Μια κρύα ημέρα του χειμώνα στο Τορόντο, ο Μάικλ Μέζουρ, πρόεδρος μιας τοπικής ορνιθολογικής λέσχης οδήγησε τοn δημοσιογράφο του Nautilus, Αλεξ Τέσαρ, σε ένα στενό διάδρομο του δημαρχείου όπου βρισκόταν ένας μεγάλος λευκός καταψύκτης. Το σκέπασμά του ανασηκωνόταν ελαφρά, αφήνοντας εκτός από την ψύξη που δραπέτευε να φανεί κάτι από το περιεχόμενό του.

Ηταν δεκάδες αποδημητικά πτηνά -σπίνοι, τσίχλες, καρδερίνες-, που κάποια έτσι όπως ήταν τυλιγμένα με κουρέλια έμοιαζαν βαλσαμωμένα και άλλα αναπαύονταν ξυλιασμένα σε αφύσικες στάσεις μέσα σε πλαστικές σακούλες.

«Είναι μονάχα ένας μικρός αριθμός από αυτά που έχουμε περισυλλέξει» επεσήμανε στο δημοσιογράφο ο Μέζουρ που έχει ιδρύσει και διευθύνει στον Καναδά τη μη κυβερνητική οργάνωση FLAP, μία από τις πολλές που ασχολούνται με το θανάσιμο κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν οι λαμπεροί, γυάλινοι ουρανοξύστες των πόλεων για τα αποδημητικά πτηνά.

Ο Μέζουρ και οι εθελοντές της FLAP σώζουν κάθε χρόνο εκατοντάδες πληγωμένα πουλιά και συλλέγουν τα σκοτωμένα κάθε άνοιξη και φθινόπωρο που εκείνα μεταναστεύουν για να αναπαραχθούν και να βρουν τροφή, ακολουθώντας τους τέσσερις βασικούς «αεροδιαδρόμους» που περνούν πάνω από τη Βόρειο Αμερική.

Ο διευθύνων σύμβουλος της FLAP δεν είναι σίγουρος για τον ακριβή αριθμό των πουλιών που σκοτώνονται κάθε χρόνο. Ομως οι εκτιμήσεις των ειδικών κάνουν λόγο για 300 εκατομμύρια έως 1 δισ. σκοτωμένα πουλιά μέχρι τώρα στη Βόρειo Αμερική! Και η επίσημη αιτία που παρατίθεται είναι ότι έχασαν τον προσανατολισμό τους. Οπως κάθε αποδημητικό ζώο όμως, έτσι και τα αποδημητικά πουλιά έχουν έμφυτη την αίσθηση του προσανατολισμού.

Οι μαραθωνοδρόμοι των αιθέρων, εξηγεί η Μπρίτζετ Στάτσμπερι, μια οικολόγος που μελετά το κελάηδημα των πουλιών κατά την  αποδημία τους, χρησιμοποιούν τη θέση του ήλιου και των αστεριών για να φτάσουν στους τόπους αναπαραγωγής τους. Οταν όμως αυτό δεν είναι εφικτό, όπως όταν ταξιδεύουν με συννεφιά, μπορούν να το κάνουν θέτοντας σε λειτουργία την εσωτερική πυξίδα που διαθέτουν.

Εκείνο όμως που τα πουλιά δεν φαίνεται να συνειδητοποιούν είναι πως στις μεγάλες πόλεις ενεδρεύουν κίνδυνοι. Και όσο διαρκεί η αποδημητική περίοδος, χιλιάδες πουλιά στη Νέα Υόρκη παγιδεύονται στα φώτα του Μνημείου των Δίδυμων Πύργων και διαγράφουν γύρω του ατέλειωτους κύκλους μέχρι κάποιος να κλείσει για λίγο τα φώτα και να ξεφύγουν από τη θανάσιμη αυτή παγίδα συνεχίζοντας το ταξίδι τους προς νότο.

Οσο διαρκεί η αποδημητική περίοδος αρκετές πόλεις σβήνουν τα φώτα των υψηλότερων κτηρίων τους. Παρόλα αυτά εκατομμύρια πουλιά καταλήγουν να συγκρούονται με τα κτήρια και να βρίσκουν φριχτό θάνατο. Δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τους υαλοπίνακες των κτηρίων από αυτό που αντικατοπτρίζουν, δηλαδή τον ουρανό. Τα είδωλα των δέντρων από τα πάρκα που καθρεφτίζονται στα τζάμια των κτηρίων τούς φαίνονται επίσης ένα μέρος όπου θα μπορούσαν να ξαποστάσουν.

Πέφτουν με φόρα στα τζάμια και όσα δεν ψοφάνε αμέσως, γίνονται τροφή για τις πανταχού παρούσες γάτες που καιροφυλακτούν. Μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται άλυτο, όμως το πρόβλημα έχει μια πολύ απλή λύση. Στις τζαμαρίες των κτηρίων υπάρχει στο επίπεδο του ματιού ένα λόγκο ή μια χρωματιστή λωρίδα, που προφυλάσσει τους διαβάτες από το να πέφτουν επάνω τους.

Τώρα οι επιστήμονες και οι μηχανικοί εφαρμόζουν την ίδια αρχή για να αποτρέψουν τα πουλιά να πέφτουν στα τζάμια των κτηρίων. Πολλές εταιρίες, όμως, αντιδρούν γιατί θεωρούν ότι τα έντονα χρώματα που απαιτούνται καταστρέφουν αισθητικά την όψη του κτηρίου.

Υπάρχουν πάντως και άλλες περιπλοκές: μια τέτοια λωρίδα που τοποθετήθηκε δοκιμαστικά δημιούργησε οπτική ψευδαίσθηση η οποία προξένησε αίσθημα ναυτίας και ιλίγγους στους υπαλλήλους που είχαν την ατυχία να κοιτάξουν έξω απ΄ το παράθυρο. Nέα σχέδια ωστόσο εστιάζουν στην ικανότητα των πουλιών να αντιλαμβάνονται τα χρώματα της υπεριώδους ακτινοβολίας. Ενώ οι άνθρωποι μόλις που ξεχωρίζουν τη διαφορά, τα πουλιά βλέπουν μια φωτεινή ιριδίζουσα ακτινοβολία που τα προειδοποιεί να μείνουν μακριά.

Ωστόσο, η Μπρίτζετ Στάτσμπερι δεν είναι αισιόδοξη. «Θέτουμε τεράστιους πληθυσμούς υπό πίεση και νομίζουμε πως θα βρουν έναν τρόπο να ξεπεράσουν το πρόβλημα. Αυτό είναι εντελώς απλοϊκό και μηχανιστικό» επισημαίνει στον Τέσαρ. Και όσο κι αν φαίνεται πως οι μόνιμοι κάτοικοι των πόλεων όπως τα περιστέρια μπορούν να διδαχθούν και να υιοθετήσουν νέους τρόπους επιβίωσης -σπάνια πέφτουν πάνω σε τζάμια και παράθυρα- τα  αποδημητικά πτηνά θα συνεχίσουν να πεθαίνουν κατά εκατομμύρια παρά τις προηγούμενες επιτυχημένες διελεύσεις τους από τις μεγάλες πόλεις.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News