Στο νορβηγικό νησί Aϊγκάρντεν, στην άκρη της Βόρειας Θάλασσας, με εξαιρετική θέα στο Βόρειο Σέλας, αναμένεται να κατασκευαστεί το πρώτο λιμάνι μεταφοράς άνθρακα στον κόσμο, με στόχο τη δημιουργία ενός χώρου απόρριψης του βασικού συστατικού ρύπανσης που προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με την Washington Post, η πρωτοβουλία ανήκει σε μια εταιρεία που υποστηρίζεται από κολοσσούς ορυκτών καυσίμων και από τη νορβηγική κυβέρνηση. Το σχέδιο περιλαμβάνει τη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα από βιομηχανικές καμινάδες και τη φόρτωσή του σε πλοία, τα οποία θα το μεταφέρουν στο νησί για να ταφεί σε ένα στρώμα σπογγώδους βράχου, 2,5 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας.

Η αποθήκευση CO2 με αυτόν τον τρόπο δεν είναι νέα ιδέα. Εδώ και τριάντα χρόνια, μια νορβηγική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου διαχωρίζει τον άνθρακα από το αέριο που εξάγει στη Βόρεια Θάλασσα και τον στέλνει μέσω αγωγού σε μια έκταση ψαμμίτη γνωστή ως «Σχηματισμός Ουτσίρα». Ωστόσο η χρήση πλοίων είναι καθοριστική, καθώς η μεταφορά υγροποιημένου διοξειδίου του άνθρακα καθιστά την υπόγεια αποθήκευση μια ευρέως προσβάσιμη λύση.

Η πρώτη αποστολή άνθρακα στον κόσμο έφτασε στις αρχές του φετινού καλοκαιριού στο Aϊγκάρντεν, μεταφέροντας 7.500 μετρικούς τόνους υγροποιημένου CO2 από ένα νορβηγικό εργοστάσιο τσιμέντου, που διαφορετικά θα είχε διαρρεύσει στην ατμόσφαιρα. Αν όλα πάνε κατ ευχήν, οι υποστηρικτές του προγράμματος ισχυρίζονται ότι η εγκατάστασή τους θα μπορούσε να αντλεί στο βυθό μέχρι και 5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους άνθρακα το χρόνο.

Το πρότζεκτ υποστηρίζεται από τους πετρελαϊκούς κολοσσούς Shell, Equinor και TotalEnergies, καθώς και από τη νορβηγική κυβέρνηση. Ο τερματικός σταθμός έχει ονομαστεί «Βόρειο Σέλας» – και θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο για χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, που έχουν βαριές βιομηχανίες και επιθετικούς κλιματικούς στόχους, αλλά όχι κατάλληλη υποδομή για αποθήκευση του άνθρακα.

Οι αβεβαιότητες γύρω από την υπόγεια αποθήκευση CO2 είναι τεχνολογικές και οικονομικές. Αρχικά πρέπει ο βιομηχανικός άνθρακας να μην διαρρεύσει από το σημείο ταφής του, γιατί έτσι θα μολύνει ακόμα περισσότερο το περιβάλλον. Αλλά η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να πεισθούν οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες να αναλάβουν το κόστος της αποθήκευσης – και κάτι τέτοιο παραμένει δύσκολο όσο οι κυβερνήσεις διστάζουν να υλοποιήσουν τους στόχους μείωσης των εκπομπών.

Η Νορβηγία δεν έχει τέτοιους δισταγμούς, παρότι είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Σε αντίθεση με άλλες χώρες του κόσμου που μειώνουν τις «πράσινες» επιδοτήσεις, η σκανδιναβική χώρα τις αυξάνει. Μάλιστα, τα έσοδα από τα ορυκτά καύσιμα βοηθούν την κυβέρνηση να υποστηρίξει μια προσπάθεια σαν αυτή την υδάτινη «χωματερή άνθρακα».

Πέρα από τα ορυκτά καύσιμα, μόνο η βιομηχανία παραγωγής τσιμέντου με εργοστάσια σε πολλές νορβηγικές πόλεις ευθύνεται συνολικά για το 8% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της χώρας. Στον κλάδο βρίσκονται σε εξέλιξη πειράματα για την παραγωγή τσιμέντου χαμηλότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα – αλλά η πρωτοβουλία των εργοστασίων στοχεύει, προς το παρόν, στον περιορισμό του άνθρακα πριν αυτός εκπεμφθεί στην ατμόσφαιρα.

Η ιδέα της δέσμευσης άνθρακα έχει και τους επικριτές της. Η Greenpeace την χαρακτηρίζει ως άλλοθι των ρυπαινόντων εταιρειών για να συνεχίζουν να εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι είναι ένας πολλά υποσχόμενος τρόπος για τη μείωση των εκπομπών από βιομηχανίες που είναι δύσκολο να «καθαριστούν». Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ένα ποσοστό δέσμευσης άνθρακα είναι «αναπόφευκτο» για την ανατροπή της κλιματικής αλλαγής.

Ενα πρόγραμμα περιορισμού της περιεκτικότητας διοξειδίου του άνθρακα από τα εργοστάσια παραγωγής τσιμέντου επιδοτείται από τη νορβηγική κυβέρνηση. Στην καλύτερη περίπτωση, η πρωτοβουλία θα οδηγήσει σε δέσμευση του ήμισυ των εκπομπών CO2 των εργοστασίων. Για καλύτερα αποτελέσματα απαιτείται η καύση ορυκτών καυσίμων, ή χρήση ηλεκτρικών κλιβάνων – όπου και τα δύο θα διπλασιάσουν την παραγωγή ενέργειάς τους.

Το εργοστάσιο παραγωγής τσιμέντου Χάιντελμπεργκ στην πόλη Μπρέβικ της ανατολικής Νορβηγίας είναι το πρώτο που ξεκίνησε να μεταφέρει διοξείδιο του άνθρακα στο «Βόρειο Σέλας». Ωστόσο, τρεις άλλες εταιρείες από τη Δανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία αναμένεται να το ακολουθήσουν. Τα πρότζεκτ αυτά έχουν λάβει σημαντικές επιδοτήσεις από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και την ΕΕ, μειώνοντας, έτσι, το ρίσκο του πειράματος για τις εταιρείες.

Ειδικοί αναφέρουν ότι το κόστος και οι πονοκέφαλοι της εγκατάστασης και λειτουργίας εξοπλισμού δέσμευσης άνθρακα θα αρχίσουν να βγάζουν μεγαλύτερο οικονομικό νόημα μόλις οι ευρωπαϊκοί κανόνες για τον άνθρακα γίνουν αυστηρότεροι και το κόστος εκπομπής ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα αυξηθεί. Ωστόσο είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πολλές εταιρείες να αποφασίζουν να επενδύσουν στη δέσμευση άνθρακα χωρίς σημαντικότατες επιδοτήσεις.

Η Νορβηγία έχει επενδύσει δισεκατομμύρια στο συγκεκριμένο πρότζεκτ, αλλά το ζητούμενο είναι τι θα κάνουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Εάν οι κυβερνήσεις πιέσουν τις ιδιωτικές εταιρείες να αναλάβουν το κόστος της δέσμευσης άνθρακα μέσω φόρων ή κανονισμών, πρωτοβουλίες όπως το «Βόρειο Σέλας» θα μπορούσαν μελλοντικά να αυτοσυντηρούνται.

Αν ένας συνδυασμός κανονισμών, φόρων και πράσινων προϊόντων υψηλής ποιότητας θέσει σε λειτουργία τη βιομηχανία δέσμευσης άνθρακα, τα πλοία που μεταφέρουν τα απόβλητα άνθρακα των νορβηγικών εργοστασίων θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από μόνιμους αγωγούς, που θα συνδέουν εργοστάσια σε όλη την Ευρώπη με την αποθήκευση άνθρακα στη Βόρεια Θάλασσα. Μέχρι τότε, το «Βόρειο Σέλας» προσπαθεί να αποδείξει ότι η ροή των αποβλήτων είναι αναστρέψιμη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News