Ο καθένας μας πρέπει να έχει διαβάσει ένα βιβλίο σαν αυτό. Γιατί με απλό τρόπο περιγράφει βασικούς ψυχολογικούς μηχανισμούς που καθορίζουν αποφασιστικά τη συμπεριφορά μας, και αν δεν φτάνει για να μας βοηθήσει να τους εξιχνιάσουμε είναι χρήσιμο γιατί μας πληροφορεί ότι υπάρχουν. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που ζήτησαν τη βοήθειά του ως ψυχαναλυτή, για να κωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει ορισμένες κοινές συμπεριφορές που όλοι συναντάμε γύρω και μέσα μας. Το βασικό υπόστρωμα των ψυχολογικών παγίδων είναι ένας ταλαιπωρημένος δυνάστης.

Ένας ενεργός θύτης- ιστορικό θύμα, που όσο πιο βασανισμένο θύμα υπήρξε τόσο βασανιστικότερος θύτης γίνεται. Είναι το παιδί μέσα μας. Το παιδί με την έννοια του συνόλου των συναισθημάτων που βίωσε και που αναπόφευκτα θα αποτελούν τον αρχέτυπο του ενήλικου συναισθηματικού φάσματος. Αυτά τα συναισθήματα το παιδί τα έχει αντιληφθεί στη μέγιστη έντασή τους- ποτέ ο ενήλικας δεν θα τρομάξει τόσο όσο είχε τρομάξει ως παιδί, δεν θα χαρεί τόσο όσο είχε χαρεί ως παιδί. Διότι η ένταση του βρεφικού και νηπιακού συναισθήματος δεν σχετικοποιείται και δεν εκλογικεύεται ώστε να αμβλυνθεί ο τρόμος ή να μετριαστεί η χαρά. Στην ενήλικη ζωή ανακαλούμε την ανάμνηση αυτού του μεγίστης έντασης πρωταρχικού παιδικού συναισθήματος αλλά το βιώνουμε ηπιότερα, σαν ξεθωριασμένο αντίγραφο λέει ο συγγραφέας, γιατί το επεξεργαζόμαστε με τον ενήλικο εγκέφαλο και μετριάζουμε τις παραμέτρους του.

Δεν θέλω να μπω σε οπτικές που απαιτούν επιστημονική συγκρότηση που ασφαλώς δεν έχω. Θα πω μόνο ότι από τα συναισθήματα που καταγράφηκαν στον πρώιμο εγκέφαλο δεν ξεφεύγουμε ποτέ. Μπορεί να μετασχηματίζονται, να χαμαιλεοντίζουν και να μεταμφιέζονται στην προσπάθειά τους να ξεπηδήσουν από το υποσυνείδητο που βρίσκονται καταχωνιασμένα, αλλά δεν γλιτώνεις. Παραμένουν στο υποσυνείδητο με την ίδια ένταση που είχαν πάντα, δεν ξεφουσκώνουν- για αυτά ο χρόνος δεν είναι πανδαμάτωρ. Θα το πω σχηματικά, ο ενήλικος εγκέφαλος είναι ένα μικρό ναρκοπέδιο με το σώμα της νάρκης κρυμένο στο υποσυνείδητο – μόλις πατάς στο ερέθισμα του συνειδητού χώρου η νάρκη ενεργοποιείται και προκαλεί τις μικρές ή μεγάλες, εκρηκτικές ή βραδυφλεγείς περιπέτειες του μυαλού μας, τον πανικό, τις φοβίες, τους ψυχαναγκασμούς, τους καταναγκασμούς, τη μελαγχολία, την κατάθλιψη.

Ακόμα και την εμμονή στις προλήψεις. Η διαδικασία, όπως εξηγεί το βιβλίο, έχει και πάλι την αρχή της στα παιδικά χρόνια, όταν οι σκέψεις και οι ανάγκες του παιδιού ικανοποιούνται με το πρώτο του κλάμα. Πεινά, κλαίει, και αμέσως η μαμά το ταΐζει. Το παιδί αγνοεί το ενδιάμεσο στάδιο, δηλαδή την ενσυνείδητη ενεργοποίηση της μητέρας και πιστεύει ότι η σκέψη του ήταν αρκετή για να δημιουργήσει το γεγονός, την πράξη. Η απόλυτη ηδονή, γιατί το βρέφος συναισθάνεται μόνο με όρους απολυτότητας, εκλύθηκε μόνο με τη σκέψη. Το παιδί πιστεύει ότι είναι μάγος, πιστεύει στη μαγεία. Πολλοί ενήλικες πιστεύουν στη μαγεία χωρίς να το συνειδητοποιούν γιατί υπακούνε τον πρώιμο εγκέφαλο και όχι τον εξελιγμένο. Για αυτό χτυπάνε ξύλο όταν κάνουν κάποια κακή σκέψη, λένε κούφια η ώρα όταν πουν κάτι κακό- ο βρεφικός τους εγκέφαλος επικρατεί του ενηλίκου εκείνη τη στιγμή και πιστεύουν ότι με μαγικό τρόπο θα προκαλέσουν το κακό. Ασφαλώς διανοητικά αντιλαμβάνονται το άτοπο με τον εξελιγμένο τους εγκέφαλο αλλά ψυχολογικά λειτουργούν με τον παιδικό.

Οι ενήλικες ωριμάζουν όταν διαλύσουν τα μάγια, ακυρώσουν τις μαγικές διεργασίες των παιδικών αντιλήψεων και των παιδικών φόβων. Έτσι μόνο θα πάψουν να θεωρούν τον εαυτό τους το κέντρο του κόσμου όπως τα παιδιά, και θα αποφύγουν τις 4 κλασικές παγίδες που περιγράφει ο συγγραφέας και για τις οποίες δεν θα επεκταθώ γιατί πρέπει να τις διαβάσετε μόνοι σας. Θα σας πω μόνο ότι μέσα σε κάποιες από αυτές έχουμε πέσει όλοι και το βιβλίο σε βοηθά με τρόπο εύληπτο να αντιληφθείς ότι πρόκειται για παγίδες και όχι για πεπρωμένο. Με το βιβλίο αυτό, με βιβλία σαν αυτό, σου ανοίγεται μια χαραμάδα ότι τα πράγματα μπορεί να έχουν και άλλον τρόπο να συμβούν από αυτόν που θεωρείς αναπόδραστο. Και τότε ίσως χρειαστεί να ζητήσεις βοήθεια για να αμφισβητήσεις την εικόνα που έχεις ο ίδιος για τον εαυτό σου.

Το βιβλίο σου δίνει παρηγοριά αλλά δεν σε απογειώνει. Θα κλείσω με μία φράση του που μού εντυπώθηκε περισσότερο από όσες διάβασα αλλά και με φόβισε περισσότερο γιατί ακούγεται σαν απειλή. Το ανθρώπινο ον γεννιέται τρομαγμένο, ζει τρομαγμένο και πεθαίνει τρομαγμένο. Το μέτρο της εξέλιξης είναι να πεθαίνει κανείς λιγότερο τρομαγμένος από όσο γεννήθηκε. Αν έτσι έχουν τα πράγματα την έχουμε βάψει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News