Πρόκειται για σημαντική είδηση: τις γενικές αρχές μιας φορολογικής μεταρρύθμισης θα ανακοινώσει την Τετάρτη ο Τραμπ.H υπεσχημένη από τον αμερικανό πρόεδρο «μεγάλη εξαγγελία» για τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος θα αφορά «γενικές αρχές και προτεραιότητες». Αν και η κυβέρνηση του προωθεί αυτή την μεταρρύθμισή της -σε μια προσπάθεια να εφαρμόσει κάτι από όσα είχε υποσχεθεί προεκλογικά, αλλά και να βελτιώσει την τραυματισμένη εικόνα της-  η νέα νομοθετική πρωτοβουλία αποδεικνύεται δύσκολο εγχείρημα. Μάλιστα, προτού καν ξεκινήσει.

 

Αρχικά, ο φορολογικός κώδικας των ΗΠΑ είναι ένα πολύπλοκο χάος, αλλά το φορολογικό επιτελείο του Τραμπ μπορεί να μάθει πολλά από άλλες χώρες σχετικά με τον τρόπο επίλυσης φορολογικών ζητημάτων. Αυτή είναι και η βάση του νέου βιβλίου του δημοσιογράφου TΡ Ράιντ, «A Fine Mess: A Global Quest for Simpler, Fairer, and More Efficient Tax System». Πρόκειται για αυτό που λέει ο τίτλος του: μια παγκόσμια αναζήτηση για ένα απλούστερο, δικαιότερο και πιο αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα.

Με άλλα λόγια, το βιβλίο του Ράιντ δείχνει τι λειτουργεί στο φορολογικό κομμάτι – και τι όχι. Προτείνει, επίσης, οκτώ μαθήματα από οκτώ χώρες, που η ομάδα του Τραμπ, αλλά και κάθε αντίστοιχο επιτελείο, ό,τι εθνικότητας κι αν είναι, οφείλει να δει και να εφαρμόσει ή να απορρίψει, προσπαθώντας να κάνει τη φορολογική μεταρρύθμιση.

Νέα Ζηλανδία: Μείωση των άμεσων φόρων

Τη μείωση των άμεσων φόρων ως αντιστάθμισμα στην αύξηση του φόρου αγαθών και υπηρεσιών (GST), ανακοίνωσε το 2010 η Νέα Ζηλανδία στην κατάθεση του προϋπολογισμού του κράτους. Ο φόρος αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε από 12,5% σε 15% και ο υπουργός Οικονομικών Μπιλ Ινγκλις είχε πει ότι κανένας δεν πρόκειται να θιγεί επειδή η αύξηση θα αντισταθμιστεί από περικοπές φόρων και αυξημένα κοινωνικά επιδόματα – όπως και έγινε. Ο ίδιος υπουργός είχε προβλέψει ότι ένας εργάτης με μισθό 50.000 δολαρίων Νέας Ζηλανδίας (27.350 ευρώ) και κανονικό ενοίκιο θα διαθέτει 15 επιπλέον δολάρια την εβδομάδα και μία τετραμελής οικογένεια με εισόδημα 76.000 δολαρίων ΝΖ (41.560 ευρώ), 25 επιπλέον δολάρια.

Ολλανδία: Φορολογήστε τις μετανάστριες εταιρείες

Σε ένα μόνο κτίριο στον σταθμό Αμστελ του Αμστερνταμ στεγάζονται 2.000 εταιρίες-σφραγίδες. Οι πολυεθνικές στις οποίες ανήκουν δηλώνουν ως έδρα την Ολλανδία και πληρώνουν φόρο 1,5 – 2%  (μόνο, δηλαδή, για τις πωλήσεις που γίνονται στην Ολλανδία). Το πρόβλημα είχε πρωτοβγεί στην επιφάνεια το 1986. Από τότε λίγα έγιναν. Η ολλανδική κυβέρνηση για δεκαετίες διαφήμιζε τη χαμηλή φορολογία και προσέλκυσε εταιρίες που εκμεταλλεύονταν το σύστημα. Ολοι ήξεραν τι συνέβαινε. Ωσπου οι ΗΠΑ, το 2009, είπαν «enouhg is enough». Αποκαλύφθηκε τότε ότι η Ολλανδία, οι Βερμούδες και η Ιρλανδία είναι το τοπ τρία των φορολογικών παραδείσων για τις αμερικάνικες πολυεθνικές. Ο Ομπάμα δήλωσε: «Οι θυγατρικές κάποιων από τις μεγαλύτερες εταιρίες μας λένε στην Εφορία (IRS) ότι πληρώνουν φόρους στο εξωτερικό. Λένε στις ξένες κυβερνήσεις ότι πληρώνουν φόρους κάπου αλλού. Και καταλήγουν να μην πληρώνουν φόρους πουθενά. Πρέπει να κλείσουμε τα παραθυράκια του νόμου, πρέπει να σταματήσει η απάτη». Μένει να το πράξει ο Τραμπ, σημειώνει ο συγγραφέας του βιβλίου.

Εσθονία: Προσοχή στον επίπεδο φόρο

Ο Μαρτ Λάαρ υπηρέτησε ως πρωθυπουργός της Εσθονίας την περίοδο 1992-1994 και από το 1999 έως το 2002. Στον Λάαρ πιστώνεται η ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Εσθονίας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90. Σε δύο μόλις χρόνια (1992-1994) η ριζικά μεταρρυθμιστική εσθονική κυβέρνησή του ήταν η πρώτη στην Ευρώπη που εισήγαγε τον «επίπεδο φόρο» (flat tax), ιδιωτικοποίησε τις περισσότερες εθνικές βιομηχανίες με διαφανείς δημόσιους διαγωνισμούς, κατήργησε τους δασμούς και τις επιδοτήσεις, σταθεροποίησε την Οικονομία, ισοσκέλισε τον προϋπολογισμό και, ίσως το πιο κρίσιμο, επανέφερε την προπολεμική εσθονική κορόνα και τη συνέδεσε με το σταθερό γερμανικό μάρκο. Ο Λάαρ ισχυρίζεται ότι το μόνο βιβλίο οικονομικών που είχε διαβάσει προτού γίνει πρωθυπουργός, σε ηλικία 32 ετών, ήταν το «Ελεύθερος να διαλέξεις» (Free to Choose) του αμερικανού οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν.

Γαλλία: Η Οικονομία που χρήζει ένεσης αδρεναλίνης

Οταν ο πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, το 2012, ανακοίνωνε τον «σούπερ-φόρο» για τους εκατομμυριούχους, ορισμένοι εξέφραζαν φόβους περί μαζικής εξόδου των επιχειρηματιών, των αστέρων του αθλητισμού και των τεχνών από τη χώρα. Οπως και έγινε. Δύο χρόνια αργότερα, κι ενώ ο περιλάλητος φόρος για το τμήμα των ατομικών εσόδων πάνω από το ένα εκατομμύριο ευρώ έπαψε να επιβάλλεται, η ζημία που υπέστη η έλξη της Γαλλίας για όσους έχουν υψηλά εισοδήματα υπήρξε σημαντική, ενώ τα οφέλη αμελητέα. Με υψηλά επίπεδα χρέους, χαμηλή ανάπτυξη και τεράστιες κυβερνητικές δαπάνες, η γαλλική οικονομία χρειάζεται απελπισμένα μια τονωτική ένεση. Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία οκτώ χρόνια, σε σημείο που πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ. Στο πλαίσιο αυτό, η Γαλλία κατατάσσεται μεταξύ των έξι κορυφαίων χωρών της ΕΕ όσον αφορά στο χρέος.

Ιαπωνία: Αυτοματοποίηση της είσπραξης των φόρων

Η φορολογική υπηρεσία της Ιαπωνίας αυτοματοποίησε πλήρως τη διαδικασία πληρωμής φόρων για περίπου το 80% των νοικοκυριών, εξηγεί ο συγγραφέας. Με βάση τις κρατήσεις κατά τη διάρκεια του έτους, η γιαπωνέζικη Εφορία υπολογίζει ακριβώς πόσο οφείλει ένα άτομο στο κράτος ή πόσο η κυβέρνηση οφείλει στο άτομο. Στη συνέχεια, η κρατική υπηρεσία καταθέτει ή αποσύρει αυτόματα το οφειλόμενο ποσό.

Το Γραφείο Διοίκησης και Προϋπολογισμού των ΗΠΑ υπολογίζει ότι ο μέσος Αμερικανός χρειάζεται πάνω από 10 ώρες για να ολοκληρώσει την ατομική φορολογική του δήλωση, κάθε χρόνο. Χάνει δέκα ώρες από τη ζωή του για κάτι που θα μπορούσε να κάνει ένα κομπιούτερ.

Σλοβακία: Κάνοντας πιο δίκαιους τους φορολογικούς συντελεστές

Την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών της χώρας, στο οποίο περιλαμβάνεται και η αντικατάσταση του ενιαίου φόρου 19% από νέους φόρους για τους πλούσιους και τις εταιρείες, παρουσίασε εδώ και καιρό η αριστερή κυβέρνηση της Σλοβακίας. «Η κυβέρνηση διαφωνεί με την αύξηση των φόρων στα είδη κατανάλωσης ως μοναδικής πηγής για την αύξηση των φορολογικών εσόδων, με στόχο της μείωση του ελλείμματος», σημειώνεται στο κείμενο που εξέδωσε το γραφείο του Σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίκο. Ο ενιαίος φόρος 19% για πρόσωπα και επιχειρήσεις είχε εισαχθεί το 2004 και από τότε προσέλκυσε πολλούς ξένους επενδυτές, κυρίως στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και των ηλεκτρονικών. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής τους εκστρατείας οι Σοσιαλδημοκράτες είχαν υποσχεθεί ότι θα τον καταργήσουν και θα τον αντικαταστήσουν με έναν φορολογικό συντελεστή 25% για όσους έχουν ετήσιο εισόδημα που ξεπερνά τις 33.000 ευρώ – όπως και συνέβη. Επίσης, είχε νομοθετηθεί ότι τα μέλη του σλοβακικού κοινοβουλίου και του υπουργικού συμβουλίου του πρωθυπουργού θα πληρώνουν φόρους 5% υψηλότερους από ό,τι οι υπόλοιποι πολίτες.

Σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο έχει έναν φόρο προστιθέμενης αξίας – λέγε με ΦΠΑ

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, 175 χώρες στον κόσμο επέβαλαν φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) το 2016. Ο ΦΠΑ, όπως και να λέγεται σε κάθε χώρα, αντιπροσωπεύει το 20% όλων των κυβερνητικών εσόδων, παγκοσμίως. Οι ΗΠΑ είναι η μόνη πλούσια χώρα στον κόσμο που δεν υιοθετεί έναν τέτοιο φόρο. Το κύριο πλεονέκτημα του ΦΠΑ είναι ότι υποχρεώνει τις εταιρείες να αναφέρουν όλες τις οικονομικές τους συναλλαγές – άρα δύσκολα μπορούν να «θάψουν» έσοδα και να κλέψουν την εκάστοτε Εφορία. Αλλωστε, όλοι χρειάζονται μια απόδειξη που δείχνει πόσα χρήματα δαπανούν για αγαθά ή υπηρεσίες. Οι οικονομολόγοι σε όλον τον κόσμο αγαπούν τον ΦΠΑ: επειδή είναι τόσο εύκολο να συγκεντρωθούν χρήματα από την απόδοση και τη φορολόγησή του.

Χιλή: Υιοθετήστε μια μασκότ για την υπηρεσία είσπραξης φόρων

Η αμερικάνικη Υπηρεσία Εσωτερικών Εσόδων (IRS – Internal Revenue Service) δεν είναι καθόλου αγαπητή στους Αμερικανούς – για την ακρίβεια, σύμφωνα με μερικές έρευνες, είναι η λιγότερο δημοφιλής ομοσπονδιακή υπηρεσία. Κι όμως, σε άλλες χώρες, σε άλλες Εφορίες, οι πολίτες υποκλίνονται. Παράδειγμα, οι Skatteverket, οι οποίες είναι ο πιο σεβαστός βραχίονας της σουηδικής κυβέρνησης.

Προκειμένου να εκπαιδεύσει το κοινό σχετικά με τον ρόλο της είσπραξης των φόρων, η αντίστοιχη φορολογική υπηρεσία της Χιλής «υιοθέτησε» ένα τσιντσιλά, ονομάζεται «Ivo», ως μασκότ. Οι ΔΟΥ άλλων χωρών έχουν χρησιμοποιήσει τραγούδια, συνθήματα και πανό για να «γλυκάνουν» τον ρόλο και την ύπαρξή τους. Αλλά η μασκότ είναι υπέροχη ιδέα. Ας πάρει, λοιπόν, η αμερικανική IRS ένα… ιγκουάνα και ας το ονομάσει «IRIS» – αφού ό,τι κι αν έχει κάνει μέχρι τώρα η IRS δεν έχει λειτουργήσει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News