Ο Ντόναλντ Τραμπ δεσπόζει φέτος στη συζήτηση για το Νομπέλ Ειρήνης, όχι για τις ειρηνευτικές του ενέργειες, αλλά για τη σπάνια εμμονή με την οποία διεκδικεί το βραβείο. Κανένας άλλος ηγέτης δεν έχει πραγματοποιήσει τόσο ανοιχτή εκστρατεία για την κατάκτηση αυτής της τιμής.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι η μη βράβευσή του θα συνιστούσε «μεγάλη προσβολή». Ωστόσο, οι ειδικοί στη Νορβηγία, όπου εδρεύει η Επιτροπή των Νομπέλ, παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με το αν αυτή η ασυνήθιστη πίεση θα έχει αποτέλεσμα όταν ανακοινωθεί ο φετινός νικητής.
Οπως γράφουν οι Financial Times, οι λόγοι για τη δυσπιστία τους σχετίζονται τόσο με τη συμπεριφορά του Τραμπ στην εσωτερική και διεθνή πολιτική σκηνή όσο και με το γεγονός ότι το βραβείο προορίζεται για πράξεις του έτους 2024, μια περίοδο κατά την οποία ο Τραμπ είχε μόλις εκλεγεί και δεν είχε ακόμη αναλάβει καθήκοντα. Οπως σχολιάζει η Νίνα Γκρέγκερ, διευθύντρια του Νορβηγικού Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη, η συνεχής αυτοπροβολή και η δημόσια απαίτηση του βραβείου «δεν συνιστούν καθόλου ειρηνική προσέγγιση».
Ο Χάλβαρντ Λέιρα, ερευνητικός διευθυντής του Νορβηγικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, προσθέτει στους FT ότι στο παρελθόν υπήρξαν κυβερνήσεις που επιδίωξαν να επηρεάσουν τις αποφάσεις της επιτροπής, αλλά «με πολύ πιο διακριτικό τρόπο», όπως η επιτυχημένη εκστρατεία της Νότιας Κορέας για τη βράβευση του τότε προέδρου Κιμ Ντέι-Τζουνγκ, το 2000.
Παρά τις επικρίσεις, ο Τραμπ συνεχίζει, με τη χαρακτηριστική του αυτοπεποίθηση και τις ακόμη πιο χαρακτηριστικές του υπερβολές. Εχει δηλώσει ότι «τερμάτισε επτά πολέμους» και ότι, παρ’ όλο που «ποτέ δεν θα του δώσουν το Νόμπελ», ο ίδιος το αξίζει. Δεν περιορίστηκε στις δημόσιες δηλώσεις· σύμφωνα με νορβηγούς αξιωματούχους, έθεσε το θέμα ακόμη και σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Γενς Στόλτενμπεργκ, πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ. Ο νορβηγός υπουργός Εξωτερικών, Εσπεν Μπαρθ Εϊντε, έσπευσε να υπογραμμίσει ότι η Επιτροπή Νομπέλ είναι απολύτως ανεξάρτητη από την κυβέρνηση, απορρίπτοντας κάθε υπόνοια πολιτικής παρέμβασης.
Λίγοι στο Οσλο πιστεύουν ότι ο Τραμπ θα είναι φέτος ο νικητής, επισημαίνουν οι FT. Ωστόσο, η επιρροή του δεν είναι εύκολο να αγνοηθεί: το βραβείο δεν είναι καθόλου απίθανο να πάει σε κάποιο άτομο ή οργανισμό που δεν θεωρείται εχθρικός προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ισραήλ.
Οσο για τον ίδιον τον Τραμπ, παρά τα λάθη του σε πρόσφατες διπλωματικές πρωτοβουλίες, όπως η σύγχυση της Αλβανίας με την Αρμενία, η προσπάθειά του να επιτύχει κατάπαυση του πυρός στη Γάζα θεωρείται από ορισμένους ως ουσιαστική και θα μπορούσε να ενισχύσει την υποψηφιότητά του.
Το βράδυ της Τετάρτης, ανακοίνωσε στην Ουάσιγκτον ότι το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν να κάνουν το πρώτο βήμα προς την εκεχειρία και την απελευθέρωση ομήρων, γεγονός που χαρακτηρίστηκε από διπλωματικούς κύκλους ως «σημαντική εξέλιξη».
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου συγκαταλέγεται στους ηγέτες που έχουν προτείνει τον Τραμπ ως υποψήφιο για το Νομπέλ Ειρήνης. Παράλληλα, ομάδες συγγενών των ισραηλινών ομήρων στη Γάζα έστειλαν επιστολή υποστήριξης, υποστηρίζοντας ότι ο αμερικανός ηγέτης «κατόρθωσε το αδύνατο». Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, σύμφωνα με τους FT, εκτιμούν ότι ο Τραμπ επέδιωξε να επισπεύσει τη συμφωνία Ισραήλ–Χαμάς πριν από την ανακοίνωση του βραβείου, ώστε να επηρεάσει τη διαδικασία.
Η εμμονή του Τραμπ με το Νομπέλ συνδέεται και με την παλιά του αντιπαλότητα με τον Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος το 2009 έλαβε το Νομπέλ Ειρήνης για την ενίσχυση της διεθνούς διπλωματίας, μόλις λίγους μήνες μετά την εκλογή του. Ο Τραμπ έχει δηλώσει τότε ότι αν ο ίδιος λεγόταν Ομπάμα, θα είχε πάρει το βραβείο μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα, θυμίζουν οι FT.
Τουλάχιστον πέντε ρεπουμπλικάνοι βουλευτές έχουν αποστείλει επιστολές στη νορβηγική επιτροπή προτείνοντας επίσημα τον Τραμπ για το βραβείο. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Βουλής, Μπράιαν Μαστ, αστειεύτηκε λέγοντας ότι «το μόνο που τον ενοχλεί είναι ότι δεν ήταν ο πρώτος που το έκανε». Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου τόνισε ότι ο Τραμπ «αξίζει πολλά Νομπέλ Ειρήνης» και ότι η υστεροφημία του ως «Αρχιτέκτονα της Ειρήνης» είναι ήδη εξασφαλισμένη. Παρ’ όλα αυτά, υποστήριξε ότι ο ίδιος ο Τραμπ «δεν ενδιαφέρεται για την αναγνώριση, παρά μόνο για τη σωτηρία ζωών».
Η συζήτηση γύρω από το Νoμπέλ έχει γίνει επίσης εργαλείο πολιτικής κολακείας και διεθνούς διπλωματίας. Ο πρόεδρος της Ταϊβάν, Λάι Τσινγκ-τε, δήλωσε ότι ο Τραμπ «αναμφίβολα θα έπρεπε να τιμηθεί με Νομπέλ» εάν κατόρθωνε να αποτρέψει τη στρατιωτική επιθετικότητα της Κίνας.
Παράλληλα, γράφουν οι Financial Times, στη Νορβηγία επικρατεί ανησυχία για πιθανές εμπορικές ή διπλωματικές αντιδράσεις του Τραμπ, όπως δασμούς ή άλλες κυρώσεις, σε περίπτωση που δεν επιλεγεί. Η ένταση ενισχύθηκε και από τη διαμάχη γύρω από την απόφαση του νορβηγικού κρατικού επενδυτικού ταμείου να αποσύρει τις επενδύσεις του από την αμερικανική εταιρεία Caterpillar, λόγω της χρήσης των μηχανημάτων της από το Ισραήλ.
Αναλυτές εκτιμούν ότι όλα αυτά ίσως ωθήσουν την επιτροπή να επιλέξει έναν αποδέκτη που θα μπορούσε να «εξευμενίσει» τον Τραμπ, όπως μια ανθρωπιστική οργάνωση με δράση σε εμπόλεμες περιοχές, όπως για παράδειγμα την ομάδα Emergency Response Rooms στο Σουδάν, που έχει ήδη προταθεί. Ωστόσο, υπάρχουν και φωνές που υποστηρίζουν ότι τα μέλη της επιτροπής αντιδρούν αρνητικά σε κάθε είδους πίεση, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια επιλογή αρκετά προκλητική για τον αμερικανό πρόεδρο.
Πιθανές εναλλακτικές επιλογές θα μπορούσαν να είναι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ή η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων, δύο οργανισμοί που έχουν δεχθεί επιθέσεις και κυρώσεις από την κυβέρνηση Τραμπ στο παρελθόν. Ευρωπαίος διπλωμάτης σημείωσε στους FT ότι η πρόσφατη μετονομασία του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας σε «υπουργείο Πολέμου» θα καθιστούσε μια ενδεχόμενη βράβευση του Τραμπ ειρωνική και αμφιλεγόμενη.
Παρ’ όλα αυτά, συμπλήρωσε ο ίδιος, «ζούμε όλοι στον κόσμο του Τραμπ». Το γεγονός ότι ακόμη και η συζήτηση για το Νομπέλ Ειρήνης περιστρέφεται γύρω από το όνομά του αποδεικνύει πόσο έντονη είναι η επιρροή του στη διεθνή πολιτική σκηνή και πόσο δυσδιάκριτα έχουν γίνει τα όρια ανάμεσα στη διπλωματία, τη δημοσιότητα και την προσωπική φιλοδοξία.