιωπή;
To BBC αναρωτιέται γιατί ενώ όλοι πια γνωρίζουν το όνομα της Ζιζέλ Πελικό (που βιάστηκε πολλαπλώς από δεκάδες άνδρες καθ’ υπόδειξη του συζύγου της ο οποίος την νάρκωνε), μια δίκη με πολλαπλάσια θύματα — μάλιστα παιδιά κακοποιημένα υπό τη σκιά του ιατρικού κατεστημένου — πέρασε σχεδόν απαρατήρητη;
Γιατί κανείς δεν γνωρίζει το όνομα Ζοέλ λε Σκουαρνέκ;
«Η υπόθεση Λε Σκουαρνέκ δεν έχει κινητοποιήσει το ευρύ κοινό. Ίσως λόγω του αριθμού των θυμάτων. Νιώθουμε απογοήτευση για την απουσία αντίδρασης. Είναι κρίμα», ανέφερε στο βρετανικό δίκτυο η Μαέλ Νορί της φεμινιστικής ΜΚΟ Nous Toutes.
Κάποιοι σημειώνουν την απουσία μιας “τοτεμικής” φιγούρας όπως η Ζιζέλ, της οποίας το θάρρος έδωσε πρόσωπο στη φρίκη και άγγιξε το θυμικό του κοινού.
Αλλοι εκφράζουν ακόμη πιο ζοφερές ερμηνείες.
«Το πρόβλημα είναι ότι η δίκη αφορά σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Υπάρχει μια εικονική omertà — σιωπή — γύρω από το θέμα, ιδιαίτερα στη Γαλλία. Απλώς δεν θέλουμε να το δούμε», ανέφερε η δικηγόρος Μιριάμ Γκετζ – Μπεναγιούν, που εκπροσωπεί θύματα του παιδόφιλου χειρουργού.
Στην τελική της αγόρευση στο δικαστήριο, η δικηγόρος μίλησε για μια «συστημική, οργανωμένη σιωπή» της Γαλλίας, για μια πατριαρχική κοινωνία όπου άνδρες με κύρος —όπως γιατροί— έμεναν στο απυρόβλητο.
Ανατριχίλα
Οι αποκαλύψεις στη διάρκεια της δίκης ήταν συγκλονιστικές. Ο 74χρονος σήμερα χειρουργός είχε σημειωματάρια όπου περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια τους βιασμούς των παιδιών, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις κρατούσε υπό αναισθησία.
Η αστυνομία φέρεται να προσέγγισε θύματα απροειδοποίητα, ενημερώνοντάς τα ότι ήταν καταγεγραμμένα στα σημειωματάρια του κατηγορουμένου.
Άλλοι σοκαρίστηκαν, άλλοι ένιωσαν ότι εξηγούνται πράγματα που τους βασάνιζαν για χρόνια: από διατροφικές διαταραχές μέχρι φόβο για την οικειότητα ή για τα νοσοκομεία.
Μια γυναίκα κατέθεσε: «Μετά το σεξ, κάνω εμετό». Μια άλλη: «Φοβάμαι τα νοσοκομεία χωρίς να ξέρω γιατί». Η δίκη, για ορισμένους, λειτούργησε θεραπευτικά — μια συλλογική εξομολόγηση, μια αχτίδα κατανόησης.
Δύο από τα θύματα του παιδεραστή αυτοκτόνησαν χρόνια πριν ξεκινήσει η δίκη…
Τι αφήνει πίσω της η δίκη;
Ο Λε Σκουαρνέκ αναμένεται να καταδικαστεί.
Κάποιοι βλέπουν την υπόθεση ως σημείο καμπής. Ο ακτιβιστής Αρνό Γκαλέ δήλωσε στο BBC: «Πρέπει να ενωθούμε. Είμαι κι εγώ θύμα. Αν δεν κάνουμε κάτι, η υπόθεση δεν θα έχει χρησιμεύσει σε τίποτα».
Η δικηγόρος Γκετζ – Μπεναγιούν εκφράζει αμφιβολίες: «Τώρα διεξάγεται μια σφοδρή μάχη ανάμεσα σε εκείνους που θέλουν να καταγγείλουν τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και εκείνους που επιδιώκουν να τη συγκαλύψουν. Ποιος θα νικήσει;».