Καταθέτοντας μονομερώς στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών τα όρια της λιβυκής υφαλοκρηπίδας μέσω ρηματικής διακοίνωσης, η μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης υιοθετεί πλήρως την τουρκική προσέγγιση περί του τρόπου οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, με βάση την αναθεωρητική λογική της «Γαλάζιας Πατρίδας» και των προβλέψεων του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.
Στη ρηματική διακοίνωση που αναρτήθηκε την 1η Ιουλίου, η Λιβύη χαρακτηρίζει το τουρκολιβυκό μνημόνιο «δίκαιη λύση» βάσει του Διεθνούς Δικαίου, ενώ υποστηρίζει ότι εντός της εν λόγω οριοθετημένης περιοχής, Ελλάδα και Αίγυπτος δεν διαθέτουν κυριαρχικά δικαιώματα, αποκαλώντας παραλλήλως τη συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Αθήνας – Καΐρου (Αύγουστος 2020) άκυρη και ανυπόστατη. Μια συμφωνία –μερικής οριοθέτησης– η οποία από την ελληνική πλευρά χαρακτηρίζεται πρότυπο, όχι μόνο όσον αφορά τον σεβασμό στις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας, αλλά και την ανάδειξη των αρχών της καλής γειτονίας που θα έπρεπε να διέπουν τις σχέσεις όλων των εμπλεκόμενων μερών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Τρίπολη καλεί την Ελλάδα να αναστείλει τις άδειες ερευνών για υδρογονάνθρακες στις περιοχές που θεωρεί ότι δυνητικά ανήκουν στη δική της υφαλοκρηπίδα, επιφυλασσόμενη μελλοντική διευθέτηση, ενώ ειδικά για τις περιοχές νοτίως της Κρήτης, δηλαδή τα τεμάχια «Κρήτη-1» και «Κρήτη-2», για τα οποία έχει εκφράσει ενδιαφέρον η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Chevron, κάνει λόγο για παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων από την πλευρά της Ελλάδας.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η Λιβύη ταυτίζεται πλήρως με τη λογική της Αγκυρας όσον αφορά την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας κρατών με αντικείμενες ακτές –υπό τη βαριά σκιά της αντίφασης ότι Τουρκία και Λιβύη δεν διαθέτουν αντικείμενες ακτές– υποστηρίζοντας ότι αυτή πραγματοποιείται μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών. Με λίγα λόγια, όπως ακριβώς ισχυρίζονται οι Τούρκοι, τα ελληνικά νησιά δεν διαθέτουν κυριαρχικά δικαιώματα, δηλαδή ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα ή τουλάχιστον «πλήρεις θαλάσσιες δικαιοδοσίες». Προκύπτει, λοιπόν, ως έκδηλο συμπέρασμα ότι η επιχειρηματολογία της Λιβύης είναι έως και υποκινούμενη από την Αγκυρα.
Μόλις λίγες ώρες αφότου ολοκληρώθηκε το ταξίδι του έλληνα υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Τρίπολη, και παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες η μεταβατική κυβέρνηση της αφρικανικής χώρας εμφανίστηκε πρόθυμη να συμπεριλάβει στην ατζέντα των διμερών επαφών την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ουσιαστικά θέτει το ζήτημα εκτός ενός πιθανού μελλοντικού διαλόγου, επιδιώκοντας να εγκλωβίσει την Ελλάδα, όπως ακριβώς επιχειρεί διαχρονικά η Τουρκία, στα χωρικά ύδατα των 6 ναυτικών μιλίων.
Διότι πλέον οι δύο πλευρές ξεκινούν από παντελώς διαφορετικό σημείο αφετηρίας, ενώ έως πρότινος –τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο– η Λιβύη φαινόταν να σέβεται τη λογική χάραξης της μέσης γραμμής. Παρά το γεγονός ότι διαφορές υπήρχαν παλαιόθεν (π.χ. με το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης), από την Αθήνα αναδείκνυαν το γεγονός ότι η Τρίπολη δεν είχε προχωρήσει σε οποιαδήποτε πρόκληση επί του πεδίου. Για παράδειγμα, τα θαλάσσια τεμάχια που παραχωρήθηκαν για έρευνες στην τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου βρίσκονται κάτω από τη μέση γραμμή, την οποία έχει παρουσιάσει στον χάρτη η Ελλάδα με τον νόμο Μανιάτη του 2011.
Παρότι η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά βρίσκεται πλέον σε τροχιά αποσταθεροποίησης, βαλλόμενη εντόνως στο εσωτερικό και αναζητώντας διεθνή στήριξη, δεν φαίνεται να πτοείται από τις αλλεπάλληλες καταδίκες του τουρκολιβυκού μνημονίου από τους Ευρωπαίους. Υπενθυμίζεται ότι, κατόπιν πρωτοβουλίας της Αθήνας, σχετική παράγραφος συμπεριλήφθηκε στα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ο βαθμός εξάρτησης της Τρίπολης από την Αγκυρα αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι η Λιβύη χαρακτηρίζει «παράνομο» το νότιο τμήμα της ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο, το οποίο προέκυψε από διμερή συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Ρώμης. Επισημαίνεται ότι η Λιβύη με την Ιταλία διατηρούν διαχρονικά στενούς δεσμούς, ενώ η ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι συνεργάζεται με τον Ντμπεϊμπά σε μια σειρά ζητημάτων, με προεξάρχον τη διαχείριση του Μεταναστευτικού.
Στο στόχαστρο των Λιβύων της δυτικής πλευράς μπαίνει και η Αίγυπτος, με τις δύο πλευρές να έχουν αναπτύξει στο πρόσφατο παρελθόν τα αντικρουόμενα επιχειρήματά τους όσον αφορά τα όρια των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών, καταθέτοντας μάλιστα σχετικά έγγραφα και στα Ηνωμένα Εθνη.
Η νέα πραγματικότητα επιβάλλει σε Ελλάδα και Αίγυπτο ακόμα πιο στενή συνεργασία και από κοινού προσέγγιση των νέων απαιτήσεων που προκύπτουν στην Ανατολική Μεσόγειο, με διπλωματικές πηγές από την Αθήνα να διαμηνύουν ότι η χώρα «θα συνεχίσει στον δρόμο του Διεθνούς Δικαίου και των στέρεων περιφερειακών συμμαχιών, που πολλαπλασιάζουν τη διπλωματική της ισχύ», υπονοώντας προφανώς ότι στη διαχείριση του εν λόγω ζητήματος θα συμβαδίσει και με το Κάιρο. Με ειδικό ενδιαφέρον αναμένονται οι αντιδράσεις τόσο των Βρυξελλών όσο, ενδεχομένως, και του Λευκού Οίκου, με τον Ντόναλντ Τραμπ να κρατά ακόμα κλειστά τα χαρτιά του για την Ανατολική Μεσόγειο.
Αν, πάντως, μείζον ζητούμενο της επίσκεψης Γεραπετρίτη στην Τρίπολη ήταν να αναδείξει τη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης για επανεκκίνηση των συνομιλίων οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, φαίνεται ότι πλέον στην Αθήνα εμπεδώνουν τόσο το μέγεθος της τουρκικής επιρροής στον Ντμπεϊμπά όσο και τη σκληρή πραγματικότητα που επιβάλλει στις διμερείς σχέσεις με την Τρίπολη το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Φυσικά, η επιχείρηση διάνοιξης διαύλων επικοινωνίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης καθίσταται πλέον ακόμα πιο δυσχερής, με την Αθήνα να μιλάει για «ευσεβείς πόθους τρίτων», αλλά και να στοχεύει εμμέσως πλην σαφώς τον λίβυο πρωθυπουργό, επικρίνοντας την αναξιόπιστη, ουσιαστικά, στάση του: «Τέτοιες θέσεις δεν παραπέμπουν σε ετοιμότητα για επανέναρξη συνομιλιών για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας», σημείωναν τα ξημερώματα διπλωματικές πηγές.