Επειτα από εβδομάδες επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου, οι ηγέτες της Ενωσης συναντήθηκαν στην Κοπεγχάγη με αντικείμενο την ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης της ηπείρου.
Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε η φιλόδοξη πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός «τείχους drones», που δεν θα έχει τη μορφή φυσικού τείχους αλλά ενός πολυεπίπεδου δικτύου συστημάτων ανίχνευσης και αναχαίτισης, βασισμένου στις δυνατότητες των κρατών–μελών, προκαλώντας όμως διχογνωμίες ως προς τον χρόνο υλοποίησης, τη χρηματοδότηση και τις τεχνικές προδιαγραφές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΕ, εργάζεται ήδη για την εκπόνηση ενός «Οδικού Χάρτη Ετοιμότητας Αμυνας», ο οποίος θα περιλαμβάνει τέσσερα βασικά έργα, μεταξύ των οποίων και το τείχος drones. Η πρόταση κατατέθηκε την ώρα που όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες καταγράφουν παραβιάσεις του εναέριου χώρου τους, κατηγορώντας τη Ρωσία για την κλιμάκωση, ενώ η Μόσχα αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή.
Την παραμονή της άτυπης Συνόδου Κορυφής η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απέστειλε στα 27 κράτη-μέλη τις προτάσεις της για το έργο που στοχεύει στη διασφάλιση της ασφάλειας στην Ευρώπη.
«Η Ενωση πρέπει να δώσει μια ισχυρή και ενιαία απάντηση στις ρωσικές επιθέσεις με drones στα σύνορά μας», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, ανακοινώνοντας ότι θα προταθούν άμεσα μέτρα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Eastern Flank Watch». «Οφείλουμε να προχωρήσουμε μαζί, με την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ», πρόσθεσε.
Παρά τον ενθουσιασμό, οι λεπτομέρειες για το πώς θα υλοποιηθεί το σχέδιο παραμένουν περιορισμένες. Οι χώρες της Βαλτικής και του Βορρά στήριξαν ένθερμα την πρωτοβουλία, καλώντας σε αλληλεγγύη και ενότητα. Ορισμένοι ηγέτες, ωστόσο, προειδοποίησαν ότι η προσοχή δεν πρέπει να περιοριστεί αποκλειστικά στην ανατολική πτέρυγα, αλλά να επεκταθεί και σε άλλα σημεία των ευρωπαϊκών συνόρων.
Η πρωθυπουργός της Λετονίας, Εβίκα Σιλίνια, υποστήριξε πως ένα τέτοιο τείχος θα μπορούσε να ολοκληρωθεί μέσα σε ένα με ενάμιση χρόνο, θεωρώντας τρία χρόνια υπερβολικά μεγάλο διάστημα για μια απειλή που εξελίσσεται ταχύτατα.
Το κράτος της Βαλτικής, όπως είπε, έχει ήδη αρχίσει να επενδύει σε αισθητήρες και συστήματα εντοπισμού, καταργώντας γραφειοκρατικά εμπόδια και αντλώντας τεχνογνωσία από την Ουκρανία.
Ο Εμανουέλ Μακρόν εμφανίστηκε ιδιαίτερα επιφυλακτικός, ταυτιζόμενος σε μεγάλο βαθμό με τις γερμανικές αντιρρήσεις. «Είμαι επιφυλακτικός. Τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα», σχολίασε, ζητώντας περισσότερη έμφαση σε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, σε επενδύσεις στην αεράμυνα και σε καλύτερες δυνατότητες άμεσης απόκρισης.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο γερμανός υπουργός Αμυνας, Μπόρις Πιστόριους, είχε δηλώσει λίγες ημέρες νωρίτερα στο Φόρουμ Ασφάλειας της Βαρσοβίας ότι ένα τέτοιο σχέδιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί πριν περάσουν τρία με τέσσερα χρόνια.
Ο έλληνας πρωθυπουργός και η ιταλίδα ομόλογός του Τζόρτζια Μελόνι, τόνισαν ότι δεν πρέπει να αγνοηθούν τα νότια σύνορα της Ευρώπης.
Παρόμοια επιφυλακτικότητα εξέφρασε και ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέδα, ο οποίος αναγνώρισε τις «σημαντικές ελλείψεις» στη δυνατότητα εντοπισμού και καταστροφής drones, επιμένοντας ότι οι συζητήσεις πρέπει να μετατραπούν σε πράξεις και ότι χρειάζονται άμεσα οικονομικοί πόροι.
Ο φινλανδός πρωθυπουργός χαρακτήρισε την κατασκευή ενός τέτοιου τείχους «αναπόφευκτη», τονίζοντας ότι δεν πρόκειται για περιφερειακή υπόθεση, αλλά για ζήτημα ευρωπαϊκής ασφάλειας στο σύνολό της.
Στο ίδιο μήκος κύματος, η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, επεσήμανε ότι η Ουκρανία μπορεί να αποτελέσει οδηγό, προσφέροντας τεχνογνωσία σε αισθητήρες και γραμμές άμυνας, αλλά και δυνατότητες παραγωγής drones που θα μπορούσαν να επεκταθούν και στην Ευρώπη.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, χαρακτήρισε την ιδέα του τείχους drones «εξαιρετική, έγκαιρη και αναγκαία», δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο κόστος. «Δεν μπορούμε να ξοδεύουμε εκατομμύρια ευρώ ή δολάρια για να καταρρίψουμε drones που κοστίζουν μερικές χιλιάδες», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Οπως έγραψε το Euronews, όλοι αναγνώρισαν ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο παραμένει η χρηματοδότηση, με την Κάλλας να σημειώνει χαρακτηριστικά: «Αν υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος – αλλά απαιτούνται χρήματα».
Ετσι, το τείχος drones, αν και αναγνωρίζεται από πολλούς ως αναγκαίο, αποκαλύπτει για άλλη μια φορά το βαθύ χάσμα ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ ως προς την ταχύτητα λήψης αποφάσεων και την ικανότητα της Ευρώπης να κινηθεί συντονισμένα μπροστά σε μια αυξανόμενη απειλή.
Η συνάντηση στην Κοπεγχάγη αποτέλεσε επίσης την πρώτη ευκαιρία για τους ηγέτες των 27 κρατών–μελών να συζητήσουν την πρόταση αξιοποίησης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη για τη χρηματοδότηση μεγάλου δανείου προς την Ουκρανία – μια πρόταση που έλαβε ισχυρή στήριξη από ορισμένους ηγέτες, ενώ άλλοι εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικοί.
Τα μέτρα ασφαλείας στη δανική πρωτεύουσα ήταν δρακόντεια, με την ανάπτυξη στρατευμάτων και αντιαεροπορικών συστημάτων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ απαγορεύτηκαν όλες οι πτήσεις drones μέχρι την Παρασκευή.