Το Κίεβο κατέληξε σε συμφωνία με την Ουάσινγκτον για τα ορυκτά την Τρίτη, ευελπιστώντας πως με τον τρόπο αυτόν θα βελτιώσει τις σχέσεις με την κυβέρνηση Τραμπ και θα ανοίξει τον δρόμο για μια μακροπρόθεσμη δέσμευση των ΗΠΑ στην ασφάλεια της Ουκρανίας.
Ουκρανοί αξιωματούχοι αποκάλυψαν στους Financial Times ότι «το Κίεβο είναι πλέον έτοιμο να υπογράψει τη συμφωνία για την από κοινού αξιοποίηση των ορυκτών του, συμπεριλαμβανομένων του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, καθώς οι ΗΠΑ απέσυραν την απαίτηση να αντλήσουν 500 δισ. δολάρια από τα πιθανά έσοδα της εκμετάλλευσής τους».
Αν και το κείμενο της συμφωνίας δεν περιλαμβάνει ρητές εγγυήσεις ασφάλειας, οι ίδιες πηγές υποστήριξαν ότι διαπραγματεύθηκαν πολύ ευνοϊκότερους όρους και παρουσίασαν τη συμφωνία ως έναν τρόπο διεύρυνσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ, προκειμένου να ενισχυθούν οι προοπτικές της Ουκρανίας μετά από τρία χρόνια πολέμου.
«Η συμφωνία για τους ορυκτούς πόρους είναι μόνο ένα μέρος της συνολικής εικόνας. Εχουμε ακούσει πολλές φορές από την αμερικανική κυβέρνηση ότι αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου» δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα η Ολγα Στεφανίσινα, αναπληρώτρια πρωθυπουργός και υπουργός Δικαιοσύνης της Ουκρανίας, η οποία ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων.
Οι ιδιαίτερα επαχθείς όροι του αρχικού σχεδίου –το οποίο ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παρουσίαζε ως μέσο για να αποπληρώσει η Ουκρανία τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια που έλαβε από τις ΗΠΑ μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022– προκάλεσαν οργή στο Κίεβο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Αφού ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέρριψε το αρχικό προσχέδιο της συμφωνίας την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ τον αποκάλεσε «δικτάτορα», ενώ έφτασε να κατηγορήσει την Ουκρανία για την έναρξη του πολέμου.
Η τελική εκδοχή της συμφωνίας, με ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου, η οποία περιήλθε σε γνώση των FT, φαίνεται να προβλέπει τη δημιουργία ενός ταμείου στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισφέρει το 50% των εσόδων από τη μελλοντική αξιοποίηση κρατικών ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένων του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Το ταμείο αυτό θα επενδύει σε έργα εντός της Ουκρανίας, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Επιπλέον, η συμφωνία εξαιρεί τους ορυκτούς πόρους που ήδη αποφέρουν έσοδα στον ουκρανικό κρατικό προϋπολογισμό, γεγονός που σημαίνει ότι δεν καλύπτει τις υφιστάμενες δραστηριότητες των Naftogaz ή Ukrnafta, των μεγαλύτερων παραγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου της χώρας.
Ωστόσο η συμφωνία δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά σε εγγυήσεις ασφαλείας από την Ουάσινγκτον, τις οποίες το Κίεβο αρχικά είχε ζητήσει ως αντάλλαγμα για τη σύναψη της συμφωνίας. Επιπλέον, αφήνει ανοιχτά κρίσιμα ζητήματα, όπως το ποσοστό συμμετοχής των ΗΠΑ στο ταμείο, τα οποία θα διευθετηθούν σε επόμενες συμφωνίες.
Μετά από τρία χρόνια κατά τα οποία οι ΗΠΑ υπήρξαν ο κύριος πάροχος στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο, ο Τραμπ ανέτρεψε την πολιτική της Ουάσινγκτον, ξεκινώντας διμερείς συνομιλίες με τη Ρωσία χωρίς τη συμμετοχή ευρωπαϊκών συμμάχων ή της Ουκρανίας.
Οι ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι η συμφωνία έχει εγκριθεί από τους υπουργούς Δικαιοσύνης, Οικονομίας και Εξωτερικών και υπάρχει προοπτική ο Ζελένσκι να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο τις επόμενες εβδομάδες για την υπογραφή της μαζί με τον Τραμπ.
«Αυτή θα είναι μια ευκαιρία για τον πρόεδρο (Ζελένσκι) να συζητήσει ποιο είναι το ευρύτερο σχέδιο. Και μετά από αυτό θα μπορέσουμε να σκεφτούμε τα επόμενα βήματα» δήλωσε ένας αξιωματούχος.
Η αρχική, «σαρωτική» πρόταση της κυβέρνησης Τραμπ προέβλεπε τη δημιουργία ενός ταμείου επενδύσεων για την ανοικοδόμηση της χώρας «100% αμερικανικών συμφερόντων». Η Ουκρανία θα συνεισέφερε το 50% των εσόδων του ταμείου από την εξόρυξη ορυκτών πόρων, με ανώτατο όριο τα 500 δισ. δολάρια.
Οι όροι αυτοί, τους οποίους οι ουκρανοί αξιωματούχοι χαρακτήρισαν απαράδεκτους, αφαιρέθηκαν από την τελική εκδοχή της συμφωνίας.
Η πρόβλεψη μάλιστα για επενδύσεις του ταμείου εντός της χώρας αποτελεί μια ακόμη αλλαγή που είχε ζητήσει το Κίεβο, ενώ το έγγραφο αναφέρεται και στη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη της Ουκρανίας με τη βοήθεια των ΗΠΑ.
Από την άλλη, όπως διευκρίνισαν οι αξιωματούχοι που μίλησαν στους FT, το κείμενο που θα υπογραφεί σε πρώτο χρόνο αποτελεί απλώς ένα «πλαίσιο συμφωνίας» και δεν θα υπάρξουν χρηματικές ροές μέχρι να συσταθεί το ταμείο, κάτι που θα δώσει χρόνο στα δύο μέρη να επιλύσουν τυχόν διαφωνίες.
Η κυβέρνηση Ζελένσκι θα πρέπει επίσης να επιδιώξει την έγκριση της συμφωνίας από το ουκρανικό Κοινοβούλιο, με βουλευτές της αντιπολίτευσης να έχουν ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι θα προηγηθεί (τουλάχιστον) έντονη συζήτηση πριν την επικύρωσή της.
Η Καρολάιν Λέβιτ, εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, επανέλαβε με τη σειρά της την Τρίτη ότι είναι «ζωτικής σημασίας η υπογραφή αυτής της συμφωνίας», αν και δεν προχώρησε σε κάποια ενημέρωση για την πορεία των διαπραγματεύσεων.