Είναι ψέμα, ότι η Ιστορία δεν διδάσκει. Διδάσκει πολλά, φωτίζει πτυχές, αποκαλύπτει – φτάνει να το θέλεις, να το δέχεσαι, να το αντέχεις.
Πενήντα χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού, ξαναδιαβάστε το! Βέβαια, δεν είναι ο Παύλος Φύσσας ο Γρηγόρης Λαμπράκης, με την κεντρική πολιτική στράτευση – αν και σήμερα η έννοια της στράτευσης είναι ενδεχόμενο πολύ περισσότερο (και, κυρίως, γνησιότερα) να περνάει από εξωσυστημικά κανάλια παρά από τον κεντρικό κορμό της πολιτικής. Ούτε είχαμε την εικόνα ενός Κράτους να επιχειρεί να πνίξει την εικόνα της λειτουργίας παρακρατικών μηχανισμών – θυμίζουμε ότι, προτού ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διερωτηθεί, κατά τον θρύλο: «Επιτέλους, ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;», είχε υπάρξει εξαιρετικά αμφιλεγόμενη στάση του (μετέπειτα δημοκρατικά σημαντικού, αλλά… μετέπειτα) Γεωργίου Ράλλη ως υπουργού Εσωτερικών της ΕΡΕ, αλλά και άνοδος στη Θεσσαλονίκη του (μετέπειτα ειλικρινέστατα χουντικού: πρώτος πρωθυπουργός της δικτατορίας) Κωνσταντίνου Κόλλια, ως εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, να «συγκρατήσει» τη Δικαιοσύνη όταν άρχισε να ασχολείται υπερβολικά σοβαρά με τη δολοφονία.

Στο «Ζ» του Βασιλικού – που ο συστρατιώτης του Βασίλη, αδελφός του Κώστα Γαβρά επεσήμανε στον σκηνοθέτη, με αποτέλεσμα – μετά τη Χούντα – να κυκλοφορήσει διεθνώς η ταινία «Ζ», που μαζί και με μουσική Μίκη «δίδαξε» την ελληνική πικρή περιπέτεια στο διεθνές κοινό – περιγράφεται όλη αυτή η γκριζόμαυρη πραγματικότητα, των Γκοτζαμάνηδων και Εμμανουηλίδηδων, «φτωχοδιάβολος» ο πρώτος με χαριστική άδεια μεταφορέα από την Ασφάλεια, με το τρίκυκλο να μπαίνει ανάποδα στο ρεύμα του δρόμου, με προστασία και «σχέσεις» με τις Αρχές – πολλαπλά παραβατική φιγούρα ο δεύτερος, με θητεία στις κατασκηνώσεις…), των στρατηγού Μήτσου και ταξιάρχου Καμουτσή (με, στο φόντο, την Οργάνωση «Καρφίτσα», που έπαιζε και παρακρατικό ρόλο τήρησης της τάξεως), των εισαγγελέα και ανακριτή της υπόθεσης (του λησμονημένου Δελλαπόρτα και του μετέπειτα συμβολοποιηθέντος – και γραφικού εν τέλει: κρίμα που τώρα σιωπά! – Σαρτζετάκη) οι οποίοι «ξεκόλλησαν» από την πρακτική της συγκάλυψης, τέλος των δημοσιογράφων που υποχρέωσαν να μην καταχωνιαστεί η υπόθεση, Γιώργος Ρωμαίος, Γιάννης Βούλτεψης και Γιώργος Μπέρτσος (Βήμα, Αυγή, Ελευθερία). Όλα αυτά κωδικοποιημένα και μυθιστορηματικά, αλλά με βίαια αφυπνιστική σχέση με την τότε πραγματικότητα που βγήκε στην επιφάνεια.

Ξαναδιαβάστε το «Ζ» για να δείτε πώς χτίζονταν τότε τα κυκλώματα, πώς η ανάγκη των ανθρώπων οδηγούσε σε στρατολόγηση, πώς η αίσθηση της εγγύτητας στην εξουσία εξέθρεφε τις εγκληματικές πρακτικές.

Να μείνουμε όμως μια στιγμή στον ρόλο του Τύπου: και τότε, η σαγήνη της εξουσίας – δεκαετία του ΄60, μεταπολεμικές αγκυλώσεις – χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να ξεπεραστεί. Τελικά πάντως, ο Τύπος, η δημοσιοποίηση της έρευνας ήταν που έκανε αδύνατη/αδιανόητη τη συγκάλυψη. Συν, η παρουσία στο – ω, πόσο συμβιβασμένο! – δικαστικό σώμα ανθρώπων με σπονδυλική στήλη και τζαναμπετισμό. Αυτήν τη φορά, η «επίσημη» εξουσία έδειξε να σοκάρεται και τμήματά της να ξυπνούν: η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ χρωστά πολλά στον Ν. Δένδια, ως… αναρμόδιο υπουργό για τη νομοθετική πρωτοβουλία – που πήγε να ξεκινήσει και για τις δικογραφίες κατά Χρυσαυγής που ξέθαψε. Η Δικαιοσύνη, έστω και σερνάμενη (η Δικαιοσύνη που ανακήρυξε το ψηφοδέλτιο Νεοναζιστικής οργάνωσης και το θεώρησε συνταγματικά συμβατό, άλλωστε) δείχνει να ακολουθεί.

Όμως ο Τύπος – τα ηλεκτρονικά Μέσα περισσότερο – συναισθανόμενα (λέμε!) τι τραγικά κεντρικό ρόλο έπαιξαν στην έως τώρα στην ανάδειξη της Χρυσής Αυγής, ή έστω κυνηγώντας τη νέα τροπή της κοινής γνώμης μετά το μαχαίρωμα (τότε ήταν λοστός…), δείχνει να ανακαλύπτει πάλι τον δικό του ρόλο. Αποκάλυψη των πραγματικών δεδομένων και φως, τόσο φως που οι άρχοντες της σκιάς να βγουν μπροστά. Όπως και μετά την υπόθεση Λαμπράκη, η άγνοια δεν θα είναι πλέον άλλοθι. Το «Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;» έχει πάντα απάντηση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News