Ο ποταμός Καζένι Τόρετς διασχίζει τέσσερις μεγάλες πόλεις, στην ανατολική Ουκρανία, πλαισιώνεται από σιδηροδρομική γραμμή και δρόμο, και περιβάλλεται σε όλο το μήκος του, και στις δύο του όχθες, από μια πυκνή λωρίδα ελώδους δάσους.
Μπορεί να μην του φαίνεται, όμως ο ήρεμος αυτός ποταμός, είναι τεράστιας σημασίας, καθώς διασχίζει το κέντρο του τελευταίου 30% της περιοχής του Ντονέτσκ, που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Ουκρανών.
Οι πόλεις στις όχθες του έχουν γίνει ένα απόρθητο φρούριο, που έχει αντισταθεί στις ρωσικές επιθέσεις για περισσότερο από μια δεκαετία, σημείωσε η Telegraph.
Το 2014, ο πόλεμος του Πούτιν ξεκίνησε στις όχθες του, οκτώ χρόνια πριν την πλήρη εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία.
Τώρα, βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου.
Ο ρώσος πρόεδρος έχει συμπεριλάβει την περιοχή του Ντονέτσκ στο ρωσικό Σύνταγμα και έχει καταστήσει σαφές ότι την θέλει ολόκληρη -ειδικά αυτήν την τελευταία κοιλάδα που εξακολουθεί να του αντιστέκεται- ως τίμημα για την ειρήνη.
Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να είναι έτοιμος να πιέσει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να κάνει αυτή τη θυσία.
Ο Στιβ Γουίτκοφ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ στη Ρωσία, δήλωσε την Κυριακή ότι θα υπάρξει μια «σημαντική» και «ιδιαίτερα λεπτομερής» συζήτηση για την τύχη της περιοχής του Ντονέτσκ, όταν ο Ζελένσκι συναντήσει τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, το βράδυ της Δευτέρας (ώρα Ελλάδας).
Ο Ζελένσκι βέβαια, διστάζει: «Η Ρωσία εξακολουθεί να μην έχει καταφέρει να καταλάβει την περιοχή του Ντονέτσκ και ο Πούτιν δεν έχει καταφέρει να την καταλάβει εδώ και 12 χρόνια», δήλωσε την Κυριακή, λέγοντας ότι οι συζητήσεις για ανταλλαγές εδαφών εκεί είναι τόσο σημαντικές, που θα πρέπει να συζητούνται μόνο διμερώς, μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Ο oυκρανός ιστορικός Γιάροσλαβ Χρίτσακ εξήγησε στο BBC: «Αυτή είναι ουκρανική επικράτεια. Και οι άνθρωποι αυτών των περιοχών -ιδιαίτερα οι ανθρακωρύχοι- έπαιξαν τεράστιο ρόλο στην ενίσχυση της ουκρανικής ταυτότητας».
Η περιοχή έχει επίσης αναδείξει «διάσημους πολιτικούς, ποιητές και αντιφρονούντες», είπε ο ίδιος. «Και τώρα, πρόσφυγες, που δεν θα μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους αν πέσει στα χέρια των Ρώσων».
Η Telegraph παραθέτει τους χάρτες της περιοχής και αναλύει γιατί η Ρωσία επιθυμεί τόσο πολύ να καταλάβει το «φρούριο του Ντονέτσκ» και γιατί η Ουκρανία αρνείται να το εγκαταλείψει:
Εδαφος
Στο νότιο στόμιο της κοιλάδας, βρίσκεται η πόλη Κοστιαντινίβκα. Ακολουθεί η Ντρουζκίβκα, το Κραματόρσκ και τέλος το Σλοβιάνσκ, όπου ο ποταμός σχηματίζει καμπύλη προς τα ανατολικά πριν περιπλανηθεί μέσα από μια πεδιάδα με καλαμιώνες και δεξαμενές μέχρι να συναντήσει τον Σίβερσκι Ντόνετς -τον κύριο ποταμό του Ντονμπάς.
Στην πραγματικότητα, η ίδια η λέξη Ντονμπάς -που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την πλούσια σε άνθρακα ανατολική Ουκρανία, η οποία τώρα καταλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία- είναι μια συντομογραφία της «λεκάνης του Ντονέτσκ».
Το Ντονμπάς αποτελείται από το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ.
Το γεωλογικό παρελθόν της περιοχής σημαίνει ότι αυτό το τμήμα της λεκάνης είναι στην πραγματικότητα ένα οροπέδιο. Και ως οροπέδιο, σε μια μεγάλη πεδινή έκταση, έχει τεράστια στρατηγική και στρατιωτική σημασία, ανέφερε η Telegraph.
Το υψηλότερο σημείο της περιοχής είναι λίγο πάνω από 300 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, και η σταδιακή κλίση είναι ελάχιστα ορατή με γυμνό μάτι.
Παρ’ όλα αυτά, είναι ένα υψίπεδο -ένα δίκτυο κορυφογραμμών και κοιλάδων που βρίσκεται πάνω από τη μεγάλη Ποντιακή Στέπα που κυριαρχεί στο νότιο μισό της Ουκρανίας και της Ρωσίας.
Ο ποταμός Τόρετς διασχίζει μια κοιλάδα μέσα από το βορειοδυτικό άκρο αυτού του υψιπέδου. Στη δεξιά του όχθη ειδικότερα, η γη υψώνεται απότομα σε μια κορυφογραμμή, στην οποία βρίσκεται η πόλη Τσάσιβ Γιαρ και η σημερινή πρώτη γραμμή.
Σήμερα, αυτές οι πλαγιές και οι κορυφογραμμές είναι γεμάτες με ουκρανικές αμυντικές γραμμές που έχουν κατασκευαστεί στη διάρκεια μιας δεκαετίας και πλέον.
Με άλλα λόγια, αυτή είναι μια κοιλάδα που φυλάσσει την πύλη για την καρδιά της Ουκρανίας, προστατεύοντάς την. Είναι και ένα προπύργιο που προστατεύει ολόκληρη την τρέχουσα πρώτη γραμμή. Σε περίπτωση που πέσει στα χέρια των Ρώσων, όχι μόνο η ουκρανική στέπα πίσω από αυτό θα είναι «ορθάνοιχτη», αλλά τα ρωσικά στρατεύματα θα έχουν μια πλατφόρμα για να περικυκλώσουν τις ουκρανικές δυνάμεις, τόσο μέχρι το Χάρκοβο στα βόρεια όσο και τη Ζαπορίζια στα νότια.
Αν η Ουκρανία αναγκαστεί να την παραδώσει, τότε η διατήρηση της πρώτης γραμμής, ή ακόμα και η υπεράσπιση της υπόλοιπης χώρας, θα ήταν απείρως πιο δύσκολη σε περίπτωση που η Ρωσία αποφασίσει να επιτεθεί ξανά και να καταλάβει την περιοχή που ο Πούτιν εξακολουθεί να αποκαλεί «Νέα Ρωσία».
Υποδομές
Όταν η Ουκρανία έχασε τον έλεγχο του Ντονέτσκ, της περιφερειακής πρωτεύουσας, το 2014, βρέθηκε σε μειονεκτική θέση: ο εχθρός κατείχε το πιο άνετο και προηγμένο σύμπλεγμα υποδομών ανάμεσα στα ρωσικά σύνορα και στην κεντρική ουκρανική πόλη Ντνίπρο.
Ο ουκρανικός στρατός μπορούσε να βασιστεί πλέον μόνο στα χωριά για τα στοιχειώδη (ύπνος, τροφή, καύσιμα, προμήθειες) και στις επαρχιακές πόλεις Κραματόρσκ, Σλοβιάνσκ, Ντρουζκίβκα και Κωστιαντινίβκα, στις οποίες όμως, οι υποδομές παρουσίαζαν σοβαρά προβλήματα.
Χάρη στον αυτοκινητόδρομο που συνδέει και τις τέσσερις πόλεις τόσο με το Χάρκοβο όσο και με το Κίεβο, η κοιλάδα πληρούσε τις προϋποθέσεις για παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης, ανεφοδιασμό και ιατρική περίθαλψη.
Και υπήρχε αρκετή εγχώρια οικονομία για να εξυπηρετήσει τις υπόλοιπες ανάγκες του στρατού: από σούπερ μάρκετ μέχρι πιτσαρίες και βενζινάδικα.
Με την πάροδο του χρόνου, οι πόλεις μετατράπηκαν σε φρούριο και σε οικονομικό και υλικοτεχνικό κέντρο. Η στρατιωτική αεροπορική βάση του Κραματόρσκ, η οποία βρίσκεται στην κορυφογραμμή στην ανατολική πλευρά της πόλης, έγινε το κέντρο διοίκησης για τον οκταετή πόλεμο «χαμηλού προφίλ», που διεξήχθη μεταξύ 2014 και 2022, σημείωσε η Telegraph.
Η εισροή τόσων στρατιωτών προκάλεσε εντάσεις. Ένα μέρος του τοπικού πληθυσμού έτρεφε πάντα συμπάθεια στη Ρωσία.
Από τότε που ξεκίνησε η εισβολή, οι πόλεις έχουν αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Η Κoστιαντινίβκα ήταν ο κόμβος υλικοτεχνικής υποστήριξης του Μπαχμούτ, του Τσάσιβ Γιαρ και του Τορέτσκ κατά τη διάρκεια των ρωσικών επιθέσεων εναντίον τους.
Βορειότερα, το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ έχουν λειτουργήσει ως τα μετόπισθεν για τις μάχες γύρω από το Λάιμαν, το Ιζιούμ και τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις στο Σίβερσκ Σάλιεντ.
Αν η κοιλάδα πέσει, οι Ουκρανοί δεν χάνουν μόνο οχυρώσεις και ευνοϊκή τοπογραφία: χάνουν την αστική υλικοτεχνική υποστήριξη και τις υποδομές που καθιστούν δυνατή τη διατήρηση του στρατού και της άμυνάς τους.
Και μην ξεχνάτε τις αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που εξακολουθούν να μένουν στην κοιλάδα. Πολλοί έχουν μάλιστα επιστρέψει αφού έφυγαν στην αρχή της ρωσικής εισβολής, με το σκεπτικό ότι το Κραματόρσκ είναι τουλάχιστον εξίσου ασφαλές -ή ασφαλέστερο- από άλλα μέρη της χώρας.
Οι επόμενες πιθανές αμυντικές πόλεις -το Ιζιούμ και το Μπαβίνκοβε στην περιοχή του Χαρκόβου, η Πετροπάβλιβκα στην περιοχή του Ντνιπροπετρόφσκ- είτε βρίσκονται δεκάδες χιλιόμετρα μακριά είτε θα μείνουν ευάλωτες, με τα πλευρά τους ανοιχτά, εάν πέσει το φρούριο της κοιλάδας Τόρετς, εξηγεί η Telegraph.
Ιστορία
Το ενδιαφέρον του Πούτιν για αυτή τη γωνιά του Ντονμπάς είναι εν μέρει πολιτικό: έχει πει στους Ρώσους ότι ο στόχος του είναι να απελευθερώσει ολόκληρες τις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ (την οποία ελέγχουν σχεδόν ολοκληρωτικά οι Ρώσοι), επομένως πρέπει να τις καταλάβει για να μπορέσει να εκπληρώσει την υπόσχεσή του.
Εδώ, ξεκίνησε ο ρωσοουκρανικός πόλεμος, τον Απρίλιο του 2014, όταν μια χούφτα βαριά οπλισμένων με επικεφαλής έναν ρώσο αξιωματικό πληροφοριών, ονόματι Ιγκόρ Γκίρκιν, εισέβαλαν στο δημαρχείο, στο αστυνομικό τμήμα και στο γραφείο της υπηρεσίας ασφαλείας στο Σλοβιάνσκ.
Γρήγορα μετακινήθηκαν σε άλλες πόλεις κάτω από την κοιλάδα και πάνω από τους λόφους, εισβάλλοντας σε αστυνομικά τμήματα και απάγοντας, βασανίζοντας και δολοφονώντας αντιπάλους, καθώς προχωρούσαν.
Δύο από τα θύματά τους -ο τοπικός δημοτικός σύμβουλος Βολοντίμιρ Ρίμπακ και ένας έφηβος ακτιβιστής ονόματι Γιούρι Ποποράβκα- βασανίστηκαν μέχρι θανάτου και ρίχτηκαν στον ποταμό Τόρετς.
Η ανακατάληψη του Σλοβιάνσκ και της υπόλοιπης κοιλάδας Τόρετς από τους Ουκρανούς τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ήταν η πρώτη μεγάλη επιτυχία τους στον πόλεμο -στην πραγματικότητα, η πρώτη φορά που ο ουκρανικός στρατός απέδειξε ότι μπορούσε να αντιμετωπίσει και να νικήσει τις δυνάμεις υπό ρωσική ηγεσία.
Από τότε, το Σλοβιάνσκ έχει γίνει σύμβολο και για τις δύο πλευρές. Για τους Ρώσους, είναι η γενέτειρα της ελεγχόμενης, υπό την ηγεσία της FSB (πρώην KGB) «εξέγερσής» τους, που παρείχε την δικαιολογία για την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία.
Για τους Ουκρανούς, είναι το σημείο-μηδέν της μάχης τους για εθνική επιβίωση. Ο θρύλος έχει μεγεθυνθεί 1.000 φορές μετά την πλήρη εισβολή, σημείωσε η Telegraph.
Το καλοκαίρι του 2022, οι Ουκρανοί σταμάτησαν την απόπειρα των Ρώσων να εισβάλουν στην κοιλάδα από δύο πλευρές.
Ο εχθρός έφτασε σε απόσταση αναπνοής από το Σλοβιάνσκ από τα βόρεια, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να μπει στην κοιλάδα καθώς υποχώρησε μετά την ουκρανική αντεπίθεση.
Από τότε, οι επιχειρήσεις της Ρωσίας -από την εννέαμηνη μάχη για το Μπαχμούτ μέχρι την τρέχουσα επίθεση στο Ποκρόφσκ και στο Τορέτσκ- έχουν κατευθυνθεί τελικά στην Κ0στιαντινίβκα, την Ντρουζκίβκα, το Κραματόρσκ και το Σλοβιάνσκ.
Τόσοι πολλοί Ουκρανοί έχουν πλέον πεθάνει προσπαθώντας να υπερασπιστούν και να κρατήσουν τις πόλεις στην κοιλάδα-φρούριο. Τόσοι πολλοί άνδρες και γυναίκες από όλη την Ουκρανία γνωρίζουν την κοιλάδα και τις λακκούβες του αυτοκινητοδρόμου της. Τόσοι πολλοί έχουν σταματήσει για τον τελευταίο τους καφέ πριν από το μέτωπο στα βενζινάδικά της, ώστε η παράδοσή της από τον Ζελένσκι στον Πούτιν, είναι σχεδόν αδιανόητη.