Στο διάσημο μυθιστόρημα «Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ» η Πατρίσια Χάισμιθ σκιαγράφησε έναν ήρωα ματαιόδοξο, ακούραστα διψασμένο για επιρροή και αναγνώριση. Θα μπορούσε κανείς να «διαβάσει» στον Τόνι Μπλερ έναν περίπλοκο χαρακτήρα σαν κι αυτούς που δημιούργησε η Χάισμιθ; Το βέβαιο είναι ότι ο άλλοτε «αστέρας» της σοσιαλδημοκρατίας των 90s, τρεις φορές εκλεγμένος πρωθυπουργός της Βρετανίας, συνεχίζει να διεκδικεί ρόλο στη διεθνή σκηνή – αυτή τη φορά με την εμπλοκή του στα σχέδια για τη Γάζα. Μόνο που το παρελθόν του, κυρίως ο πόλεμος στο Ιράκ το 2003 αλλά και η μετέπειτα σχέση του με τα ΗΑΕ, τον βαραίνει και εξακολουθεί να προκαλεί επιφυλάξεις.

Το όνομα του σερ Τόνι Μπλερ ήρθε ξανά στην επικαιρότητα τον Ιούλιο, όταν έγινε γνωστό από τον βρετανικό Τύπο ότι επεξεργαζόταν το σχέδιο Trump Gaza. Οπως έγραψαν οι Financial Times και η Telegraph, η ομάδα των εμπειρογνωμόνων του Τόνι Μπλερ εργάστηκε πάνω σε ένα σχέδιο για τη Γάζα που περιλαμβάνει μια «Ριβιέρα Τραμπ» εμπνευσμένη από το Ντουμπάι, και η οποία παραπέμπει ευθέως στο γκροτέσκο εγχείρημα που κοινοποίησε με βίντεο Τεχνητής Νοημοσύνης ο Ντόναλντ Τραμπ.

Στιγμιότυπα από τo «όραμα» Trump Gaza, που ενέπνευσε και τον Τόνι Μπλερ (από τον επίσημο λογαριασμό του προέδρου των ΗΠΑ στο Instagram, 26/2/2025): 

Το Ινστιτούτο Τόνι Μπλερ (TBI) εργάστηκε, λοιπόν, σε ένα project για λογαριασμό ισραηλινών επιχειρηματιών στο οποίο, σύμφωνα με την Telegraph, «συζητήθηκε μεταξύ άλλων η δημιουργία μιας βιομηχανικής ζώνης που θα έφερε το όνομα του Ελον Μασκ». Η ομάδα του Τόνι Μπλερ συνέταξε, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, και ένα λεπτομερές οικονομικό σχέδιο με ειδικές φορολογικές ζώνες και κρυπτονομίσματα.

Στην ανάρτηση των Financial Times στο X τον περασμένο Ιούλιο εικονίζεται η μακέτα του project «Gaza Riviera», για το οποίο συνεργάστηκε η ομάδα ειδικών του Τόνι Μπλερ με το Boston Consulting Group (Χ/ Financial Times):

Tony Blair’s staff took part in ‘Gaza Riviera’ project with BCG https://t.co/z0KLwjOis0

— Financial Times (@FT) July 6, 2025

Οι μήνες πέρασαν και τη Δευτέρα 29/9 ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε στον Λευκό Οίκο τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας ως μέλος του συμβουλίου για τη Γάζα στο πλαίσιο του ειρηνευτικού σχεδίου του. Η εξέλιξη αυτή, που προκαλεί ήδη αντιδράσεις στη Βρετανία, δεν είναι απλά μια λεπτομέρεια στον διπλωματικό πυρετό για να σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα. Σφραγίζει μια αντίστιξη που δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Ο βασικός συμμέτοχος στον πόλεμο του Ιράκ φιλοδοξεί να επιστρέψει ως επίδοξος «διαχειριστής» της ειρήνης στη Γάζα. Αν βέβαια αυτή επιτευχθεί, όπως όλοι ελπίζουν, για να τερματιστεί η τεράστια ανθρωπιστική κρίση.

Η άνοδος και η πρωθυπουργία  

Ο Μπλερ ανήλθε στην ηγεσία των Εργατικών το 1994 και το 1997 οδήγησε το κόμμα σε σαρωτική νίκη. Ηταν το νέο πρόσωπο μιας «Νέας Βρετανίας», το success story που θύμιζε τον εκσυγχρονισμό του Μπιλ Κλίντον στην Αμερική. Επανεξελέγη το 2001 και το 2005, οικοδομώντας μια δεκαετία κυριαρχίας των Εργατικών. Στο ενεργητικό του καταγράφεται και η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής το 1998, που έφερε ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία – κάτι που υπενθυμίζουν σήμερα οι φίλοι του υπογραμμίζοντας τη «διπλωματική του δεινότητα».

Το στίγμα του Ιράκ

Ωστόσο η μεγάλη σκιά στη διαδρομή του έπεσε το 2003, όταν συντάχθηκε με τον Τζορτζ Μπους στον πόλεμο κατά του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Η απόφαση αυτή, στηριγμένη σε ισχυρισμούς για «όπλα μαζικής καταστροφής» που αποδείχθηκαν ανυπόστατοι, παραμένει το τραύμα της υστεροφημίας του. Σύμφωνα με τον Guardian, η βρετανική κοινωνία θεωρεί τον Μπλερ «βαθιά υπεύθυνο» για την αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής. Ενώ η εμπλοκή του στο Ιράκ είναι μια πληγή που δεν κλείνει και συνεχίζει να προκαλεί δυσπιστία κάθε φορά που επιχειρεί να παρέμβει στις αραβικές υποθέσεις.

Μπορεί να προσφέρει; 

Για πολλούς δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπλερ επιστρέφει μέσω Τραμπ. Ο γαμπρός του αμερικανού προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ, έχει χρόνια στενή σχέση μαζί του. Οι επαφές τους στους διαδρόμους της διπλωματίας της Μέσης Ανατολής ήταν πολυάριθμες, ιδιαίτερα γύρω από τις συμφωνίες εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες. Τώρα ο Μπλερ προβάλλεται ως ο «ουδέτερος τεχνοκράτης» που μπορεί να επιβλέψει μια de facto διεθνή κατοχή.

Παρότι ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας ήταν πρόθυμος να συμβάλει ακόμη και στο γκροτέσκο σχέδιο Trump Gaza, τα πράγματα είναι τώρα διαφορετικά. Οπως εξηγεί το BBC, το σχέδιο που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα από τον Τραμπ σηματοδοτεί μια αλλαγή σε σχέση με τις προηγούμενες ιδέες που είχε διατυπώσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Τον Φεβρουάριο, ο Τραμπ δήλωνε ότι οι ΗΠΑ θα αναλάμβαναν τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας και θα δημιουργούσαν μια «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής».

Η ιδέα αυτή θα συνεπαγόταν τον αναγκαστικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τα εδάφη τους και θα παραβίαζε το διεθνές δίκαιο. Και ευτυχώς δεν προχώρησε. Το συμβούλιο που ανακοίνωσε ο Τραμπ τη Δευτέρα, με τον ίδιο επικεφαλής και πρώτο ανακοινωμένο μέλος τον Τόνι Μπλερ, αποτελεί μέρος του αμερικανικού σχεδίου των 20 σημείων που αποσκοπεί στον τερματισμό της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, συμπεριλαμβανομένης μιας διαδικασίας αποστρατιωτικοποίησης και ανασυγκρότησης της Γάζας.

Προηγούμενες ασχολίες των Μπλερ

Αφότου ολοκλήρωσε τη θητεία του ως πρωθυπουργός (1997-2007), ο Μπλερ δραστηριοποιήθηκε στη Μέση Ανατολή ως μεσολαβητής. Ωστόσο, όπως αποκάλυψε η βρετανική Telegraph το 2017, το έργο του Μπλερ ως απεσταλμένου στη Μέση Ανατολή χρηματοδοτήθηκε κρυφά από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το οποία τον απασχολούσαν την ίδια περίοδο ως αμειβόμενο σύμβουλο. Σύμφωνα με την εφημερίδα, «τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρηματοδοτούσαν διακριτικά το γραφείο του κ. Μπλερ στο Λονδίνο, ενώ ο ίδιος λάμβανε επίσης εκατομμύρια σε αμοιβές συμβούλου από το κράτος και το κρατικό επενδυτικό ταμείο του».

Πολλοί μίλησαν για σύγκρουση συμφερόντων, εφόσον επισήμως, την ίδια περίοδο, ο Μπλερ υπηρετούσε ως απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή για το κουαρτέτο των διεθνών δυνάμεων (ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία και ΟΗΕ). Ο ίδιος απάντησε ότι η δημόσια και η ιδιωτική εργασία του ήταν εντελώς ξεχωριστές υποθέσεις.

Νωρίτερα, το 2005, αλγεινή εντύπωση είχε προκαλέσει στην Κύπρο και στην Ελλάδα η δραστηριοποίηση της συζύγου του Μπλερ, Σερί Μπουθ-Μπλερ, ως δικηγόρου στην υπόθεση «Αποστολίδης εναντίον Οραμς». Η σύζυγος του τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας είχε υπερασπιστεί το ζεύγος Οραμς, οι οποίοι είχαν καταδικασθεί από κυπριακό δικαστήριο για παράνομη κατοχή της ιδιοκτησίας του ελληνοκύπριου αρχιτέκτονα Μελέτη Αποστολίδη στην κατεχόμενη Λάπηθο της επαρχίας Κερυνείας. Η Σερί Μπλερ και οι Ντέιβιντ και Λίντα Οραμς, τους οποίους υπερασπίστηκε και που το 1974 είχαν αρπάξει τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων –μάλιστα είχαν αρχίσει να τις εκμεταλλεύονται οικονομικά–, ηττήθηκαν σε όλα τα δικαστήρια.

Επάνοδος με ερωτήματα

Επιστρέφουμε στο σήμερα. Σύμφωνα με το BBC, o Μπλερ συμμετείχε εφέτος τον Αύγουστο σε μια συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον Ντόναλντ Τραμπ για να συζητήσουν τα σχέδια για τη Γάζα, τα οποία ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, χαρακτήρισε «πολύ περιεκτικά», αλλά λίγα στοιχεία από τη συνάντηση έγιναν γνωστά.

Η είδηση ότι ο Μπλερ, προσεγγίζοντας τον Τραμπ, μπορεί, αν προσχωρήσει το σχέδιο, να αναλάβει ξανά τον ρόλο (έστω και δεύτερο) ως διαμεσολαβητής στην περιοχή, αντιμετωπίζεται από πολλούς με ειρωνεία. Κυρίως γιατί η Μέση Ανατολή είναι το θέατρο όπου απέτυχε με τρόπο παταγώδη. Τώρα επιστρέφει για να «σώσει» μια περιοχή που συνέβαλε όσο λίγοι, ώστε να βυθιστεί στο χάος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News