879
Αποψη του μοναδικού ευρήματος ηλικίας 20 εκατ. ετών | Νίκος Ζούρος

Λέσβος: Μοναδικό εύρημα παγκοσμίως το απολιθωμένο δέντρο ηλικίας 20 εκατ. ετών

Protagon Team Protagon Team 25 Φεβρουαρίου 2021, 16:00
Αποψη του μοναδικού ευρήματος ηλικίας 20 εκατ. ετών
|Νίκος Ζούρος

Λέσβος: Μοναδικό εύρημα παγκοσμίως το απολιθωμένο δέντρο ηλικίας 20 εκατ. ετών

Protagon Team Protagon Team 25 Φεβρουαρίου 2021, 16:00

Πρώτα βρέθηκε το δέντρο, μήκους 19,5 μέτρων, πλήρες, με τις ρίζες του, τα κλαδιά και τα φύλλα. Μετά από μερικές εβδομάδες, ανακαλύφθηκαν 150 απολιθωμένοι κορμοί, ο ένας πάνω στον άλλον, λίγα μέτρα μακρύτερα.

Ο Νίκος Ζούρος, καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, δεν πίστευε στα μάτια του. Στα 25 χρόνια που κάνει ανασκαφές στο απολιθωμένο δάσος της Λέσβου, δεν είχε βρει ποτέ κάτι παρόμοιο.

«Το δέντρο αυτό είναι μοναδικό. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτουμε κάτι τόσο πλήρες και σε τόσο εξαιρετική κατάσταση. Και λίγο μετά να βρούμε τόσους κορμούς μαζεμένους στο ίδιο σημείο, είναι απίστευτο», λέει στην Ελένα Σμιθ του Guardian ο καθηγητής και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στο Σίγρι, ένα μοντέρνο και άρτιο επιστημονικά ίδρυμα, που παρουσιάζει τη συναρπαστική γεωλογική ιστορία της περιοχής.

Καλύπτοντας σχεδόν ολόκληρη τη δυτική χερσόνησο του νησιού, το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου είναι από τα μεγαλύτερα και καλύτερα διατηρημένα στον κόσμο.

Εικόνα από το σημείο όπου βρέθηκε το δέντρο ηλικίας 20 εκατ. ετών (Intime/Μανώλης Λαγουτάρης)

Αποτέλεσμα μιας σειράς από τρομακτικές ηφαιστειακές εκρήξεις, τα δέντρα του –στην πλειοψηφία τους μόνο οι κορμοί τους πλέον– στέκουν μάρτυρες των γεωλογικών γεγονότων που έθαψαν τη Λέσβο κάτω από λάβα και στάχτη πριν από 17 με 20 εκατομμύρια χρόνια.

Ο κ. Ζούρος έχει περάσει δεκαετίες μελετώντας τα διάφορα δάση που υπήρξαν στο νησί. «Οσο περισσότερα ανακαλύπτουμε, τόσο καλύτερα καταλαβαίνουμε τα οικοσυστήματα του παρελθόντος. Τα πρώτα δάση που γνωρίζουμε ότι υπήρχαν στη Λέσβο ήταν υποτροπικά, πολύ διαφορετικά δηλαδή από τη μεσογειακή βλάστηση που βλέπουμε σήμερα στο νησί».

Μεταφορά των κορμών που βρέθηκαν στις ανασκαφές – Intime/Μανώλης Λαγουτάρης

Χάρη στον νέο δρόμο –που έχει καθυστερήσει πολλά χρόνια να ολοκληρωθεί– ο οποίος θα συνδέει την Καλλονή με το Σίγρι, η ομάδα του κ. Ζούρου, που αποτελείται από 35 άτομα, έχει κάνει ανασκαφές σε σημεία όπου διαφορετικά δεν θα γίνονταν. Από το 2013 έως σήμερα, έχει ανακαλύψει 15 σημαντικές τοποθεσίες με απολιθωμένα ευρήματα.

Ομως, η ανακάλυψη του περασμένου Δεκεμβρίου είναι η σπουδαιότερη από όλες, με διαφορά, όπως εξηγεί ο καθηγητής.

Η ανακάλυψη ενός ολόκληρου δέντρου που βρέθηκε ξαπλωμένο πάνω σε στρώμα από φύλλα έγινε τυχαία. «Οι εργάτες ήταν έτοιμοι να ρίξουν άσφαλτο στο σημείο, αλλά τους σταμάτησε ένας τεχνίτης μας που παρατήρησε ένα μικρό κλαδάκι. Αρχίσαμε να σκάβουμε και γρήγορα συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε μπροστά μας ένα σπουδαίο εύρημα. Θα γίνει μέρος του ανοιχτού μουσείου που θέλουμε να δημιουργήσουμε».

Απολιθωμένοι κορμοί σε τμήμα του δάσους του Σιγρίου (Intime/Μανώλης Λαγουτάρης)

Δεν είναι μόνο ο έλληνας γεωλόγος και η ομάδα του που έχουν ενθουσιαστεί με το εύρημα, αλλά συνάδελφοί τους σε όλο τον κόσμο.

«Εχουμε μία περίπτωση εκπληκτικής απολίθωσης κατά την οποία το δέντρο διατηρήθηκε ολόκληρο με όλα του τα μέρη. Στην ιστορία της παγκόσμιας παλαιοντολογίας, είναι μοναδικό. Το ότι θάφτηκε από ηφαιστειακά ιζήματα μιας καταστροφικής έκρηξης και μετά βρέθηκε στο ίδιο σημείο, το κάνει ακόμα πιο ασυνήθιστο», εξηγεί ο πορτογάλος παλαιοντολόγος Αρτούρ Αμπρέου Σα.

Στιγμιότυπο από τις ανασκαφές κατά μήκος του νέου δρόμου (Νίκος Ζούρης)

Η κλιματική αλλαγή έχει κάνει επιτακτική την ανάγκη να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργούν τα οικοσυστήματα σε έναν πιο θερμό πλανήτη και από αυτή τη σκοπιά, το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου μάς προσφέρει ένα ανεκτίμητο παράθυρο στο παρελθόν, προσθέτει ο καθηγητής Ιαν Στούαρτ, που διευθύνει το Ινστιτούτο Βιώσιμης Γης στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ της Αγγλίας.

«Είναι ένα παγκοσμίου επιπέδου σημείο όπου μπορούμε να δούμε το περιβάλλον που υπήρχε πριν από 20 εκατ. χρόνια. Ευρήματα αυτού του είδους είναι ένα παράθυρο σε ένα συγκεκριμένο παρελθόν,  σε έναν κοσμο- θερμοκήπιο, που υπήρχε τότε. Ισως είναι ένδειξη του τι έρχεται αν δεν αποφασίσουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή» λέει ο Ιαν Στιούαρτ.

Το σπάνιο εύρημα μεταφέρεται σε ασφαλές σημείο (Intime/Μανώλης Λαγουτάρης)

«Το απολιθωμένο δάσος είναι η πρώτη στάση στην περιήγησή μας», τονίζει ο Χρόνης Τζεδάκης, ο δραμινός καθηγητής Φυσικής Γεωγραφίας στο University College London, ο οποίος διοργανώνει ταξίδια για τους φοιτητές του στο αιγαιοπελαγίτικο νησί εδώ και μία δεκαετία. «Δεν μας απογοητεύει ποτέ. Τα νέα ευρήματα είναι εκπληκτικά. Το δέντρο με τα κλαδιά στη θέση τους είναι σπάνιο εύρημα, ενώ οι 150 κορμοί που βρέθηκαν μαζί θα μας δώσουν μία εικόνα του οικοσυστήματος και θα μας επιτρέψουν να μάθουμε τη βιοποικιλότητά του εκείνη την χρονική περίοδο».

Η Λέσβος, με το πλούσιο και μοναδικό της οικοσύστημα, ήταν ανέκαθεν πολύτιμη πηγή γνώσεων για τους επιστήμονες. Εκεί, άλλωστε ο Αριστοτέλης, συνεπαρμένος από τον οικολογικό πλούτο του νησιού, παρατήρησε και κατέγραψε επί δύο χρόνια τον έμβιο κόσμο, βάζοντας τα θεμέλια των επιστημών της βιολογίας, της βοτανικής και της ζωολογίας.

Ο σπουδαίος φιλόσοφος έφτασε στη Λέσβο το 344 π.Χ., προσκεκλημένος του φίλου του Θεόφραστου, του φιλόσοφου από την Ερεσό της δυτικής Λέσβου, τον μαγικό τόπο που γέννησε και τη Σαπφώ.

Ο κ. Τζεδάκης αναρωτιέται στον Guardian αν ο Αριστοτέλης είδε το απολιθωμένο δάσος στο γειτονικό Σίγρι και επηρεάστηκε στις επιστημονικές του αναζητήσεις από το μαγικό του θέαμα. «Ο Θεόφραστος, “πατέρας της βοτανικής”, είχε μεγαλώσει στη γειτονική Ερεσό και θεωρώ ότι πήγε εκεί τον Αριστοτέλη». Ισως, μάλιστα, η φυσική ομοιότητα των απολιθωμάτων με τους σύγχρονους συγγενείς τους να ενέπνευσε τη διαμόρφωση της αριστοτελικής προσέγγισης στη μελέτη της φύσης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...