Γιατί οι εικονικές αναπαραστάσεις του σεξ και του αίματος, οι αιματηρές φαντασιώσεις βρίσκουν τόσο μεγάλη ανταπόκριση στην εποχή μας; Είναι ένα ερώτημα στο οποίο οι ειδικοί δίνουν πολλές και διαφορετικές εξηγήσεις, αλλά το φαινόμενο είναι περίπλοκο και δεν είναι εύκολο να δοθεί μία εξήγηση. Ο καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια R.W. Bulliet προτείνει μια ερμηνεία από μια διαφορετική σκοπιά: εκείνη της σχέσης των ανθρώπων με τα ζώα, τα οικόσιτα, τα άγρια και τα ζώα συντροφιάς.

Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του ο Bulliet ασχολείται με την ιστορία των προσπαθειών της ανθρωπότητας να συμβιβαστεί με τα ζώα και εξετάζει τη σημασία τους στην εξέλιξη του πολιτισμού και στα κοινωνικά, οικονομικά και πνευματικά χαρακτηριστικά μιας ομάδας.

Μελετώντας το παρελθόν, διακρίνει την περίοδο που οι ανθρωπίδες πρόγονοί μας άρχισαν να διαχωρίζουν τον εαυτό τους από εκείνα τα όντα που κατάληξαν να αντιλαμβάνονται ως ζώα. Ακολούθησε η προοικοσιτική εποχή, τότε που «τα ζώα επικοινωνούσαν με τους θεούς, ημιζωικά πλάσματα κέρδιζαν το σεβασμό και η θανάτωση προκαλούσε δέος και επέβαλλε ενοχή». Αργότερα, στην εποχή του οικοσιτισμού ορισμένα ζωικά είδη μετατράπηκαν σε οικόσιτα, ενώ τα άγρια που μπορεί να θεωρούνταν προηγουμένως πρόγονοι ή ενσαρκώσεις του ιερού ταξινομούνται ως θηρευτές, θηράματα για το κυνήγι, βλαβερά, θεάματα προς παρατήρηση. Η ταπεινότητα της προοικοσιτικής σκέψης απέναντι σ’ ένα ζωικό κόσμο φορτισμένο με συμβολική και πνευματική δύναμη χάνεται και η χρήση των ζώων θριάμβευσε σταδιακά σε βάρος του σεβασμού προς αυτά και σε βάρος των παιγνιδιών της φαντασίας μαζί τους. 

Σήμερα, στην μετα-οικοσιτική εποχή μας, ο Bulliet μελετά αυτό το δίκτυο σχέσεων ανθρώπων – ζώων μέσα από τη σύγχρονη φιλοσοφία της ηθικής, τις αντιρατσιστικές δραστηριότητες, τα κινήματα για την απελευθέρωση των ζώων, τη χορτοφαγία, τον εξανθρωπισμό κάθε είδους ζώων και τον ζωικό συμβολισμό στην τέχνη (λογοτεχνία, κινηματογράφο, κόμικς). Διακρίνει τις επιδράσεις της σχέσης αυτής στην υλική, κοινωνική και φαντασιακή μας ζωή και ταυτόχρονα διαπιστώνει  την επανεμφάνιση προοικοσιτικών αισθημάτων απέναντι στα ζώα και τη νοσταλγία της χαμένης ενότητας με τη φύση.

Ο Bulliet με επιστημονικά κριτήρια, αλλά απλά και κατανοητά, με έξοχη γραφή –υποδειγματική η μετάφραση του Ν. Κούρκουλου- προτείνει μια νέα, πρωτότυπη οπτική της ιστορίας που μας ενδιαφέρει όλους και οπωσδήποτε θα προκαλέσει συζητήσεις.

*Η Άννα Λυδάκη είναι Αν. καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου.

Προηγούμενα άρθρα της Άννας Λυδάκη 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News