Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης τίθεται η Τουρκία για τους επόμενους τρεις μήνες, όπως ανακοίνωσε σε διάγγελμά του ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το βράδυ της Τετάρτης. Εν μέσω των εκκαθαρίσεων που πραγματοποιεί η κυβέρνηση και των επιχειρήσεων που αναλαμβάνει ο στρατός, μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου, δεν ξαφνιάζει κανέναν η απόφαση που έλαβε σε συνεδρίαση το υπουργικό συμβούλιο της χώρας το βράδυ της Τετάρτης.
Aκόμη πιο αιφνιδιαστική είναι μία πληροφορία που μετέδωσε ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουλμούς, την επόμενη μέρα, ανακοινώνοντας τις προθέσεις της Αγκυρας να αναστείλει προσωρινά την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. «Για ένα διάστημα, όπως το έκανε και η Γαλλία», δήλωσε ο ίδιος σύμφωνα με το τουρκικό δίκτυο NTV.
Πάντως, ο Ερντογάν έσπευσε να προετοιμάσει τους πολίτες για τις αλλαγές που θα συνεχίσει να εφαρμόζει η κυβέρνηση. Ανακοινώνοντας ότι ουσιαστικά ο στρατός θα είναι καθημερινά παρόν στις τουρκικές πόλεις, τους ζήτησε να μην εκλάβουν την απόφαση αυτή ως κάτι που θα δώσει περαιτέρω δύναμη στον στρατό. Αντιθέτως, είπε, η απόφαση «θα ενισχύσει τη Δημοκρατία, τη Δικαιοσύνη και την ελευθερία των πολιτών». Σύμφωνα με τον ίδιο, «είναι κάτι που έχει ανάγκη η χώρα, ώστε να αφαιρεθεί αυτή η απειλή (του πραξικοπήματος) όσο το δυνατόν συντομότερα».
Τόνισε ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις θα είναι πάντα υπό τις εντολές της κυβέρνησης, ενώ δεσμεύτηκε ότι «θα αφαιρεθούν όλοι οι ιοί που έχουν μολύνει τις υπηρεσίες του κράτους, τονίζοντας ότι οι εκκαθαρίσεις θα συνεχιστούν». Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η συνέντευξη που παραχώρησε στο Al Jazeera, όπου προειδοποίησε ότι η απειλή ενός πραξικοπήματος δεν έχει εξαφανιστεί.
Προηγήθηκε την Τετάρτη η συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου και αυτή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας η οποία κράτησε πάνω από τέσσερις ώρες. Οπως είχε προαναγγείλει ο Ερντογάν, στις συνεδριάσεις θα λαμβάνονταν σημαντικές αποφάσεις. Η ΕΡΤ ανέφερε ότι υπήρχαν σκέψεις ακόμα και για μεικτά δικαστήρια – με στρατιωτικούς για εγκλήματα στρατιωτικών. Και αυτές τις υποψίες έρχονται να ενισχύσουν νέες πληροφορίες για την απόλυση 262 στρατιωτικών δικαστικών και εισαγγελέων καθώς και για τη σύλληψη δύο μελών του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τουρκίας, στις οποίες προχώρησαν οι Αρχές αργά το απόγευμα της Τετάρτης.
Σε ακόμη μία σύλληψη προχώρησαν οι αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες έχουν αναλάβει ένα ανθρωποκυνηγητό αναζητώντας τους κομάντος οι οποίοι επιχείρησαν εναντίον του Ερντογάν, σε ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα, το βράδυ της Παρασκευής. Σύμφωνα με την εφημερίδα Hurriet πρόκειται για τον υπολοχαγό Αλί Σαντεϊ, τον οποίο εντόπισαν αστυνομικοί κατά τη διάρκεια ταχυδρομικού ελέγχου στην περιοχή της Μούγλας.
Σε κόκκινο συναγερμό το Λιμενικό το απόγευμα της Τετάρτης
Ενώ οι υπουργοί της κυβέρνησης συνεδρίαζαν για τις σημαντικές αποφάσεις της επόμενης ημέρας και για την απόδοση ευθυνών για την απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης, οι ένοπλες δυνάμεις και οι λιμενικοί της χώρας είχαν στραμμένη την προσοχή τους στη θάλασσα και σε τυχόν πραξικοπηματίες που προσπαθούσαν να δραπετεύσουν από τη χώρα και τις συνέπειες που θα ακολουθούσαν. Το απόγευμα της Τετάρτης σημειώθηκε έντονη κινητικότητα και αυξημένη επιτήρηση από τουρκικές και ελληνικές ένοπλες δυνάμεις σε όλη τη γραμμή της Δωδεκανήσου καθώς εντοπίστηκαν τουρκικά φουσκωτά -με άγνωστο αριθμό επιβαινόντων- που ενδεχομένως μετέφεραν κομάντος που συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία.
Σύμφωνα με τη Hurriet, μοίρα τούρκων καταδρομέων –πιθανώς αυτών που επιχείρησαν εναντίον του Ερντογάν το βράδυ της Παρασκευής- επιχειρούσε να κινηθεί με πλωτά προς την Ελλάδα στην περιοχή της Μαρμαρίδας απέναντι από τη Ρόδο. Κατόπιν κατευθύνθηκαν στην περιοχή για έλεγχο πλωτά μέσα του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού ενώ περιπολίες πραγματοποιούσε ένα Super Puma της Πολεμικής Αεροπορίας που απογειώθηκε από τη Ρόδο. Αργότερα το Super Puma αντικαταστάθηκε με ένα άλλο από την Ελευσίνα.
Παράλληλα εντοπίστηκαν φουσκωτά σκάφη στη θαλάσσια περιοχή έξω από τη Σύμη, τα οποία ωστόσο, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, παρέμεναν στα τουρκικά χωρικά ύδατα. Παρακολουθούνταν από σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού ενώ εντολή για επιφυλακή εξέδωσε και το αρχηγείο της Αστυνομίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», δύο τουρκικά F16 απογειώθηκαν από τη βάση του Ιντσιρλίκ και σάρωσαν όλη την περιοχή, επιμένοντας ανατολικά της Σύμης. Τα πολεμικά αεροσκάφη παρέμειναν εντός του τουρκικού εναέριου χώρου.
Την ίδια ώρα περίπου που κυκλοφόρησαν πληροφορίες για κινητικότητα στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Σύμης δόθηκε εντολή προς τις υπηρεσίες του Λιμενικού Σώματος σε όλη τη χώρα να αυξηθεί στον ύψιστο βαθμό –βάσει των όσων προβλέπονται στο σχέδιο «Ηρακλής» που εφαρμόζεται σε περίπτωση έκτακτων αναγκών– ο βαθμός επιτήρησης για τον άμεσο εντοπισμό σκαφών που μεταφέρουν τούρκους στρατιωτικούς που θέλουν να δραπετεύσουν από τη γειτονική χώρα.
Παράλληλα με βάση το ίδιο σχέδιο αναπτύσσεται η διαδικασία της διακλαδικότητας και η στενή συνεργασία με τα άλλα Σώματα Ασφαλείας αλλά και τις Ενοπλες Δυνάμεις.
Οι διώξεις ξεπερνούν τις 50.000
Το πρακτορείο Anadolu αναφέρει ενδεικτικά ότι μόνο στην Κωνσταντινούπολη κρατούνται 788 ύποπτοι (άγνωστο πόσοι άλλοι κρατούνται σε άλλες πόλεις) για τη συμμετοχή τους στο πραξικόπημα. Είναι στρατιωτικοί, αστυνομικοί, εκπαιδευτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι. Τα αδικήματα είναι από τα βαρύτερα του ποινικού κώδικα: συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, παραβίαση του Συντάγματος, απόπειρα ανατροπή δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης και φόνοι εκ προμελέτης. Οι κατηγορούμενοι μπορεί να αντιμετωπίσουν ακόμα και την ποινή των ισοβίων – και, αν ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργούς εφαρμόσουν τις απειλές τους, ακόμα και τον θάνατο.
Ο κατάλογος των προγραφών, εν τω μεταξύ, με απομακρύνσεις απολύσεις και διαθεσιμότητες μεγαλώνει ώρα με την ώρα. Ενδεικτικά και μόνο περιλαμβάνει:
- 21.700 υπάλληλοι του υπουργείο Παιδείας σε διαθεσιμότητα για σχέσεις με το κίνημα του Γκιουλέν και μαζί 21.000 διδάσκαλοι σε ιδιωτικά σχολεία των οποίων οι άδειες ακυρώθηκαν
- 1.557 πρυτάνεις και κοσμήτορες σε δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια των οποίων ζητήθηκε όλων η παραίτηση από το Συμβούλιο Ανώτατης Παιδείας. Παράλληλα, το Συμβούλιο απαγόρευσε μέχρι νεοτέρας τις αποστολές των πανεπιστημιακών στο εξωτερικό, μετέδωσε το πρακτορείο Anadolu, που προσθέτει ότι το Συμβούλιο ζητεί επίσης να εξεταστεί «η κατάσταση» των πανεπιστημιακών που βρίσκονται αυτήν τη στιγμή στο εξωτερικό και να κληθούν να επιστρέψουν στην Τουρκία το συντομότερο δυνατόν, εκτός εάν υπάρχει απόλυτη ανάγκη.
- 7.899 αξιωματούχοι της Αστυνομίας, 614 της Στρατοχωροφυλακής, 77 περιφερειακοί αξιωματούχοι
- 1.500 υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών
- 492 εργαζόμενοι στη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet), 393 εργαζόμενοι του υπουργείου Οικογένειας και Κοινωνικών Θεμάτων, 245 εργαζόμενοι στο υπουργείο Νεολαίας και Αθλησης και 16 εργαζόμενοι στο υπουργείο Ανάπτυξης
- 262 στρατιωτικοί δικαστές και εισαγγελείς
- Λουκέτο σε 626 εκπαιδευτικά ιδρύματα
Παραμένουν τα κενά ασφάλειας
Καταρχάς, 25 από τους κομάντος που προσπάθησαν να συλλάβουν τον Ερντογάν στην Μαρμαρίδα παραμένουν «αγνοούμενοι»· άλλοι 10-15 έχουν επιστρέψει και έχουν ανακριθεί λέγοντας ότι έμαθαν την ακριβή φύση της αποστολής στα μισά του δρόμου. Δύο ελικόπτερα, που κατά τα φαινόμενα είναι δικά τους, είναι και αυτά «αγνοούμενα»· γύρω στα 40 υποτίθεται ότι έχουν εξαφανιστεί από τη βάση στο Ιντσιρλίκ. Ενώ πάντα, αν και διαψεύδεται, υπάρχει το θέμα των 14 πολεμικών σκαφών που δεν έχουν επιστρέψει στις βάσεις τους ή δεν επικοινωνούν με αυτές.
Σε αυτά προστίθεται και η υπόθεση των οκτώ τούρκων στρατιωτικών που προσγειώθηκαν με ελικόπτερο το Σάββατο στην Αλεξανδρούπολη και κρατούνται από τις ελληνικές Αρχές οι οποίες έχουν αρχίσει τις διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων χορήγησης πολιτικού ασύλου. Φαίνεται ότι πριν προσγειωθούν οι οκτώ Τούρκοι, πρόλαβαν να εξαφανίσουν τον οπλισμό τους, τα ηλεκτρονικά συστήματα, τους στρατιωτικούς χάρτες και οτιδήποτε σχετικό με την επιχειρησιακή ικανότητα και αποστολή του ελικοπτέρου. «Το ηλεκτρονικό σύστημα το ξηλώσαμε και το πετάξαμε την ώρα που απογειώνονταν», παραδέχθηκαν οι ίδιοι. Το εν λόγω σύστημα είχαν αναζητήσει και οι άνδρες του τουρκικού κλιμακίου που έφτασαν στην Αλεξανδρούπολη για να παραλάβουν το ελικόπτερο και να το επιστρέψουν στην Τουρκία.
Πάντως, σύμφωνα με δηλώσεις της δικηγόρου των οκτώ στρατιωτικών που κατηγορούνται για παράνομη είσοδο στη χώρα, δεν πέταξαν το μαύρο κουτί του ελικοπτέρου. Το βράδυ της Τρίτης οι αιτούντες πολιτικό άσυλο στρατιωτικοί μεταφέρθηκαν στην Καβάλα.
Η κατάσταση είναι ρευστή από κάθε άποψη. Ενδεικτικό ως προς αυτό είναι ίσως ότι το πρακτορείο Anadolu δίνει κάθε ημέρα στη δημοσιότητα βίντεο από τις επιθέσεις των στασιαστών μέσα στην Αγκυρα, ακόμα και στο φως της ημέρας , το πρωί του Σαββάτου όταν η κατάσταση είχε κριθεί εναντίον τους.
Από την άλλη πλευρά, άλλες πληροφορίες που έρχονται στο φως όπως η κατάθεση στις αρχές ενός ανώτατου αξιωματικού του Πυροβολικού που σχετίζεται με το πραξικόπημα βοηθούν –και αυτές- να φωτίσουν την κυβερνητική προπαγάνδα για τα κίνητρα και τους λόγους που οδήγησαν κάποιους στην «αγκαλιά» του κινήματος του Γκιουλέν.
Διηγείται λοιπόν, όπως γράφει η Hurriyet, ο αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Λεβέντ Τουρκάν ότι κατάγεται από πολύ φτωχή οικογένεια. «Ηρθα σε επαφή με το κίνημα του Γκιουλέν στο Γυμνάσιο, ήμουν ένας πολλά υποσχόμενος μαθητής που πάντα ήθελε να γίνει στρατιώτης. Αυτό με έφερε στα χέρια των Γκιουλενικών». Προσθέτει ότι μία ημέρα πριν μπει σε στρατιωτική σχολή έμαθε από «αδελφούς μέσα στην κοινότητα» τα ερωτήματα και τις απαντήσεις στις εξετάσεις της επόμενης ημέρας. Αυτό τον έβαλε για τα καλά στο «παράλληλο καθεστώς«, όπως το λέει και ο ίδιος, του Γκιουλέν.
Ο Τουρκάν παραδέχτηκε εντέλει ότι παγίδευσε με κοριό τον πρώην Α/ΓΕΕΘΑ της Τουρκίας Εζέλ, ενώ για το πραξικόπημα έμαθε το πρωί της Πέμπτης.
Το τελευταίο σημείο έρχεται στο προσκήνιο μετά τις τελευταίες αναφορές ότι από το απόγευμα της Παρασκευής η μυστική υπηρεσία MIT είχε προειδοποιήσει τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων για το επικείμενο πραξικόπημα. Οι επιτελείς έλαβαν αποφάσεις που περιόριζαν αεροσκάφη και ελικόπτερα στις βάσεις τους, ενώ περιόρισαν τις μετακινήσεις. Παραταύτα, οι κινηματίες είχαν στη διάθεσή τους μερικά αεροσκάφη και ελικόπτερα τα οποία προχώρησαν σε βομβαρδισμούς στην Αγκυρα.
Την ίδια ώρα η Δύση επιμένει ότι η Τουρκία, που φλερτάρει με την επαναφορά της θανατικής ποινής, βαδίζει σε ολισθηρούς δρόμους, καλεί σε αυτοσυγκράτηση, προχωρά σε κριτική και υπενθυμίζει σε κάθε τόνο την ασυμβατότητα της θανατικής ποινής με τις αξίες της ΕΕ.
Το Βερολίνο, που άτυπα δίνει τον τόνο, μιλά για έκταση καταστολής μετά το πραξικόπημα η οποία «αψηφά το κράτος δικαίου», με τον γερμανό κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέφεν Ζάιμπερτ να παρατηρεί ότι «όσα γίνονται υπερβαίνουν την αρχή της αναλογικότητας».