921
Ο βραβευμένος συγγραφέας στο σπίτι του στα προάστια του Παρισιού | REUTERS/Christian Hartmann

Το Νομπέλ Λογοτεχνίας του Χάντκε και το φάντασμα του Μιλόσεβιτς

Protagon Team Protagon Team 11 Οκτωβρίου 2019, 19:47
Ο βραβευμένος συγγραφέας στο σπίτι του στα προάστια του Παρισιού
|REUTERS/Christian Hartmann

Το Νομπέλ Λογοτεχνίας του Χάντκε και το φάντασμα του Μιλόσεβιτς

Protagon Team Protagon Team 11 Οκτωβρίου 2019, 19:47

Το πολιτικό μήνυμα που θέλησαν να στείλουν τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας σε όλον τον κόσμο και ειδικά στην Ευρώπη μέσω της απονομής του Νομπέλ Λογοτεχνίας για το 2018 στην Ολγκα Τοκάρτσουκ από την Πολωνία είναι ξεκάθαρο. Τιμώντας την με το πιο σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο στον κόσμο, έδειξαν ότι τάσσονται υπέρ μιας άλλης Ευρώπης, πολυπολιτισμικής, φιλόξενης προς τους πρόσφυγες και αντίθετης στους εθνικισμούς καθώς η Τοκάρτσουκ «με εγκυκλοπαιδικό πάθος παρουσιάζει το ξεπέρασμα των συνόρων ως τρόπο ζωής», σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Ακαδημίας.

Η απονομή, ωστόσο, του Νομπέλ Λογοτεχνίας για το 2019 στον αυστριακό Πέτερ Χάντκε προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Αιτιολογώντας την επιλογή τους τα μέλη της επιτροπής απονομής εξήγησαν πως «με τη γλωσσική του επινοητικότητα εξερεύνησε την περιφέρεια και ιδιαιτερότητα της ανθρώπινης εμπειρίας».

Μεταξύ των λίγων που χαιρέτισαν την απονομή του Νομπέλ στον αυστριακό συγγραφέα συγκαταλέγεται η σουηδή συγγραφέας και δημοσιογράφος Ινγκριντ Κάρλμπεργκ, η οποία θεωρεί πως βραβεύοντας τον Χάντκε «η Ακαδημία αποδεικνύει πως δεν έχασε το θάρρος της, ότι δεν ακολουθεί εύκολους δρόμους και επιμένει να βραβεύει την εξαιρετική λογοτεχνία. Η απονομή του βραβείου στον Χάντκε αποτελεί απόδειξη της ισχύος και της ανεξαρτησίας της». «Είμαι ικανοποιημένος με την απονομή του βραβείου στον Χάντκε, δεν πίστευα ότι θα το έπαιρνε ποτέ, είναι φανταστικό», δήλωσε από την πλευρά του ο διάσημος νορβηγός συγγραφέας Καρλ Ούβε Κνάουσγκορντ.

Σαφώς μεγαλύτερη είναι, όμως, η λίστα με τα ονόματα όλων εκείνων που δυσαρεστήθηκαν έντονα από τη βράβευση του Χάντκε. Η δυσαρέσκειά τους, ωστόσο, δεν αφορά τόσο τη λογοτεχνία όσο την πολιτική και συγκεκριμένα την άκρως φιλοσερβική στάση που τήρησε ο συγγραφέας κατά τη διάρκεια του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου πολέμου.

«Η Ακαδημία προέβη σε μια ασυγχώρητη γκάφα», έσπευσε να δηλώσει η κριτικός λογοτεχνίας Ινγκριντ Ελαμ, ο Βίκτορ Μαλμ της εφημερίδας Expressen δεν δίστασε να υποστηρίξει πως η απονομή του βραβείου στον Χάντκε «είναι σαν να απένειμαν ένα βραβείο στον Εζρα Πάουντ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» και ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ντάβιντ Λάγκερκραντζ έκανε λόγο για μια «δειλή επιλογή».

Κατά της βράβευσης του Χάντκε τάχθηκε και η Pen America, η ΜΚΟ που προασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο μέσω της λογοτεχνίας, με την πρόεδρο της οργάνωσης να δηλώνει: «μείναμε άναυδοι από την επιλογή ενός συγγραφέα που χρησιμοποίησε την δυνατότητά του να αρθρώνει δημόσιο λόγο για να υπονομεύσει την ιστορική αλήθεια και να προσφέρει δημόσια στήριξη στους αυτουργούς μιας γενοκτονίας», άποψη με την οποία έσπευσε να συμφωνήσει στο Twitter και ο Σαλμάν Ρούσντι, υπενθυμίζοντας, συγχρόνως: «έγραψα για τις ανοησίες του Χάντκε πριν από είκοσι χρόνια».

Ποια είναι, όμως, η γνώμη του ίδιου του συγγραφέα για τον ντόρο που προκάλεσε η βράβευσή του; Μιλώντας σε δημοσιογράφους που υποδέχτηκε το απόγευμα της Πέμπτης στην κατοικία του, δίπλα στο δάσος του Μεντόν, στα νοτιοδυτικά προάστια του Παρισιού, όπου ζει με τη σύζυγό του εδώ και τριάντα χρόνια, ο 76άχρονος Χάντκε αποκάλυψε πως όταν πληροφορήθηκε το γεγονός, αρχικά τον κατέλαβε ένα «αίσθημα αμφιβολίας».

«Ως συγγραφέας γεννήθηκα ένοχος. Σήμερα, αυτήν τη στιγμή, δεν αισθάνομαι πια την ενοχή, νιώθω ελεύθερος», αποκάλυψε o Χάντκε

«Μετά από την πολεμική που σημειώθηκε γύρω από το όνομά μου πριν από είκοσι χρόνια, δεν πίστευα ότι θα με επέλεγαν ποτέ», σημείωσε ευθύς αμέσως, χαρακτηρίζοντας και ο ίδιος την επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας «θαρραλέα». Σχολιάζοντας τη φιλοσερβική του στάση, είπε: «Οι θέσεις μου δεν ήταν πολιτικές. Εγώ είμαι συγγραφέας, δεν είμαι δημοσιογράφος. Ο ντόρος ήταν όντως μεγάλος όταν έγραψα με διαφορετικό τρόπο για τον εμφύλιο της Γιουγκοσλαβίας και μπορώ να το καταλάβω αυτό», εξήγησε.

Και παρότι είναι γνωστό πως ο Χάντκε δεν συμπαθεί ιδιαίτερα τους εκπροσώπους του Τύπου – αναφέρει στο ρεπορτάζ της η Αναΐς Τζινόρι, ανταποκρίτρια της La Repubblica στο Παρίσι – δεν έδειξε να ενοχλείται ούτε όταν του υπενθύμισαν τις έντονες επικρίσεις που δέχτηκε λόγω της απόφασής του να παραστεί στην κηδεία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς το 2006. Περιορίστηκε να αναφέρει πως δεν πιστεύει ότι διέπραξε κάποιο «έγκλημα» και επανέλαβε πως «εγώ μιλάω ως συγγραφέας, αυτή είναι η φύση μου. Μπορώ να αποπειραθώ να την αλλάξω, προσπαθώ καθημερινά, αλλά δεν είναι εύκολο». Στη συνέχεια, ζητώντας, μάλιστα, να αλλάξουν τη συζήτηση, ο Χάντκε άρχισε να μιλάει για το βραβείο του.

«Ως συγγραφέας γεννήθηκα ένοχος. Σήμερα, αυτήν τη στιγμή, δεν αισθάνομαι πια την ενοχή, νιώθω ελεύθερος», αποκάλυψε, αναφέροντας, ωστόσο, πως πρόκειται για μια παροδική αίσθηση, πως σύντομα «θα επιστρέψω στον δικό μου, επικό, κόσμο, στον κόσμο του Φόκνερ που μου έδωσε φτερά όταν ήμουν δεκαέξι χρονών, του Ομήρου, του Θερβάντες, κυρίως στα διηγήματά του, ή στον κόσμο αυστριακών συγγραφέων όπως ο Ανταλμπερτ Στίφτερ και ο Χάιμιτο φον Ντόντερερ ή στον κόσμο του Ιβο Αντριτς».

Ερωτώμενος εάν εξακολουθεί να πιστεύει πως το Νομπέλ Λογοτεχνίας πρέπει να καταργηθεί, όπως είχε δηλώσει στο παρελθόν, κάνοντας λόγο για «ψεύτικη αγιοποίηση» της λογοτεχνίας, σημείωσε κάπως αόριστα, ομολογουμένως, πως «ίσως τα μέλη της ακαδημίας ακολουθήσουν τώρα τον σωστό δρόμο. Οταν επέκρινα το βραβείο Νομπέλ, δεν μιλούσα ως συγγραφέας αλλά ως αναγνώστης. Η ύπαρξή μου εμπεριέχεται στην ανάγνωση. Νιώθω πως είμαι ο εαυτός μου όταν αρχίζω να διαβάζω, να αποκωδικοποιώ, να βρίσκω τις λέξεις. Κάθε πρωί περνώ πολλές ώρες διαβάζοντας στίχους του Πινδάρου και άλλων συγγραφέων στα αρχαία ελληνικά. Μου κάνει καλό στο κεφάλι και στην καρδιά».

Οσον αφορά τη ζωή του μετά τη βράβευσή του, ο Χάντκε θεωρεί πως θα συνεχίσει να ζει σαν να μην συνέβη τίποτα γιατί το μοναδικό που τον απασχολεί είναι η συγγραφή. «Θέλω να συνεχίσω να γράφω. Θα μπορούσα να παραφράσω τον Ιψεν, αναφέροντας πως υπάρχουν ακόμα πολλά βέλη στη φαρέτρα μου. Αλλά δεν θέλω να το πω γιατί ο Ιψεν πέθανε αφότου το είπε. Εχω ακόμα πολλά πράγματα να πω, να ρυθμίσω, να φανταστώ», εξήγησε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...