Πέρα από τα μέτρα αυτά καθαυτά, οι ανακοινώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Θεσσαλονίκη δίνουν και το στίγμα των προθέσεών του για το επόμενο δεκαοκτάμηνο, μέχρι τις εθνικές εκλογές που, εκτός απροόπτου, θα γίνουν την άνοιξη του 2027.
Ευρισκόμενος στην πιο δύσκολη ίσως στροφή της πρωθυπουργικής του θητείας, ο κ. Μητσοτάκης κλήθηκε να επιλέξει ανάμεσα σε επιδόματα και μέτρα με προεκλογικό χαρακτήρα και σε μια ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση που θα αντιμετωπίζει τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος εξαιτίας της ακρίβειας και θα απαντά στο δημογραφικό πρόβλημα χωρίς να εκτροχιάζει τον προϋπολογισμό.
Επέλεξε το δεύτερο και γι’ αυτόν τον λόγο, στη φάση αυτή, η φορολογική μεταρρύθμιση δεν έχει άρωμα εκλογών, χωρίς όμως να αποκλείει νέα μέτρα ενίσχυσης των εισοδημάτων σε επόμενες φάσεις.
Από το βήμα της φετινής ΔΕΘ, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε πακέτο ουσιαστικών φοροελαφρύνσεων με τους εξής στόχους:
– Να μην διασαλευτεί το κλίμα εμπιστοσύνης στη δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και το αίσθημα σταθερότητας, τη στιγμή που χώρες όπως η Γαλλία αντιμετωπίζουν πολιτικά και δημοσιονομικά προβλήματα.
– Να αντιμετωπιστεί η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος από την ακρίβεια, με έμφαση στις οικογένειες με παιδιά. Οι φοροελαφρύνσεις που αφορούν κυρίως εισοδήματα έως 20.000 ευρώ δεν έχουν χαρακτήρα επιδόματος· είναι διαρθρωτικές, άρα μόνιμες, εφόσον η οικονομία δεν εκτροχιαστεί. Σημαντικό είναι ότι στηρίζουν όσους στον ιδιωτικό τομέα δεν είδαν αυξήσεις, καθώς αμείβονται με ποσά πάνω από τον κατώτατο μισθό (οι μισθωτοί των 1.000-1.200 ευρώ). Επιπροσθέτως, μειώνονται τέλη και τεκμήρια διαβίωσης για περίπου μισό εκατομμύριο φορολογούμενους, διευκολύνοντας ουσιαστικά νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα ή περιορισμένες δυνατότητες.
– Το πακέτο μοιάζει αλλά δεν είναι προεκλογικό: η μετενέργεια των μέτρων θα φανεί με την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων από την άνοιξη του 2026, ενώ μια πρώτη μικρή ελάφρυνση θα φανεί από τον Ιανουάριο μέσω της μείωσης της παρακράτησης φόρου, κυρίως για τους μισθωτούς. Η κυβέρνηση κρατά την πρωτοβουλία ώστε, μετά την πιστοποίηση του πρωτογενούς πλεονάσματος από την Eurostat τον Απρίλιο του 2026, να μπορεί να προαναγγείλει νέες παρεμβάσεις.
Σε ό,τι αφορά τις μεταρρυθμίσεις, η ανακοίνωση για το ουσιαστικό κλείσιμο των «αμαρτωλών» πολεοδομιών, που αποτελούν εξόφθαλμες εστίες διαφθοράς, είναι στη σωστή κατεύθυνση. Μένει να φανεί στην πράξη η ένταξή τους στο Κτηματολόγιο.
Με την αναφορά στο Εθνικό Απολυτήριο, ο κ. Μητσοτάκης ανοίγει ένα ακόμη σημαντικό κεφάλαιο, επιδιώκοντας διάλογο με την αντιπολίτευση και ιδίως με το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη. Εκτιμά ίσως ότι τυχόν επανάληψη μιας στάσης άρνησης από τη Χαριλάου Τρικούπη, όπως στο ζήτημα των μη κρατικών πανεπιστημίων, θα τον ευνοήσει απέναντι στο κεντρώο ακροατήριο.
Στο Στεγαστικό, προβλέπεται χαμηλότερος συντελεστής 25% (αντί 35%) για εισοδήματα από ενοίκια 12.000–24.000 ευρώ, στοχεύοντας στην τάξη των ιδιοκτητών-εισοδηματιών (παραδοσιακό ακροατήριο της ΝΔ). Παράλληλα, ο κ. Μητσοτάκης προανήγγειλε την κατασκευή 2.000 νέων κατοικιών σε πρώην στρατόπεδα. Παρότι έχει ήδη ανακοινωθεί η επιδότηση ενοικίου, τα μέτρα δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν ριζικά το πρόβλημα και η κυβέρνηση θα πρέπει να επανέλθει με επιπλέον παρεμβάσεις.
Για την περιφέρεια, η μείωση ή και η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ σε χωριά έως 1.500 κατοίκους από το 2027, καθώς και η μείωση ΦΠΑ κατά 30% στα ακριτικά νησιά, κινούνται σε θετική κατεύθυνση.
Συμπερασματικά και σε πολιτικό επίπεδο, ο Πρωθυπουργός επέλεξε διαρθρωτικές αλλαγές και όχι πρόσκαιρα δώρα. Με άλλα λόγια, αρνήθηκε να παρασυρθεί από το κλίμα μετά το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕ.
Η λογική που φαίνεται να επικρατεί από την πλευρά του κ. Μητσοτάκη είναι ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών δεν χτίζεται ούτε χάνεται στιγμιαία. Η φορολογική μεταρρύθμιση έχει λοιπόν μόνιμο χαρακτήρα αλλά αφήνει και «αποθέματα» για το μέλλον, ενώ το χαρτί της σταθερότητας επιστρατεύεται ξανά ενόψει και της επιστροφής Τσίπρα, που μοιραία θα επαναφέρει στη χώρα τα συμφραζόμενα των προηγούμενων εκλογικών συγκρούσεων.