Το όνομα του Στιβ ΜακΚάρι μπορεί να μην είναι άμεσα αναγνωρίσιμο, είναι όμως σίγουρα αναγνωρίσιμη μια φωτογραφία του, η οποία από τον Ιούνιο του 1985, που δημοσιεύθηκε στο National Geographic, έγινε το διασημότερο εξώφυλλο του περιοδικού.
Τον προηγούμενο χρόνο, ο ΜακΚάρι είχε βρεθεί σε έναν καταυλισμό προσφύγων στο Πακιστάν, και εκεί φωτογράφισε τη Σαρμπάτ Γκουλά, ένα 12χρονο κορίτσι από το Αφγανιστάν με εκπληκτικά λαμπερά πράσινα μάτια και ένα βλέμμα που στοχεύει κατευθείαν στην καρδιά του θεατή.
Γεγονός είναι ότι η σταδιοδρομία του είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή τη φωτογραφία, αφού για περισσότερα από 40 χρόνια ο Μακ Κάρι περιπλανιόταν σε όλον τον πλανήτη τεκμηριώνοντας με ενσυναίσθηση τους ανθρώπους και τα μέρη που επισκεπτόταν, από τους καταυλισμούς προσφύγων στο Αφγανιστάν και τους δρόμους της Ινδίας μέχρι τις ζούγκλες της Ουγκάντα. Ωστόσο, η φήμη που του χάρισε η εικόνα της νεαρής Αφγανής τον ανέβασε στην ελίτ των ομοτέχνων του.
Και τώρα, ο Ντενί Ντελεστράκ, φίλος του πάνω από 20 χρόνια, αποτίνει φόρο τιμής στη 40χρονη καριέρα του εμβληματικού φωτογράφου- πολεμικού ανταποκριτή με το ντοκιμαντέρ «McCurry: The Pursuit of Color». (Δείτε το trailer της ταινίας)
«Είναι ένας από τους πλέον εξέχοντες φωτογράφους της εποχής μας, νομίζω ότι αυτό μπορούμε να το πούμε. Αλλά είναι πολύ κλειστός άνθρωπος. Αρα, δεν τον γνωρίζουμε, δεν ξέρουμε τον Στιβ Μακ Κάρι. Ισως ξέρουμε το όνομά του, ίσως γνωρίζουμε το “Κορίτσι του Αφγανιστάν”, αλλά όχι πολύ περισσότερα», είπε ο Ντελεστράκ στο Variety, με αφορμή την περσινή παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας του στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ DOC NYC.
Στο ντοκιμαντέρ, διάρκειας μιάμισης ώρας, ο βραβευμένος γάλλος σκηνοθέτης αποκαλύπτει νέες πτυχές της βιογραφίας του φωτογράφου συνδυάζοντας πλάνα αρχείου, φωτογραφίες, σεκάνς παρατήρησης και μερικά αποσπάσματα συνεντεύξεων με τον ίδιο τον Μακ Κάρι, καθώς και με συγγενείς, φίλους και συναδέλφους του.
Και τι μας λέει; Ο ΜακΚάρι είναι ένας αρκετά σκληρός τύπος, κλειστός και απρόθυμος να αποκαλύψει πολλά, αλλά και ασυμβίβαστα άμεσος όταν θέλει, γράφει στον Guardian ο Αντριαν Πούλβερ με αφορμή την προβολή του ντοκιμαντέρ στη Royal Geographical Society την Τετάρτη 19 Οκτωβρίου, και σε ψηφιακές πλατφόρμες.
Το «McCurry: The Pursuit of Color» κάνει μια μικρή αναφορά στην ταραγμένη παιδική ηλικία του εξαιρετικού φωτογράφου, η οποία περιλαμβάνει έναν άτυχο τραυματισμό στο χέρι και την περίοδο που έζησε στο οικοτροφείο ενός χριστιανικού σχολείου.
Η καριέρα του ξεκινά ουσιαστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν ακολουθεί το μονοπάτι των χίπις στην Ινδία και καταλήγει να περάσει τα σύνορα του Αφγανιστάν για να καλύψει τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας, που ακολούθησε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1978 και την ανάληψη της εξουσίας από το κομμουνιστικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν. (Ο ΜακΚάρι, ωστόσο, είναι αρκετά ασαφής για την πολιτική των μαχητών που συνόδευε.)
Η σοβιετική εισβολή του 1979 αποδείχθηκε η μεγάλη του στιγμή, καθώς προκάλεσε στα μέσα ενημέρωσης μεγάλη όρεξη για φωτογραφίες τις οποίες μόλις λίγους μήνες νωρίτερα δεν μπορούσε να πουλήσει: ο ΜακΚάρι ήταν ένας άγνωστος φωτογράφος σε ένα πεδίο συγκρούσεων στο οποίο ελάχιστοι έδιναν σημασία μέχρι τότε.
Η σχέση του με τη φωτογραφία σε εμπόλεμη ζώνη, όπως λέει ο ίδιος, δεν ήταν επιλογή του. Στην πραγματικότητα, κόλλησε νωρίς τον «ιό των ταξιδιών» και το κίνητρό του ήταν ουσιαστικά η εξερεύνηση του ανεξερεύνητου. (Τον βλέπουμε, για παράδειγμα, να φωτογραφίζει με ενσυναίσθηση μια απομακρυσμένη κοινότητα στην Παπούα Νέα Γουινέα, μεταξύ άλλων και ένα νεαρό αγόρι, του οποίου ο πατέρας είναι νεκρός και η μητέρα το έχει εγκαταλείψει.)
Φυσικά, μιλάει για το πώς τράβηξε τη φωτογραφία της νεαρής Αφγανής, όταν τη συνάντησε τυχαία σε μια σχολική αίθουσα σε ένα ισλαμικό σχολείο θηλέων στον προσφυγικό καταυλισμό Nasir Bagh, στην Πεσαβάρ. Ακόμη, μπαίνει στον κόπο να διαψεύσει τον ισχυρισμό του επίσης φωτογράφου Τόνι Νόρθραπ ότι την εξαπάτησε, που δημοσιεύθηκε το 2019 στο περιοδικό The Wire.
Στην ταινία περιλαμβάνεται επίσης ένα απόσπασμα από συνέντευξη της Σαρμπάτ Γκουλά στο BBC το 2017, όπου η Αφγανή δηλώνει ευχαριστημένη από την εικόνα της. Ο Μακ Κάρι αναφέρεται και σε άλλη μια διαμάχη, σχετικά με την ψηφιακή επεξεργασία των εικόνων του, την οποία εκλογικεύει λέγοντας ότι είναι «οπτικός αφηγητής». Γι’ αυτό, άλλωστε, αντί για το «τραβάω μια φωτογραφία», προτιμά την έκφραση «κάνω μια φωτογραφία».
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι ο Στiβ Μακ Κάρι βρίσκεται τώρα σε ένα στάδιο παρόμοιο με εκείνο του Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, γράφει στον Guardian ο Αντριαν Πούλβερ. Oι περιπλανήσεις του σε όλον τον κόσμο φαίνεται ότι τον έχουν εξελίξει σε κάτι πέρα από απλό φωτορεπόρτερ, έτσι τώρα είναι σε θέση να κάνει σημαντικές δηλώσεις για τον πλανήτη και το περιβάλλον.
Σε μια αρκετά γλυκιά τελευταία σεκάνς μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι αυτός ο μοναχικός και σε μεγάλο βαθμό κλειστός άνθρωπος έγινε πατέρας στα τέλη της δεκαετίας του ’60 του και είναι πλέον αποφασισμένος να καταγράψει τον φυσικό κόσμο, που εξαφανίζεται, για χάρη της μικρής του κόρης.