Για τους Γερμανούς, η Ανγκελα Μέρκελ ήταν πάντα η προσωποποίηση της λογικής και του πραγματισμού. Για κάποιους Ευρωπαίους ήταν η ηχώ ενός κράτους που θέλει να κυριαρχήσει στα πράγματα της ηπείρου. Μέσα στο 2015, η γερμανίδα καγκελάριος μεταμορφώθηκε και σε μια συμπαθητική φωνή. Για όλους; Στην πραγματικότητα είναι η γυναίκα που αγαπήθηκε και μισήθηκε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη. Χρειάστηκε να συνομιλήσει με ανθρώπους των άκρων, να παραχωρήσει μέρους του… εδάφους της, αλλά και να σπάσει στεγανά προηγούμενων ετών. Πάνω από όλα να πάρει αποφάσεις που θα φανεί στο μέλλον αν θα της κοστίσουν.
Εύστοχα σημειώνει ο ιστότοπος «Politico», στην ανάλυση που κάνει για τα πεπραγμένα της Μέρκελ μέσα στο 2015: «Η επόμενη χρονιά θα δείξει αν η απόφαση της Μέρκελ να ανοίξει τα σύνορα της χώρας της στους μετανάστες θα είναι η αρχή μιας νέας πορείας για την ίδια, ή θα σηματοδοτήσει το τέλος της, όπως προβλέπουν κάποιοι».
Η απάντηση, όποια και αν είναι, σίγουρα θα έχει πρόδηλες επιπτώσεις στη Γερμανία, αλλά και στο σύνολο της Ευρώπης. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από τις έννοιες: σε μια εποχή που η Ευρώπη δέχεται πολλαπλές απειλές για την ενότητά και την ασφάλειά της, η Μέρκελ ήταν εκείνη που κράτησε τον μηχανισμό σε συγκρότηση και σε λειτουργία.
Οι επικριτές της ανησυχούν ότι οι λύσεις που προέκρινε τη χρονιά που φεύγει, οδηγούν στα συμπτώματα του προβλήματος και όχι στη ρίζα που τα προκάλεσε. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει την Ευρώπη σε μια καθυστέρηση ως προς τη συνειδητοποίηση του τι πραγματικά της συμβαίνει. Ακόμη κι αυτοί, όμως, παραδέχονται πως αν δεν ήταν η Μέρκελ πολλά αρνητικά γεγονότα θα είχαν καθορίσει το 2015.
Τα δύο σημαντικότερα γεγονότα που συντάραξαν την Ευρώπη (ελληνική κρίση και Προσφυγικό) ανέδειξαν της Μέρκελ σε καθοριστικό παράγοντα ένωσης της Ευρώπης. Ηταν εκείνη που την 11η ώρα συμφώνησε με την Αθήνα σε ένα τρίτο πρόγραμμα στήριξης έτσι ώστε να αποφευχθεί το Grexit. Ηταν εκείνη που άνοιξε τα σύνορα της Γερμανίας για να υποδεχθεί τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που έρχονταν κατά κύματα μέσω Βουδαπέστης. Και για τις δύο αποφάσεις της, η Μέρκελ δέχθηκε έντονη κριτική στο εσωτερικό. Ακόμη και μέλη του κόμματός της την επέκριναν για την τρόπον τινά υποχωρητική στάση της, τη στιγμή που η ίδια προέκρινε τη λύση του συμβιβασμού των αντιθέτων μερών.
Γράφει το Politico σχετικά: «Ελάχιστοι μπορούν να αντιληφθούν τι θα σήμαινε για την ΕΕ αν δεν είχε αποφασίσει να δράσει. Το ίδιο έπραξε και στην κρίση με τη Ρωσία. Λειτουργώντας πίσω από τη σκηνή, κατάφερε να πείσει τους άλλους ηγέτες να διατηρήσουν τις κυρώσεις έναντι της Μόσχας».
Τα… έβαλε με την κρίση
Σύμφωνα με το άρθρο, η Μέρκελ κέρδισε πόντους στη διεθνή πολιτική και διπλωματική κονίστρα με τον τρόπο που διαχειρίστηκε τις λογής κρίσεις – και δεν ήταν λίγες. Ουσιαστικά κατέδειξε ότι διαθέτει ηγετικές ικανότητες. Οι γνωρίζοντες λένε πως η Μέρκελ είναι ευτυχής να παίζει το ρόλο του ευρωπαίου πολέμιου των κρίσεων.
Η προσέγγιση της γερμανίδας καγκελάριου σε αυτό που ονομάζουμε «ηγεσία» συμπυκνώνεται στη ρήση του συμπατριώτη της φιλόσοφου Πέτερ Σλότερντικ: «Χρόνια ικανότητα διαχείρισης κρίσεων». Για να εξηγήσει τι εννοεί: «Η Μέρκελ αφήνει τα προβλήματα να μαζεύονται πιστεύοντας πως θα λυθούν μόνα τους. Αυτό της αφαιρεί την ευκαιρία να διαμορφώσει τις πολιτικές της. Δεν δρα, αλλά αντιδρά στα γεγονότα».
Η κριτική είναι σαφής, αλλά το περιοδικό Time, εκ του αποτελέσματος, δεν της έδωσε σημασία. Γι’ αυτό και ανέδειξε την Ανγκελα Μέρκελ ως το πρόσωπο της χρονιάς. Γράφει συγκεκριμένα: «Είναι η καγκελάριος του ελεύθερου κόσμου. Πρόκειται για το ταξίδι που έκανε η κόρη ενός λουθηρανού πάστορα από την Ανατολική Γερμανία για να εξελιχθεί σε de facto ηγέτιδα της ηπείρου». Στο πολυσέλιδο άρθρο του, ο Στέφεν Κούγκλερ γράφει για το προσωπικό παραμύθι της Ανγκελα Μέρκελ που ξεκινάει στα βάθη των σκοτεινών γερμανικών δασών, όταν εκείνη ήταν μικρή, για να καταλήξει σε ολόφωτες αίθουσες συνεδριάσεων όπου λαμβάνονται οι πιο σημαντικές αποφάσεις για τον πλανήτη. Σε αυτές η Μέρκελ είναι πρωταγωνίστρια.
Η βρετανική εφημερίδα Independent σημειώνει πως δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση ότι η Μέρκελ έλαβε το συγκεκριμένο βραβείο από το Time (στο μεταξύ τα βραβεία αρχίζουν να μαζεύονται στο γραφείο της), καθώς: «έδειξε ότι διαθέτει ηγετικές ικανότητες και κατάφερε να διαχειριστεί κρίσεις που εκτείνονται από την Γερμανία έως την Ελλάδα και από τη Συρία έως τη Ρωσία».
Aνάλογης ισχύος ήταν και ο διθύραμβος του περιοδικού Fortune, η συντακτική ομάδα του οποίου ανέδειξε τη Μέρκελ ως τη σημαντικότερη φυσιογνωμία του 2015. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους: την ηγετική της στόφα, την αποφασιστικότητά της, αλλά και για το γεγονός ότι κράτησε την Ευρώπη ενωμένη σε μια χρονιά με έντονες αποσχιστικές τάσεις.