«Σοφία, έλα να πεις γεια!» φωνάζει ένας μάγειρας στη μαύρη – πορτοκαλί γάτα του, καλώντας την για μια… συνέντευξη με τους Times του Λονδίνου. «Της αρέσει να παίζει και να διασκεδάζει με τους πελάτες», λέει ο Χουάν Ντίαζ, υπεύθυνος ενός από τα εκατοντάδες διάσημα παντοπωλεία της Νέας Υόρκης.
Η Σοφία ανήκει σε μια στρατιά περίπου 4.000 γατιών της πόλης, που λειτουργούν ταυτόχρονα ως μασκότ και ως υπάλληλοι στα bodega. Μπορεί κανείς να τις βρει να υποδέχονται τους πελάτες στην πόρτα, να περιπολούν τους διαδρόμους ή να επιβλέπουν τις πωλήσεις σάντουιτς με ψιλοκομμένο τυρί και άλλων ειδών στο ταμείο.
Αλλά ο πιο σημαντικός ρόλος τους, αφορά τη δεύτερη φύση τους – να τρομοκρατούν τους αρουραίους και τα ποντίκια. Τα ντελικατέσεν αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα με τα τρωκτικά στις αποθήκες τους, οπότε οι ιδιοκτήτες τους είναι υποχρεωμένοι να καταφύγουν στις γάτες για να επιλύσουν το πρόβλημα.
Οι παντοπώλες των περίφημων bodega βρίσκονται αντιμέτωποι με πρόστιμα ύψους έως και 300 δολαρίων (264 ευρώ) για κάθε παραβίαση του υγειονομικού κώδικα της πόλης όταν εντοπίζονται παράσιτα στα καταστήματά τους. Αλλά το κόστος χρήσης του πιο αποτελεσματικού εργαλείου καταπολέμησης παρασίτων –μιας γάτας– είναι ακόμη πιο υψηλό, με πρόστιμα ύψους τουλάχιστον 350 δολαρίων (308 ευρώ) για παραβιάσεις με «θύτες» τα υπέροχα αιλουροειδή.
Τα πρόστιμα επιβάλλονται από το υπουργείο Γεωργίας και Αγορών της πολιτείας της Νέας Υόρκης, το οποίο διενεργεί τους ελέγχους. Το υπουργείο θεωρεί τις γάτες των παντοπωλείων ως «δημιουργούς γενικότερης ανεπάρκειας» στο πλαίσιο της πολιτειακής νομοθεσίας για την ασφάλεια των τροφίμων – και ως πηγές μόλυνσης και αλλεργιών.
Πρόκειται για δίκοπο μαχαίρι, καθώς χωρίς την προστασία των γατιών τα παντοπωλεία δέχονται πρόστιμα για τους αρουραίους, ενώ με τις γάτες δέχονται πρόστιμα για μολύνσεις που πιθανώς προκαλούν. Οι ιδιοκτήτες τους θεωρούν πιο σωστή ηθικά την επιστράτευση των αιλουροειδών από τη χρήση δηλητηρίου για τα τρωκτικά – και σε κάθε περίπτωση, θεωρούν ότι η μόλυνση των τρωκτικών, και όχι των γατιών, συνιστά πραγματικό πρόβλημα.
Ο Χουάν Ντίαζ έχει ξεκινήσει μια αίτηση για τη δημιουργία ενός εθελοντικού προγράμματος πιστοποίησης γατών bodega, το οποίο θα απαιτεί από τους ιδιοκτήτες να προσκομίζουν αποδεικτικά εμβολιασμών και στείρωσης – και οι συμμετέχοντες θα απαλλάσσονται από πρόστιμα για τη χρήση των αιλουροειδών. Η κίνηση έχει ήδη συγκεντρώσει πάνω από 12.000 υπογραφές.
Η πρωτοβουλία σχεδιάζει αρχικά τη δημιουργία ενός πιλοτικού προγράμματος, στο οποίο θα συμμετέχουν 15 μεγάλα παντοπωλεία. Το πρόγραμμα προτείνεται να χρηματοδοτείται μέσω ενός τέλους συμμετοχής, ύψους 150 δολαρίων (132 ευρώ), και χρηματοδότησης ύψους 20.000 δολαρίων (17.600 ευρώ) από τα διακριτικά ταμεία του δήμου.
Το πρώτο εμπόδιο στην εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος, ωστόσο, αφορά την αλλαγή της πολιτειακής νομοθεσίας, η οποία προς το παρόν δεν αναγνωρίζει τις γάτες των παντοπωλείων ως ζώα εργασίας, όπως κάνει με τους σκύλους συνοδούς. Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Ερικ Ανταμς, υποστηρίζει την πρωτοβουλία, αλλά δεν μπορεί να τη δεχθεί πριν αλλάξει ο νόμος.
Ο Ανταμς αναγνωρίζει το πρόβλημα των τρωκτικών στην πόλη και διόρισε πέρυσι έναν «τσάρο αρουραίων» για την εξάλειψή τους –το σχέδιο της οποίας, όμως, δεν περιλαμβάνει τις γάτες. Εκτιμήσεις τοποθετούν τον πληθυσμό των αρουραίων της πόλης στα τρία εκατομμύρια –πάνω από το ένα τρίτο των κατοίκων της Νέας Υόρκης, και 50% υψηλότερο από τον αριθμό τους το 2010.
Για την πλειοψηφία των ντόπιων, τα bodega είναι ελλιπή χωρίς την παρουσία και την επίβλεψη μιας γάτας – και παραμένουν ελλιπή εδώ και δεκαετίες. Ως εκ τούτου, πολλοί ιδιοκτήτες επιλέγουν να διατηρούν τα αιλουροειδή στη δούλεψή τους, θεωρώντας τα πρόστιμα που τους επιβάλλονται ως ποσά που ξοδεύονται για καλό σκοπό.