1449
Γυναίκες στα καλαμποχώραφα της Νέας Βύσσας, στη Θράκη | Γιώργος Τατάκης

Στιγμιότυπα από ένα (ελληνικό) ασπρόμαυρο όνειρο

Κική Τριανταφύλλη Κική Τριανταφύλλη 16 Ιουνίου 2021, 19:45
Γυναίκες στα καλαμποχώραφα της Νέας Βύσσας, στη Θράκη
|Γιώργος Τατάκης

Στιγμιότυπα από ένα (ελληνικό) ασπρόμαυρο όνειρο

Κική Τριανταφύλλη Κική Τριανταφύλλη 16 Ιουνίου 2021, 19:45

Το 2016, στην Ολυμπο της Καρπάθου, γράφει ο Γιώργος Τατάκης σε ένα ωραίο κείμενό του στους New York Times, η μυρωδιά από τα πασχαλινά κουλουράκια τον οδήγησε σε έναν μικρό φούρνο. Η Καλλιόπη, η ιδιοκτήτρια, δούλευε φορώντας μια παραδοσιακή φορεσιά. Αφού μίλησαν για λίγο, ο αθηναίος φωτογράφος τη ρώτησε αν ήταν ντυμένη έτσι επειδή ήταν Πάσχα. «Τι εννοείς;», τον ρώτησε. «Αυτά είναι τα ρούχα μου». Και πρόσθεσε: «Εσύ είσαι ντυμένος ευρωπαϊκά».

Το ωραίο κείμενο και οι γοητευτικές ασπρόμαυρες  εικόνες του Τατάκη στους New York Times μας θύμισαν την έκθεση «Ηθος. Εικόνες από μιαν άλλη Ελλάδα» του Μουσείου Μπενάκη, στην οποία συμμετείχε ο φωτογράφος πριν από τρία χρόνια. Και με την ευκαιρία αυτή επικοινωνήσαμε μαζί του, τηλεφωνικά και με e-mail.

Κοτσαμάνος στον Τετράλοφο Κοζάνης

Οσοι έχουν επισκεφθεί την Ολυμπο γνωρίζουν ότι τα χρώματα στις φορεσιές αλλά και στα σπίτια των κατοίκων είναι εκρηκτικά. Ο Γιώργος Τατάκης, ωστόσο, επιλέγει να απεικονίσει τις Καρπάθιες σε μια σειρά από ασπρόμαυρες φωτογραφίες γεμάτες ένταση. Γιατί; «Ολη η δουλειά μου είναι ασπρόμαυρη. Δεν αποτελεί μία λαογραφική καταγραφή, αλλά ένα αμιγώς καλλιτεχνικό πόνημα. Η παράδοσή μας αποτελεί την έμπνευση για να δημιουργώ τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου», απαντάει. Και μας εξηγεί ότι  «το σκηνικό, το οποίο δημιουργώ, μπορεί να περιέχει στοιχεία που δεν συνδέονται λαογραφικά με τη φορεσιά ή την εποχή κατά την οποία φορέθηκε το συγκεκριμένο ρούχο. Το σύνολο τελικά εκπέμπει καθαρά τις δικές μου ανησυχίες και εμμονές. Ναι μεν οι εθνογράφοι, με τους οποίους συνεργάζομαι είναι σε θέση να αποστάξουν τις πληροφορίες, που τους αφορούν, αλλά το αποτέλεσμα θα ήταν πιο εύκολο να το θεωρήσετε ως ένα αποκύημα της φαντασίας μου. Ενα στιγμιότυπο από ένα ασπρόμαυρο όνειρο».

Η δουλειά του δεν ξεκίνησε στην Κάρπαθο. Ωστόσο, η Ολυμπος «αποτέλεσε ένα σημαντικό σταθμό στη δουλειά μου γιατί ήταν ο πρώτος “μακρινός” προορισμός μου, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είναι ένα μέρος όπου οι περισσότερες γυναίκες εξακολουθούν να φορούν την παραδοσιακή ενδυμασία, ενώ ακόμη ακολουθούν έθιμα, τα οποία προέρχονται από αντίστοιχα Βυζαντινά. Είναι ένας τόπος με απαράμιλλη αρχιτεκτονική αισθητική και μοναδικές εθιμικές πρακτικές, τις οποίες οι κάτοικοι τηρούν ευλαβικά και με ιδιαίτερο ζήλο», λέει.

Καραγκούνες Τρικάλων στο χωριό Γλίνος

Ο Γιώργος Τατάκης σπούδασε Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και εργάστηκε στο πεδίο αυτό για περίπου 10 χρόνια πριν πάρει την απόφαση (το 2015) να αλλάξει  επαγγελματική πορεία και να ασχοληθεί με αυτό που τον «κάνει ευτυχισμένο όσο δύσκολο και να είναι. Ηθελα στον απολογισμό της ζωής μου να μην υπάρχει μόνο το γεγονός ότι κατάφερα να ταΐσω τον εαυτό μου μέχρι να πεθάνει», λέει.

Τι τον προσκάλεσε στον κόσμο της φωτογραφίας; «Από μικρό με ενδιέφερε ο κόσμος της τέχνης και ιδιαίτερα οι τέχνες, που έχουν να κάνουν με εικόνα. Δηλαδή η φωτογραφία, η ζωγραφική και ο κινηματογράφος. Με τα χρόνια συνειδητοποίησα ότι το βασικό χαρακτηριστικό που με προσελκύει είναι το να συνθέτω εικόνες, και τελικά η φωτογραφία με κέρδισε, γιατί είναι ο πιο γρήγορος τρόπος να κάνεις την εικόνα που σκέφτεσαι, συγκριτικά με τις άλλες δύο τέχνες. Είναι ένας τρόπος να δημιουργείς γρήγορα σκίτσα του κόσμου μας, παραφράζοντας κάτι που είπε ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν», απαντάει.

Εχει επιλέξει να εκφράζεται με την ασπρόμαυρη φωτογραφία και οι λόγοι είναι αρκετοί: «Ο πρώτος είναι ότι αισθάνομαι πιο φυσικό το να φωτογραφίζω έτσι. Ακόμη και στη ζωγραφική με την οποία ασχολούμαι, προτιμώ το σχέδιο με κάρβουνο. Επιπλέον, η ασπρόμαυρη φωτογραφία αναδεικνύει τις φόρμες και τη γεωμετρία της σύνθεσης, δύο χαρακτηριστικά στα οποία δίνω ιδιαίτερη σημασία», λέει και συμπληρώνει: « Τέλος, στην ασπρόμαυρη εικόνα συμμετέχει κατά μία έννοια και ο θεατής, δημιουργώντας τα χρώματα με τη φαντασία του. Με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι μπορώ να δημιουργήσω τους κόσμους που έχω στο μυαλό μου χρησιμοποιώντας μοναχά ένα χρώμα, το μαύρο. Η τέχνη θεωρώ ότι πρέπει να συνιστά μία πόρτα σε έναν νέο κόσμο, παρά να αποτελεί ένα παράθυρο από το οποίο ο θεατής μπορεί να κοιτάξει μέσα, ή να δει στοιχεία από τον εαυτό του».

Σαλαμίνα

Τα ελληνικά ήθη, έθιμα και παραδόσεις τον συγκινούν: «Μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω και μου αρέσει πολύ η ελληνική επαρχία. Οι παραδόσεις μας, οι οποίες αποτελούν την έμπνευση για τη δουλειά μου, μου δίνουν ένα πλούσιο υλικό που ταιριάζει στην αισθητική μου. Είναι επίσης ένα χαρακτηριστικό, που μας διαφοροποιεί από οποιαδήποτε άλλη επαρχία του κόσμου, δίνοντας έτσι ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα στο αποτέλεσμα».

Ξεκαθαρίζει ακόμα ότι η δουλειά που κάνει «χρειάζεται επιμονή και υπομονή και πολλές προσωπικές και επαγγελματικές θυσίες, οπότε ο μόνος τρόπος για να τα καταφέρει κανείς είναι να δουλεύει πάνω σε ένα θέμα, που τον συναρπάζει σε βαθμό εμμονής. Η ιστορία έχει αποδείξει πολλές φορές το γεγονός αυτό, παίρνοντας υπόψη δουλειές του παρελθόντος που έχουν αφήσει ένα χρήσιμο στίγμα στον πολιτισμό. Ο φωτογράφος ή και οποιοσδήποτε καλλιτέχνης δεν χρειάζεται να έχει μεγάλο εύρος στη δουλειά του, ούτε να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, για να έχει ένα χρήσιμο αποτέλεσμα. Παραμένοντας σε περιβάλλον οικείο και εστιάζοντας σε ένα πολύ ειδικό θέμα, μπορεί να καταφέρει καλύτερα να εκφράσει την ιδιοσυγκρασία του με μεγαλύτερη ευκολία. Αυτός είναι και ο σκοπός της τέχνης εν γένει. Την επικοινωνία δηλαδή του δημιουργού με τον έξω κόσμο».

Σήμερα εκπροσωπείται στα διεθνή μέσα από το πρακτορείο INSTITUTE, UK, και οι εικόνες του, που προβάλλουν την ζωντανή αν και σε πολλούς άγνωστη ελληνική παράδοση, εκτίθενται, πλέον, και δημοσιεύονται σε ελληνικά και διεθνή ιδρύματα και media, όπως τα, Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, Musée Fragonard στις Κάννες, National Geographic, New York Times, LFI της Leica, και σχεδόν σε όλα τα ελληνικά μέσα, ενώ επιπλέον, εκπροσωπούνται και στο Χόλιγουντ για χρήση σε κινηματογραφικές παραγωγές. Συνεργάζεται με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και εικόνες του συμμετέχουν ως υποστηρικτικό υλικό σε φακέλους του αρχείου της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Ο Γιώργος Τατάκης έχει επισκεφτεί όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας και πάρα πολλούς τόπους, «μα ακόμη και δέκα ζωές να είχα, η ελληνική παράδοση δεν θα στέρευε, αλλά θα συνέχιζε να μου προσφέρει αντικείμενο», τονίζει.

Ισαάκιον Εβρου, στη Θράκη

Υπάρχουν άραγε κάποιοι τόποι και δρώμενα, που του έχουν «μιλήσει» ιδιαίτερα;  «Η αυθεντικότητα της παράδοσης σε συνάρτηση με την αγάπη των κατοίκων για αυτή, είναι οι δύο βασικές μεταβλητές, ανάλογες με τον ενδιαφέρον που θα μου δημιουργηθεί. Ετσι δρώμενα, τα οποία διασώζονται κυρίως, είναι αυτά που βρίσκω πιο ενδιαφέροντα, σε σχέση με αναβιώσεις ή έθιμα, τα οποία γίνονται με κύριο σκοπό την προσέλκυση τουριστών. Επίσης, σημεία τα οποία μου προσφέρουν περισσότερες εικόνες, δηλαδή, αισθητικά πιο ενδιαφέρουσες φορεσιές και πληθώρα χώρων κατάλληλων για τις εικόνες μου, είναι αυτά που βρίσκονται πρώτα στις επιλογές μου. Σημαντικό είναι τέλος το πόσο ευχάριστη είναι η διαμονή μου. Οι άνθρωποι που θα γνωρίσω, τα γλέντια, στα οποία θα παρευρεθώ και το κατά πόσο το πολιτιστικό κομμάτι της περιοχής ταιριάζει με την αισθητική και την ιδιοσυγκρασία μου», απαντάει.

Ο Γιώργος Τατάκης διδάσκει επίσης την τέχνη της φωτογραφίας με πρόγραμμα μαθητείας, και μαθητές σε όλο τον κόσμο. Οι φωτογραφίες του έχουν ήδη μπει σε μουσεία. Πώς θα μπουν, λοιπόν, και οι δικές μας φωτογραφίες σε μουσείο; «Το μοναδικό μυστικό είναι η πολλή δουλειά», απαντάει. «Χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα σώμα δουλειάς, το οποίο να αποτελεί μία πρόταση, μία άποψη καλλιτεχνική, κοινωνική, πολιτική κ.λ.π. Η δουλειά μας συνιστά πάντα το καλύτερο μέσο για να μπορέσουμε να εκθέσουμε σε έναν χώρο όπως ένα μουσείο. Ωστόσο, οι εκθέσεις δεν θα πρέπει να είναι ο σκοπός της δουλειάς μας«.

Δελβινάκι Πωγωνίου Ιωαννίνων στην Ηπειρο

«Η τελική εικόνα, την οποία δημιουργώ, είναι αυτό που μου προκαλεί το μικρότερο ενδιαφέρον. Αντίθετα, αυτό που με ανησυχεί και με εκστασιάζει είναι η στιγμή της δημιουργίας. Οταν αυτή η εργασία είναι ειλικρινής και προβάλει τον ίδιο τον δημιουργό της, δεν μπορεί παρά να είναι και πρωτότυπη. Και αυτό γιατί ο καθένας μας έχει μία μοναδική θέση θέασης του κόσμου γύρω μας. Η μοναδικότητά μας είναι το μόνο που μπορούμε να προσφέρουμε στον πολιτισμό μας. Αυτή η ειλικρίνεια είναι που τελικά δεν θα δώσει την επιλογή σε έναν επιμελητή Μουσείου να αρνηθεί την πρότασή μας».

Εδώ και περίπου τρία χρόνια ο Τατάκης φωτογραφίζει γυναικείες παραδοσιακές ενδυμασίες για το τελευταίο του project με τίτλο «Καρυάτις»: «Προσπαθώ να βρω τις φορεσιές, που διασώζονται σε όλη την Ελλάδα, αν και νομίζω ότι σίγουρα δεν θα τις έχω βρει όλες όταν τελειώσω. Σκοπός μου είναι να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε μία έκθεση και σε ένα ή περισσότερα βιβλία», λέει. Και ελπίζει ότι θα έχει καταφέρει να το ολοκληρώσει σε ένα δύο χρόνια. Ωστόσο έχει ακόμα ένα έργο στα σκαριά, το οποίο σχετίζεται επίσης με την παράδοσή μας, δεν θέλει όμως να αποκαλύψει τίποτα περισσότερο προς το παρόν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...