Τηρουμένων των αναλογιών ίσως να πρόκειται για το πιο συναρπαστικό ταξίδι στη φύση, μία πραγματική εποποιία με διαστάσεις μνημειακές: από τις παγωμένες Μεγάλες Λίμνες που καλύπτουν τις αφιλόξενες εκτάσεις μεταξύ ΗΠΑ-Καναδά στις θερμές και μυρωμένες κοιλάδες του Μεξικού.

Και όλο αυτό το ταξίδι των 4.000 χιλιομέτρων δεν το επιχειρούν τίποτε μεγαλόσωμα και ανθεκτικά πουλιά αλλά οι μικροσκοπικές και ντελικάτες πεταλούδες Μονάρχες, που κάνουν δύο φορές το χρόνο την ίδια διαδρομή επιδεικνύοντας όχι μονάχα εξαιρετική αντοχή αλλά και απαράμιλλες ικανότητες προσανατολισμού.

Οπως επισημαίνει ο Ματέο Μαρίνι στην Repubblica, δεν πρόκειται γενικώς και αορίστως για το ορμέμφυτο των καταπληκτικών αυτών πλασμάτων, αλλά για κάτι απολύτως συγκεκριμένο που με δυο λέξεις θα ονομάζαμε «μηχανική της φύσης». Με τους ειδικούς αισθητήρες που έχουν στις κεραίες και στα μάτια τους οι πεταλούδες Μονάρχες χρησιμοποιούν το φως του ήλιου όπως ακριβώς οι παλιοί ναυτικοί και δεν χάνονται ποτέ.

Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από μια έρευνα που μόλις ολοκλήρωσαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας στην έγκυρη επιθεώρηση Cell Reports.

https://www.youtube.com/watch?v=LawHWsIqa5s

Σύμφωνα με αυτήν, οι πεταλούδες επεξεργάζονται τις πληροφορίες που συγκεντρώνουν με τη βοήθεια των κεραιών και των ματιών τους ώστε να χαράξουν και να διατηρήσουν καθ΄ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους πορεία νοτιοδυτική. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο που μάθαμε είναι πως με τη βοήθεια ματιών και κεραιών οι νευρώνες των λεπιδόπτερων αυτών παρακολουθούν επακριβώς τις συντεταγμένες του ήλιου και τα κατευθύνουν ώστε να κινούνται σύμφωνα με τη διαδρομή του.

Το άλλο εξαιρετικά εντυπωσιακό που μάθαμε από την έρευνα των αμερικανών ερευνητών είναι πως στις κεραίες τους υπάρχει ένα φυσικό ρολόι που λειτουργεί και εκείνο με βάση τον ήλιο και είναι υπεύθυνο για τον κιρκαδιανό ρυθμό τους, αποφασίζει δηλαδή για τον κύκλο του ύπνου (την ίδια ακριβώς λειτουργία διαθέτουν και οι άνθρωποι).

Ο μαθηματικός Ελι Σλίζερμαν μάλιστα, που συμμετείχε στην έρευνα, κατάφερε να «αναπαραστήσει» τη λειτουργία αυτή του εγκεφάλου των Μοναρχών κατασκευάζοντας μια πεταλούδα-ρομπότ ώστε να επιβεβαιωθούν και πειραματικά οι παραπάνω ανακαλύψεις για την αποδημία τους από τον ψυχρό βορρά στο θερμό νότο.

Οι πεταλούδες Μονάρχες είναι πλέον είδος προς εξαφάνιση. Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός τους έχει μειωθεί δραματικά (μέχρι και 30%) εξαιτίας της εκτεταμένης χρήσης χημικών στις καλλιέργειες και της καταστροφής του φυσικού τους περιβάλλοντος. Ετσι η έρευνα σκόπευε να εντοπίσει και τρόπους που θα ανέστρεφαν την τάση αυτή προς την ολοκληρωτική τους εξαφάνιση.

Οπως όμως σημειώνει η συντονίστρια στο Κέντρο Μικρορομποτικής του Ιταλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας, Μπαρμπάρα Ματσολάι, «σήμερα οι έρευνες αυτές μπορούν να χρησιμεύσουν σε πολύ ευρύτερη κλίμακα. Δεν πρόκειται απλά για αντιγραφή μιας διαδικασίας της φύσης, αλλά για το πώς θα εξειδικεύσουμε αυτές τις ανακαλύψεις σε σχέση με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως ανθρώπινο είδος».

Σύμφωνα με την Ματσολάι, γνωρίζουμε ήδη πως οι πεταλούδες Μονάρχες ξέρουν να καταναλώνουν λιγότερο στη διάρκεια του ατέλειωτου ταξιδιού τους. Εκ των συνθηκών το σώμα τους είναι αναγκασμένο να αποταμιεύει δυνάμεις.

«Μπορεί» λέει η Ματσολάι «τα δικά μας ρομπότ να βρίσκονται έτη φωτός μακριά από τις διαδικασίες που η φύση έχει μπολιάσει στα δημιουργήματά της εδώ και εκατομμύρια χρόνια, τώρα πιά όμως έχουμε κατανοήσει πόσο αποφασιστικό είναι να αποταμιεύεις ενέργεια για να φτάσεις στον προορισμό σου. Οπως ακριβώς και οι Μονάρχες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News