«Φρένο» σε πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας για χρέη προς την εφορία αναμένεται να βάλει η τροπολογία που υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στη Βουλή, μετά τις μαζικές κινητοποιήσεις πολιτών με αφορμή πλειστηριασμούς κατοικιών από Δήμους και την εφορία.  Η τροπολογία που αναμένεται να κατατεθεί σύντομα είναι άγνωστο εάν έχει λάβει έγκριση από τους δανειστές. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα καθιερώνει όρια προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς για χρέη προς την εφορία, αντίστοιχων με αυτά για τα κόκκινα τραπεζικά δάνεια, που θα ισχύσουν μέχρι 31.12.2017.

Η επέκταση της προστασίας θα έχει «εισοδηματικό κριτήριο», δηλαδή, 13.906 ευρώ για άγαμους και 23.659 ευρώ για ζευγάρια με προσαύξηση 5.714 ευρώ για όσους έχουν έως τρία παιδιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι επειδή οι πλειστηριασμοί συνήθως καταλήγουν άγονοι, η εφορία εφαρμόζει την τακτική της «αναγκαστικής είσπραξης» από τραπεζικούς λογαριασμούς.

Με την τροπολογία καθίσταται σαφές στους πάντες ότι η περιβόητη «προστασία» εκπνέει σε 14 μήνες, στο διάστημα των οποίων

• είτε εντός του 2017 θα προκύψει ανάγκη νέας (4ης) ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, όπου το κράτος μάλλον θα χρειαστεί να βάλει τα λεφτά, οπότε θα ανακτήσει την πλειοψηφία και τότε, ίσως, θα μπορέσει να φτιάξει μια bad bank για να φορτώσει εκεί τα «κόκκινα» και τα «πορτοκαλί» δάνεια και ίσως το μηχανισμό ενιαίας αντιμετώπισης των χρεών προς τράπεζες και κράτος.
• είτε θα γίνουν εκλογές εντός του 2017, όπου οι πλειστηριασμοί θα είναι ένα από τα βασικά θέματα, αν όχι το κεντρικό.
• είτε στο τελευταίο 3μηνο του 2017, δηλαδή μετά τις γερμανικές εκλογές, θα έχει διευθετηθεί το θέμα του χρέους και τότε, ίσως, η όποια ελληνική κυβέρνηση έχει κάποια ευχέρεια χειρισμών, δηλαδή να κάνει αυτά που αναφέρονται στο πρώτο σενάριο.

Αν δεν γίνει κάτι από αυτές τις τρεις εκδοχές, το 2018 δεν θα μείνει τίποτε όρθιο. Οι δανειστές θα τα δώσουν όλα στα fund και στις εισπρακτικές εταιρείες και γαῖα πυρὶ μιχθήτω… Η κυβέρνηση έχει συνειδητοποιήσει πως τα χρέη είναι το μεγαλύτερο πολιτικό και διαρθρωτικό πρόβλημα που έχει μπροστά της και ότι απαιτείται μια οριστική λύση. Οι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» δεν έχουν εξευρεθεί, ώστε να διαχωριστούν από τους αδυνατούντες να πληρώσουν και έτσι, εγκυμονεί ένας τεράστιος κίνδυνος κοινωνικής αδικίας.

Ενώ λοιπόν αναμένεται η τροπολογία, γνωρίζουμε ότι μέχρι το τέλος Αυγούστου 774.321 οφειλέτες βρίσκονταν σε μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, από 695.074 που ήταν τον περασμένο Δεκέμβριο του 2015. Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως οι πρώτες κατοικίες απειλούνται τόσο από τις ΔΟΥ, τους Δήμους και τα Ταμεία, όσο και από τις τράπεζες, ενώ οι πολιτικοί συνήθως περιορίζουν την ρητορική τους στα «κόκκινα δάνεια» των τραπεζών. Ως γνωστόν, σε ότι αφορά τις τράπεζες, μέχρι τέλος του 2017 με νόμο προστατεύεται το 94% των νοικοκυριών για αξία μέχρι 140.000 ευρώ. Το μέσο δάνειο της περιόδου 2004-2008 ήταν της τάξεως των 100.000 ευρώ για ακίνητα με αντικειμενική αξία 130.000-150.000 ευρώ.

Προτασία α΄κατοικίας, ανοίγματα και ληξιπρόθεσμα

Ο νόμος για τα «κόκκινα» δάνεια παρέχει πλήρη προστασία της πρώτης κατοικίας μόνο για νοικοκυριά με συνολικό εισόδημα μέχρι 8.180 ευρώ για τον άγαμο και 24.000 ευρώ για οικογένεια με έως τρία παιδιά και με συνολική αντικειμενική αξία της περιουσίας 120.000 και 220.000 ευρώ αντίστοιχα.

Η μία πλευρά του προβλήματος λοιπόν είναι τα πάσης φύσεως ανοίγματα και ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες που υπολογίζονται στα 108,6 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες κατέθεσαν στην ΤτΕ και τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) πρόταση να τα μειώσουν κατά 41 δισ. ευρώ (το 40%) μέχρι το 2019. Δηλαδή, δεν εξυπηρετείται το 42% των δανείων στα στεγαστικά, το 55% στα καταναλωτικά και το 67% των ΜμΕπιχειρήσεων. Προφανώς, περιμένουν να λήξει η προστασία για να επιτεθούν στις εμπράγματες ασφάλειες.

Εδώ αναφύεται ένα νέο πρόβλημα. Οι τράπεζες θα προχωρήσουν αναγκαστικά μέσα στην τριετία σε σημαντικές διαγραφές χρεών και στο πλαίσιο αυτό διεκδικούν διπλασιασμό του χρόνου απόσβεσης των ζημιών, ίσως και πέραν τις δεκαετίας!… που σημαίνει ότι θα παραμένουν ουσιαστικά αφορολόγητες.

Η λύση των τραπεζών στηρίζεται στις προβλέψεις για την ανάκαμψη και θα επιτευχθεί κυρίως  από την επιτυχή ρύθμιση/αναδιάρθρωση οφειλών ώστε να γίνουν τα δάνεια ενήμερα και μόλις το 5% των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (5,43 δισ. ευρώ) θα πωληθεί. Παράλληλα, θα ρευστοποιηθούν εξασφαλίσεις γύρω στο 7% του συνόλου (περίπου 7,6 δισ.). Από τα 25,3 δισ. ευρώ των καταναλωτικών δανείων, τα 14 δισ. ευρώ είναι «κόκκινα», και τα 5 δισ. από αυτά είναι τελείως νεκρά, «βαθιά κόκκινα». Οι τράπεζες είναι έτοιμες να πουλήσουν άμεσα γύρω στα 2-3 δισ. ευρώ από αυτά, σε τιμές 0,06-0,08 σεντς το ευρώ. Η ΤτΕ από την πλευρά της επιδιώκει να δίνονται από τις τράπεζες μακροπρόθεσμες και όχι βραχυπρόθεσμες λύσεις και να υπάρχει συντονισμένη αντιμετώπιση κοινών πιστούχων με καθυστερούμενες οφειλές σε περισσότερες τράπεζες.

Η λύση της Bad Bank στην οποία θα ενταχθούν όλα προβληματικά δάνεια είχε χαθεί ως ευκαιρία το 2012-13, λόγω του κόστους της, αλλά τώρα φαίνεται να επανέρχεται στο τραπέζι. Στην αμερικάνικη εμπειρία το κράτος αγόρασε τα «κόκκινα δάνεια» από τις τράπεζες με μετρητά ή ομολογιακά δάνεια, στην Ιρλανδία 74 δισ. ευρώ καλύφθηκαν από το δημόσιο που ανακεφαλαιοποίησε την εταιρία asset management ΝΑΜΑ. Στην Ισπανία, το κράτος επέτρεψε στην bad bank SΑRΕΒ να συμμετάσχουν στο κεφάλαιό της distress funds.  Στην ιταλική ATLAS τα προβληματικά δάνεια αγοράζονται με ομόλογα ή μετοχές της bad bank. Στην Ελλάδα έχουν εκπονηθεί σενάρια για να ενταχθούν 50 δισ. προβληματικά δάνεια από τις τράπεζες σε μια τιμή π.χ. 20-25% της ονομαστικής αξίας που καλύπτονται με προβλέψεις 60%, με αποτέλεσμα να μένει μια ακάλυπτη ζημιά 15%, δηλ. 7,5 – 10  δισ. ευρώ που θα πρέπει να καλύψει το κράτος. Για αυτό και η λύση αυτή δεν έχει προχωρήσει.

Το εσωκομματικό πρόβλημα που προέκυψε τις τελευταίες μέρες με τους πλειστηριασμούς και την αναβίωση του κινήματος «Δεν πληρώνω» έχει στην κυριολεξία μουδιάσει το Μαξίμου που θεωρεί ότι οι μέχρι τώρα χειρισμοί Δραγασάκη και Σταθάκη δεν απέδωσαν τίποτε

Η πρόταση Σάλλα που ο πρώην πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς έβαλε στο τραπέζι του διαλόγου προβλέπει ότι «οι τράπεζες θα μπορούσαν να διαχωρίσουν κάθε κόκκινο στεγαστικό δάνειο σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος του δανείου που θα αντιστοιχεί π.χ. στο 90% της αξίας του ακινήτου θα προτείνεται από την τράπεζα για sale and lease back, επεκτείνοντας αντίστοιχα τη διάρκειά του και μειώνοντας σημαντικά το ύψος της μηνιαίας εξυπηρέτησης σύμφωνα με τις δυνατότητες του δανειολήπτη. Έτσι θα διασφαλίζεται ότι ο δανειολήπτης δεν πρόκειται να απομακρυνθεί από το σπίτι του ή να χάσει το ακίνητό του. Σε ότι αφορά το υπόλοιπο μέρος του δανείου, εφόσον σε περίοδο π.χ. πέντε ετών δεν αποκαθίστανται οι αξίες των ακινήτων, θα διαγράφεται το 50% της διαφοράς ανάμεσα στο συνολικό ύψος του δανείου και του ποσού που έχει μετατραπεί σε sale and lease back. Το υπόλοιπο 50% θα διαγράφεται την επόμενη πενταετία, εάν και πάλι δεν έχουν μεταβληθεί προς τα πάνω οι αξίες των ακινήτων. Εάν ωστόσο έχει αποπληρωθεί μέρος του δανείου, εξυπακούεται ότι αυτό θα συνεκτιμηθεί. Αυτή η λύση θα ανακούφιζε εκατοντάδες χιλιάδες δανειολήπτες, θα προστάτευε τις αξίες των ακινήτων και δεν θα διέλυε τους ισολογισμούς των τραπεζών».

Η πρόταση του Σταύρου Θοδωράκη, του προέδρου του Ποταμιού, που επανέλαβε στη Βουλή είναι απόλυτα λογική. Αφού το distress fund θα μπορεί να αγοράσει στο 10-15% την αξία του δανείου, γιατί να μην μπορεί να το κάνει ο δανειολήπτης; Πρέπει να προηγείται σε κάθε περίπτωση. Με την άποψη αυτή συντάχθηκε και ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων Βασίλης Λεβέντης που πρότεινε επιπλέον προστασία της κατοικίας μέχρι τις 200.000 ευρώ.

Αυτή η πρόταση ευνοεί όσους έχουν χρήμα κάτω από το στρώμα ή μπορούν να φέρουν λεφτά από το εξωτερικό, για αυτό και πρέπει να συμπληρωθεί με μια δυνατότητα για τους πολλούς, οι οποίοι θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν για να αγοράσουν το δάνειό τους. Αυτό μόνο το κράτος μπορεί να κάνει, αφού ελέγξει την πραγματική κατάσταση του δανειολήπτη, μέσω ενός νέου φορέα ή του πάλαι ποτέ Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που θα παίρνει και τη νέα προσημείωση για το νέο δάνειο. Τα λεφτά μπορεί να τα πάρει το κράτος από τους δανειστές, στο πλαίσιο της συμφωνίας των 86 δισ. ευρώ, για αυτό το λόγο, με το επιχείρημα ότι στην 3η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών το κράτος αποσύρθηκε και ουσιαστικά ιδιωτικοποίησε όλες τις τράπεζες. Η λύση αυτή θα μπορούσε να ευνοηθεί ενδεχομένως και από τη συμμετοχή στο QE, την πιστωτική χαλάρωση της ΕΚΤ, ή με την έκδοση ενός ομολογιακού δανείου με την έγκριση του SSM. Στην επιχειρηματολογία θα μπορούσε να προστεθεί το πρόβλημα του ΕΝΦΙΑ. Θα πληρώσουν -έστω μια χρονιά- ΕΝΦΙΑ τα distress fund;  Το αντέχουν;

Η λύση της μείωσης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων στα πραγματικά εμπορικά τους επίπεδα είναι μια ακόμη δυνατότητα προστασίας, αλλά θα έφερνε τεράστιες ανατροπές στους ούτως ή άλλως εικονικούς ισολογισμούς των τραπεζών και θα επηρέαζε τα έσοδα του ΕΝΦΙΑ. Οικονομικοί παρατηρητές θεωρούν πως οι αντικειμενικές τιμές είναι σε κάθε περίπτωση μια παράμετρος της λύσης που σχετίζεται με τις προσημειώσεις. Επισημαίνουν πως στις ΗΠΑ που υπάρχει μεγάλη κινητικότητα και ευλυγισία, πολλοί δανειολήπτες όταν η αξία των σπιτιών έπεσε κάτω από την αξία του δανείου, έπαψαν να πληρώνουν. Τώρα αυτή η λογική θα αρχίσει να προβληματίζει πολλούς και στην Ελλάδα.

Σε ότι αφορά την άλλη πλευρά του νομίσματος που έχει τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το κράτος, αυτά είναι γύρω στα 87 δισ. ευρώ και αυξάνονται με ρυθμό ένα δισ. ευρώ το μήνα. Από αυτά εισπράξιμα είναι γύρω στα 17 δισ. ευρώ. Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνονται τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία και τους Δήμους που κάνουν πλειστηριασμούς για χρέη δημοτικών τελών της τάξεως των 500 ευρώ!…

Σε πολιτικό επίπεδο, ο Πρωθυπουργός μπορεί να διαβεβαίωσε τη Βουλή πως φέτος έχουν γίνει μόνο 500 πλειστηριασμοί και πέρσι κανένας (αν και τα ρεπορτάζ κάνουν λόγο για 16.296), έναντι των 20.000-50.000 πλειστηριασμών που γίνονταν κάθε χρόνο πριν, αλλά η δήλωσή του πως η προστασία της πρώτης κατοικίας που ισχύει έναντι των τραπεζών θα πρέπει να ισχύσει και έναντι του Δημοσίου πρέπει να γίνει νόμος για να έχει αξία. Υπολογίζεται ότι 16.000 σπίτια έχουν δεσμευτεί από τις ΔΟΥ για πλειστηριασμό για λογαριασμό της Ανεξάρτητης Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων που σημαίνει ότι το «ανάχωμα» θέλει άμεσα τροπολογία εγκεκριμένη από τους τροϊκανούς. Η Γραμματεία πάντως φαίνεται πως αποφάσισε για λόγους επιτυχίας των πλειστηριασμών να εκδίδει λίστα με τα ακίνητα που βγαίνουν στο σφυρί με ημερομηνία εκπλειστηριασμού και τιμή εκκίνησης. Ήδη η πρώτη με 21 ακίνητα σε όλη την Ελλάδα δημοσιοποιήθηκε.

Το εσωκομματικό πρόβλημα που προέκυψε τις τελευταίες μέρες με τους πλειστηριασμούς και την αναβίωση του κινήματος «Δεν πληρώνω» έχει στην κυριολεξία μουδιάσει το Μαξίμου που θεωρεί ότι οι μέχρι τώρα χειρισμοί Δραγασάκη και Σταθάκη δεν απέδωσαν τίποτε, αντίθετα έχουν δέσει χειροπόδαρα την κυβέρνηση που πρέπει να παρακαλέσει γονατιστή τους τροϊκανούς να αντιληφθούν το εκρηκτικό κοινωνικό ζήτημα. Το βασικό επιχείρημα είναι πως η ελληνική περίπτωση διαφέρει από την ισπανική ή την ιρλανδική, γιατί το πρόβλημα «σκάει» έπειτα από επτά χρόνια λιτότητας και 1,5 εκατ. ανέργους που σημαίνει ότι δεν μπορεί να λυθεί με όρους αγοράς, γιατί θα διαλυθεί η κοινωνία. Επίσης, η κατοικία στην Ελλάδα αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο της οικογενειακής συνοχής και το δεκανίκι στα ελλείμματα του κοινωνικού κράτους. Η προσβολή της από τους πλειστηριασμούς θα είναι ανατρεπτική για το υπαρκτό κοινωνικό μοντέλο.

Στη φάση αυτή, πολιτικοί παρατηρητές επισημαίνουν πως μια συμφωνία ΣΥΡΙΖΑ-αντιπολίτευσης για μια κοινή πρόταση προς τους πιστωτές της χώρας θα μπορούσε να σώσει την κατάσταση. Στο Μαξίμου πιστεύουν πως η σιγή Μητσοτάκη για το θέμα αποβλέπει στην πραγματοποίηση των πλειστηριασμών και στην κοινωνική έκρηξη με στόχο την πτώση της κυβέρνησης Τσίπρα. Εκεί βρίσκεται και μια άλλη πολιτική ευκαιρία. Να κάνει μια συγκεκριμένη ρεαλιστική πρόταση η κυβέρνηση σε συνεννόηση με τα κόμματα και να καλέσει τους αρχηγούς να την στηρίξουν έναντι των πιστωτών μας.  Εκεί μπορεί ο κ. Μητσοτάκης να απομονωθεί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News