Τα τελευταία χρόνια έχει ξεσπάσει στον χώρο των διανοουμένων ένας αναχρονισμένος αντικληρικαλισμός. Ξαφνικά βλέπουμε παντού Ισλάμ και Θεοκρατία. Ακόμα και η εικόνα του ορθόδοξου ιερέα προκαλεί αυτήν την περίεργη πνευματική τάξη, που εκλαμβάνει την ορθόδοξη Εκκλησία ως Ιερά Εξέταση, τουλάχιστον.
Πρόκειται για υπερβολές. Ο στόχος είναι συνήθως πολιτικός, εάν δεν είναι μια γραφική επιβίωση του λουθηρανισμού. Διότι η ορθόδοξη Εκκλησία έχει κοινή ιστορική πορεία με το έθνος και ειδικώς στους τελευταίους 6 αιώνες υπήρξε η κιβωτός της σωτηρίας του. Κυριολεκτικά μιλώντας, γλώσσα και ελληνικός πολιτισμός, εάν σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν το οφείλουν στην Εκκλησία, που τα διέσωσε κατά τη διπλή κατάκτηση, την οθωμανική και την ενετική. Η Εκκλησία μας ήταν πάντα εθναρχούσα Εκκλησία, χωρίς αυτό βεβαίως να σχετίζεται με τον καισαροπαπισμό, καθώς η ορθόδοξη Εκκλησία ουδέποτε άσκησε πολιτικά καθήκοντα.
Αλλά το κυριότερο δεν είναι αυτό, είναι η συμπόρευση λαϊκής και εκκλησιαστικής παραδόσεως. Ακόμη και ο νεοελληνικός διαφωτισμός είναι έργο ως επί το πλείστον φωτισμένων κληρικών. Αν εξαιρέσουμε τον Κοραή και τον Ρήγα, όλοι σχεδόν οι λόγιοι του 18ου αιώνα είναι κληρικοί και μοναχοί. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το τεράστιο έργο της διάσωσης της κλασικής ελληνικής γραμματείας είναι έργο του βυζαντινού μοναχισμού. Όλα αυτά, τα οποία εκφράζουν το καθοριστικής σημασίας για την παγκόσμια ιστορία φαινόμενο του εξελληνισμένου χριστιανισμού, συνιστούν την εντελώς ιδιαίτερη ιστορικά σχέση μεταξύ ελληνισμού και ορθοδοξίας.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ο Υψηλάντης ξεκίναγε την πρώτη του επαναστατική προκήρυξη με τη φράση «Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Όλοι σχεδόν οι επίσκοποι του Μωριά ήταν μέλη της Φιλικής και συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα. Και όλος ο λαός, από τότε μέχρι τώρα, αντιλαμβάνεται τη σχέση του με την Εκκλησία και τον ιερέα ως σχέση αγάπης και ταυτόχρονα λαϊκής έκφρασης. Εξ αυτού του λόγου λοιπόν είναι απόλυτα φυσική η συνταγματική μας τάξη.
Το ίδιο εξάλλου συμβαίνει και σε πολλές δυτικές χώρες, όπως στην Αγγλία για παράδειγμα, όπου ορίζεται η επικρατούσα θρησκεία. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν υπάρχει θρησκευτική ελευθερία. Αυτή πάντα προστατεύεται. Αλλά συνιστά σχεδόν προσβολή το επιχείρημα ότι η Ελλάδα ζει σε μεσαιωνικό καθεστώς. Πρόκειται για άποψη που φυσικά παραγνωρίζει τη σημασία του όρου.
Ο ξεπερασμένος αυτός αντικληρικαλισμός, που τελευταία κάνει ντόρο στην Ελλάδα, είναι άστοχος, δεν κατανοεί την πραγματικότητα και το χειρότερο μοιάζει σαν να ντρέπεται για την ίδια τη φύση του νέου ελληνισμού.
Πρόκειται δηλαδή για πραγματικό πνευματικό σκοταδισμό, διότι προσπαθεί διά της βίας να επιβάλει σε έναν λαό που αισθάνεται συμφιλιωμένος με την πνευματική του παράδοση, διχαστικές πρακτικές που στοχεύουν να τον αποκόψουν από την ίδια την ιστορική του πηγή και εν τέλει να του αφαιρέσουν τα ιδιαίτερα εθνικά του χαρακτηριστικά.
Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει γιατί αυτός ο πρόσφατος πανικός με την Εκκλησία. Πραγματικά είναι απορίας άξιο, πώς είναι δυνατόν, έπειτα από δύο χιλιάδες χρόνια αρμονικής συμβίωσης λαού και Εκκλησίας, να θέτουμε σήμερα ζήτημα ελληνικού μεσαίωνα, όταν κανένας πουθενά στον κόσμο δεν το θέτει με αυτόν τον φανατισμένο τρόπο.
Ο Απόστολος Διαμαντής είναι πανεπιστημιακός και συγγραφέας