Διαβάζουμε μια είδηση. Τα τελευταία πέντε χρόνια, από το 2019 μέχρι και το 2024, στην ελληνική οικονομία δημιουργήθηκαν 312.300 θέσεις εργασίας. Ετσι καλύφθηκαν παραπάνω από τις μισές θέσεις εργασίας που χάθηκαν τη δεκαετία των μνημονίων (από το 2009 μέχρι το 2019) και έπεσε η ανεργία στο 9%.
Αναλύοντας όμως τα στοιχεία για την απασχόληση, αυτό που διαπιστώνουν οι μελετητές του υπουργείου Εργασίας και του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ είναι ότι η ελληνική οικονομία, αλλάζει. Κι αυτή η αλλαγή φαίνεται από το γεγονός ότι από αυτές τις 312.300 θέσεις εργασίας που προστέθηκαν την τελευταία πενταετία, οι 205.600 δηλαδή τα δύο τρίτα, ήταν στον τομέα υπηρεσιών.
Tο μερίδιο των υπηρεσιών στη συνολική απασχόληση, από 67% που ήταν το 2009, έφθασε στο 73% το 2024. Αντίθετα, το μερίδιο της βιομηχανίας συρρικνώθηκε κατά 27% σε σχέση με το 2009. Η διαφορά αυτή αντιστοιχεί σε 264.300 θέσεις εργασίας, που χάθηκαν στη διάρκεια της κρίσης και δεν αναπληρώθηκαν με την ανάκαμψη της οικονομίας τα τελευταία χρόνια.
Η οικονομία των υπηρεσιών
Ολα αυτά μας φέρνουν στο νου ότι η «οικονομία των υπηρεσιών» που αναπτύσσεται ραγδαία στην Ελλάδα, πέρα από την πληροφορική όπου οι Ελληνες επιστήμονες έχουν κάνει άλματα, στηρίζεται κατ΄ ανάγκη στον τουρισμό, άρα και την εστίαση, όσο και στους κρίκους που αναπτύχθηκαν σε αυτή την αλυσίδα (logistics και delivery).
Εχει, λοιπόν, σημασία πώς οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν αυτό το «σύγχρονο προλεταριάτο».
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο κανόνας των αμοιβών στα εστιατόρια, τις ταβέρνες ακόμη και στα νυχτερινά κέντρα (τα μπουζούκια της εποχής) ήταν:
-η αμοιβή του σερβιτόρου ανέρχεται στο 9% του λογαριασμού που έκαναν τα τραπέζια που σερβίρει, και
-η αμοιβή του βοηθού του 3% στους λογαριασμούς πλέον τα φιλοδωρήματα ότι άφηναν οι παρέες στο τραπέζι.
Εκτός κι αν ο πελάτης που έμενε ικανοποιημένος και ήθελε να εκφράσει την ευχαρίστησή του έδινε ξεχωριστά φιλοδώρημα στο σερβιτόρο (κάτι που είθισται ακόμη και σήμερα) πέρα από όσα (συνήθως κέρματα) άφηνε στο τραπέζι.
Οι αμοιβές και τα φιλοδωρήματα
Ως παλιό γκαρσόνι, κάποτε, πριν από πολλά χρόνια, θυμάμαι πόσο δύσκολη και απαιτητική ήταν εκείνη η δουλειά. Κάπως έτσι όμως, με αυτούς τους κανόνες, οι παλιοί σερβιτόροι έζησαν, έκαναν οικογένειες, αλλά και χιλιάδες φοιτητές εργάστηκαν για να συμπληρώσουν όσα τους έστελνε ο πατέρας τους για να σπουδάσουν.
Ωστόσο, τα παλιά γκαρσόνια, είχαν να το λένε ότι οι ευκαιρίες για να ζήσεις (και να βγάλεις λεφτά) βρίσκονται στην Αμερική. Πολλοί μετανάστευσαν κι εργάστηκαν εκεί αν και παρατηρώντας τις συνθήκες της αγοράς, τη δεκαετία του 1980 οι κανόνες και οι αμοιβές τους (ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Ιταλία ή τη Γαλλία ακόμη και την Ελλάδα) δεν διέφεραν τόσο δραματικά όσο σήμερα.
Από την εποχή του Μπίλ Κλίντον
Ας θυμηθούμε λοιπόν τα όσα οι Ελληνες θαύμαζαν στις ΗΠΑ.
Πρόεδρος ήταν ο Μπιλ Κλίντον ο Δημοκρατικός (από τις 20 Ιανουαρίου 1993 έως τις 20 Ιανουαρίου 2001). Η ελληνική πρεσβεία (κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνόδου του ΔΝΤ) φιλοξένησε την ομάδα Ελλήνων δημοσιογράφων που κάλυπτε το γεγονός και ανάμεσα σε όλα παρέθεσε ένα δείπνο στο εστιατόριο που συνήθιζε να τρώει τα βραδιά του ο Μπίλ Κλίντον.
Η τιμή του καταλόγου για το «στέικ» του Προέδρου και για όλους που προτιμούσαν ασφαλώς το ίδιο πιάτο, ήταν η τελική τιμή, το ποσό που έμπαινε στο ταμείο του εστιάτορα, της επιχείρησης.
Αυτός είχε την υποχρέωση να πληρώνει και να ασφαλίζει τους σερβιτόρους, όπως όλο το προσωπικό, με το κατώτατο ωρομίσθιο. Ο πελάτης όμως είχε την υποχρέωση, του εθιμικού δικαίου, να καταβάλει 10% του λογαριασμού επιπλέον, δηλαδή το ποσοστό που αναλογούσε στην αμοιβή του σερβιτόρου κι ας χαρακτηριζόταν ως tip.
Φυσικά κανένας Ελληνας, πολύ περισσότερο όσοι ζούσαν στην Ουάσιγκτον δεν έμενε στον κανόνα. Εδιναν υψηλότερα tips γιατί τους γνώριζαν, τους εξυπηρετούσαν άψογα και τέλος πάντων γιατί έτσι έκανε ο Πρόεδρος, που ήταν τότε ιδιαίτερα αγαπητός.
Τι έκανε για να κερδίσει ο Τράμπ
Τι κάνει λοιπόν σήμερα Τραμπ;
Αποφασίζει:
–Αφορολόγητα τα tips για τα γκαρσόνια.
–Αφορολόγητες οι υπερωρίες για όλους τους εργαζομένους, σε όλους τους κλάδους με πρώτη τη μεταποίηση.
Είναι βλάκας, γιατί θα χάσει φόρους ή μήπως απαντά στην εσωτερική ανάγκη για αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και της κατανάλωσης; Κι ακόμη, μήπως θέλει να καλύψει τα κενά που θα δημιουργήσει στο εργατικό δυναμικό η σκληρή -σχεδόν ρατσιστική- μεταναστευτική του πολιτική μέσω των αφορολόγητων υπερωριών;
Ολα αυτά ας τα σκεφτούν οι υπουργοί που αποφάσισαν να φορολογήσουν τα φιλοδωρήματα και χρειάστηκε η παρέμβαση του πρωθυπουργού προκειμένου να οριστεί αφορολόγητο μέχρι 300 ευρώ το μήνα για τον κάθε σερβιτόρο.
Και επιπλέον στο υπουργείο Εργασίας, οι υπεύθυνοι μπορεί να αισθάνονται ικανοποίηση για την υποχρέωση που επέβαλαν στις επιχειρήσεις να δηλώνουν τις υπερωρίες των εργαζομένων τους στην ΕΡΓΑΝΗ, έτσι ώστε να πληρώνονται και να φορολογούνται κανονικά.
Μήπως όμως η απόφαση του Τράμπ έχει μεγαλύτερη ουσία για όλους τους εργαζόμενους, αλλά και τις επιχειρήσεις οι οποίες αναζητούν και δεν βρίσκουν προσωπικό…