«Η μικρούλα, η μικρή Μαργαρίτα, / να διαβάζει, δεν μπορεί, άλφα βήτα. / Στα ματάκια της κυλά ένα δάκρυ, / το βιβλίο της πετά σε μιαν άκρη». Το διαβάζετε μάλλον σαν ένα απλό, έως απλοϊκό, παιδικό ποιηματάκι. Δεν ξέρετε πως είναι ένα παιδικό τραγουδάκι, που κρύβει πίσω του μεγάλη ιστορία.

Πάμε λοιπόν. Πρώτος, ο ποιητής- στιχουργός. Ο Μιχάλης Στασινόπουλος (1903-2002). Ο άλλοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας (1974-75), Πρόεδρος του ΣτΕ, Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, ακαδημαϊκός από την Καλαμάτα και συγγραφέας, συνεργάτης και του Γρηγόριου Ξενόπουλου στην «Διάπλαση των Παίδων». Που είχε γράψει και την «Πρωινή» και «Βραδινή Προσευχή».

Έπειτα, ο συνθέτης. Αν ρωτούσατε κάπου στις αρχές του ‘50, θα σας έλεγαν «άγνωστος». Καθότι ήταν «απολυθείς πολιτικός εξόριστος της Μακρονήσου» και το όνομά του δεν επιτρεπόταν καν να «υπάρχει» στην Ελληνική Ραδιοφωνία, το άλλοτε ΕΙΡ. Την ταυτότητα του συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη την γνώριζε η ποιήτρια Ρίτα Μπούμη- Παπά, «δεξί χέρι» της δεινής εκπαιδευτικού Αντιγόνης Μεταξά, η οποία διηύθυνε την εξαιρετικά επιτυχημένη, πρωινή και ραδιοφωνική «Ώρα του Παιδιού». «Για όνομα του Θεού μη μαθευτεί, είπε η Αντιγόνη, όταν έμαθε πως ο συνθέτης μόλις είχε αποφοιτήσει από το Κολέγιο της Μακρονήσου», σημείωνε στην αυτοβιογραφία της η ποιήτρια και διευθύντρια του Ιδρύματος Περιθάλψεως Παιδιού, στην οποία οφείλουμε και τους στίχους στο «Υπόγειο» των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα. «Η Ώρα του Παιδιού» της Θείας Λένας / Αντιγόνης Μεταξά την απολάμβαναν από το 1939 και για 25 χρόνια κάπου 1.000.000 Ελληνόπουλα. Όπως και τις άλλες τις εκπομπές, αργότερα, «Η Θεία Λένα στα Μικρά Παιδιά» και «Καλημέρα, Παιδάκια». Ή την πρώτη παιδική τηλεοπτική της, «Συντροφιά με τη Θεία Λένα».

Τι τα θυμόμαστε όλα αυτά; Μια παιδική συναυλία, την Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2019, στο Θέατρο «Ακροπόλ», υπό τον τίτλο «Η Καρδιά του Παιδιού για την Καρδιά του Μίκη» μας το θυμίζει. Οργανωτής της, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Προστασίας Ενημέρωσης και Βοήθειας Καρδιοπαθών Παιδιών «Η Καρδιά του Παιδιού», που παρουσιάζει – με δωρεάν είσοδο – έργα του εφηβικού Μίκη Θεοδωράκη. Με τις παιδικές χορωδίες της «Καρδιάς του Παιδιού» και της Εκπαιδευτικής Αναγέννησης.

«Μέσα στην παγωνιά της Ιστορίας – στη δοκιμασία του ‘40 – στην πρώτη μου εφηβεία, κλεισμένος στη μοναξιά μου στην Τρίπολη, συνέχισα να γράφω τραγούδια, το ίδιο όπως και προηγουμένως στην Πάτρα και στον Πύργο, με το αναγνωστικό του γυμνασίου και τα βιβλία του πατέρα μου, γεμάτα Σολωμό, Βαλαωρίτη, Παλαμά και άλλους ποιητές μας», σημειώνει για τα εφηβικά του τραγούδια ο Μίκης Θεοδωράκης. Το πρώτο του τραγούδι, «Το καραβάκι», το έγραψε στην Πάτρα το 1937 σε ηλικία 12 ετών. Τα άλλα εφηβικά του τραγούδια συντέθηκαν κυρίως από το 1938 έως το 1945 και από το 1952 πολλά από αυτά ακούστηκαν στην εκπομπή της «Θείας Λένας», ως πονήματα «αγνώστου».

«Ήταν ένας τρόπος ζωής που μου έγινε βίωμα και συνήθεια, να ζω με την ομορφιά της ποίησης και της μουσικής. Που με θωράκισε και με προφύλαγε να περάσω ακέραιος τη μεγάλη δοκιμασία, που κράτησε μια ολόκληρη ζωή», προσθέτει.

Ας πούμε κι άλλη μία ιστορία. Ένα νανούρισμα, για την ακρίβεια: «Καληνύχτα, καληνύχτα, / ξάπλωσε παιδάκι / Καληνύχτα, καληνύχτα, / κι όνειρα γλυκά. / Το φεγγάρι σαν το καντηλάκι / μας φωτίζει, πάλι μαγικά». Η μουσική είναι κι εδώ του Μίκη. Οι στίχοι φέρουν την υπογραφή «Π.Γρανίτης». Ή «Πέτρος Γρανίτης». Μιλάμε για τον ίδιο «Πέτρο Γρανίτη», που υπέγραφε στην εφημερίδα της ΕΠΟΝ το 1945 το ένθερμο κείμενο «Τ’ αετόπουλά μας». Και μιλάμε για το ψευδώνυμο που έκρυβε πίσω του τον αξέχαστο Μάνο Χατζιδάκι. Με έναν τρόπο, δηλαδή, αυτή ήταν η πρώτη συνεργασία του Μίκη με τον Μάνο!

Και για την ιστορία, που αφορά τα τραγούδια του έφηβου Μίκη και την συναυλία στο «Ακροπόλ»: ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε – και για την εκπομπή της «Θείας Λένας» – όχι μόνον στίχους ποιητών από το αναγνωστικό του και τα βιβλία του Χανιώτη πατέρα του, δικηγόρου και ανώτερου στελέχους του Υπουργείου Εσωτερικών σε Νομαρχίες. Αλλά και στίχους του Χανιώτη εκπαιδευτικού και «ποιητή του φωτός» Νίκου Μαραγκουδάκη, του ποιητή του ΕΑΜ και του Δημοκρατικού Στρατού Φώτη Αγγουλέ (κατά κόσμον Φώτη Χονδρουλάκη) και, όπως θα ακούσουμε, και στη συναυλία πρώιμους στίχους του μεγάλου Νίκου Γκάτσου. Πάντα σε παιδικά τραγούδια. «Μέσα στα Παιδικά Τραγούδια μου ξαναβρίσκω τον πυρήνα του μουσικού εαυτού μου», έγραφε αργότερα ο Μίκης. «Σε μερικά απ’ αυτά θα βρει κανείς τα “μουσικά μόρια“, τους “μουσικούς αρμούς”, που μέσα απ’ τα τραγούδια μου, τα οποία αργότερα έγιναν γνωστά, βρήκαν άμεση σχέση και απήχηση στον κοινό ακροατή, που είναι ο συνομιλητής μου».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News