Ηρθε η ενημέρωση για τη στρατολογία του γιου μου. Που σημαίνει ότι πρέπει να γραφτεί στους καταλόγους, κάπου στο Ρουφ είναι αυτό, ή να εξαιρεθεί. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει πρώτα να βγάλει ΑΦΜ. Και επειδή είναι ακόμη ανήλικος, σε όλα αυτά πρέπει να πάω κι εγώ. Μπορώ να τον εξαιρέσω, έχει ξένο διαβατήριο. Το ζύγισα με ένα και μοναδικό κριτήριο: Πόσα μεροκάματα σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να «χτυπήσω» για να πάει στρατό και πόσα για να μην πάει;
Ηταν εύκολη η απόφαση: Θα πάει… Εκτός άμα περάσει στο Πανεπιστήμιο. Δικό του θέμα αυτό. Ή σχεδόν δικό του, τίποτε δεν είναι μόνο δικό του. Είναι και δικό μου.
Πάντα και σε όλα πρέπει να πάω κι εγώ. Και στο φροντιστήριο έπρεπε να πάω το Σάββατο το απόγευμα, για ενημέρωση, αλλά το γείωσα. Ημουν κουρασμένη. Βαριόμουν. Δεν ήθελα. «Δουλεύω πολύ και πρέπει να χαλαρώνω», είπα μέσα μου.
Τι εννοείς αν έχω ενοχές που δεν πήγα; ΦΥΣΙΚΑ και έχω ενοχές, ενοχές είναι το μεσαίο μου όνομα. Και αν πήγαινα, πάλι θα είχα ενοχές, ό,τι κι αν έκανα πάλι θα είχα ενοχές, όταν είσαι συνειδητοποιημένος γονιός ξυπνάς και κοιμάσαι με ενοχές, όταν δε είσαι μονογονιός, οι ενοχές κυλάνε μόνιμα στο αίμα σου, σαν να σου τις βάζει κάποιος με ορό, σταθερά και βασανιστικά.
Επίσης, φυσικά και δουλεύω πολύ, εδώ δύο δουλεύουν και δεν φτάνουν οι μισθοί, για σκεφτείτε ο ένας… Και, σε αντίθεση με τους μισθούς, τα έξοδα αυξάνονται εκθετικά κάθε χρόνο, μέχρι να τελειώσουν το σχολείο θέλεις έναν μισθό για τα φροντιστήρια, άλλον έναν για τα χαρτζιλίκια, παπούτσια-ρούχα δεν το συζητώ καν, δεν θα πάρει και έναν υπολογιστή; Τηλέφωνο που το έχασε; Κρέμα για τα σπυράκια; Ασε που τρώει και για τρεις, 1,85 άνθρωπος στην εφηβεία.
Α, ναι. Δεν είναι ένας. Ερχεται κι άλλη από πίσω. Και άμα περάσει στην Αλεξανδρούπολη; Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι, δεν ξέρω καν πού είναι η Αλεξανδρούπολη, δεν θέλω να ξέρω, ιδανικά να εξαφανιστεί όλη η Ελλάδα από τον χάρτη.
Δεν γκρινιάζουμε οι μονογονείς όταν τα λέμε όλα αυτά· να ακουστούμε θέλουμε, διότι ακόμη η κοινωνία συμπεριφέρεται σαν να μην υπάρχουμε, πράγμα παράξενο, διότι είμαστε πολλοί και αυξανόμαστε διαρκώς.
Οι μονογονείς, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, είναι το 15% των οικογενειών στην ΕΕ, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στο 8%-10%. Η μία οικογένεια στις 10, για να το κάνουμε πιο κατανοητό. Κάποιος από πάνω σου, δίπλα σου, η κοπέλα που βλέπεις με μαύρους κύκλους στο σχολείο στους ελέγχους, πολύ σπανιότερα (9 στους 10 μονογονείς είναι γυναίκες) ο κύριος που κοιτάζει διαρκώς το ρολόι του αγχωμένος στα παιδικά πάρτι…
Η χώρα με τους περισσότερους μόνους γονείς στην Ευρώπη είναι η Δανία, όπου 30% των νοικοκυριών είναι μονογονεϊκές οικογένειες. Αλλιώς τα πράγματα στη Δανία, βέβαια, και αλλιώς στην Ελλάδα, όπου στην καλύτερη περίπτωση πρέπει να πάρεις το παιδί σου από το σχολείο στις 4 και οι δημόσιες υπηρεσίες κλείνουν στις 2 και η δουλειά σου τελειώνει στις 7 το απόγευμα κι εσύ πρέπει να κάνεις τον Batman για να τα προλάβεις όλα. Καμία ουσιαστική πρόβλεψη και πρόνοια για τη μία στις 10 οικογένειες στην Ελλάδα. Παρίες. «Ας πρόσεχες, να μην έμενες μόνη»…
Να σας πω τη θεωρία μου για τον Batman, παρεμπιπτόντως. Ολοι ξέρουμε πως όταν ο κόσμος κινδυνεύει και δεν μπορεί να τον σώσει κανείς άλλος, φωνάζουμε τον Batman. Είναι η κορυφή της πυραμίδας.
Αυτό που δεν αναρωτιέται κανείς ποτέ είναι ποιον φωνάζει ο Batman όταν έχει πυρετό ή hangover ή απλώς βαριέται να σώσει τον κόσμο ή είναι κουρασμένος, ρε παιδί μου, ή έχει deadline στην άλλη του δουλειά, την κανονική.
Κάθε μονογονέας είναι ένας μικρός Batman. Δεν μπορεί ούτε να αρρωστήσει, ούτε να βαριέται ούτε να μην μπορεί, ούτε τίποτε. Κι αν έχει πυρετό ή hangover, θα σηκωθεί να πάρει τα πόδια του, διότι, πολύ απλά, είναι η κορυφή της πυραμίδας.
Δεν υπάρχει «φοβάμαι», «κουράστηκα», «βαρέθηκα», «άι σιχτίρ», «πάω ταξίδι στα Ιμαλάια», «θέλω να βρω τον εαυτό μου». Δεν υπάρχει τίποτε. Είσαι πάντα σε ένα διαρκές 112, κάθε πιθανή και απίθανη έκτακτη ανάγκη καραδοκεί πίσω από τη γωνία κι εσύ είσαι έτοιμος με το μαχαίρι στα δόντια και την μπέρτα στους ώμους να την αντιμετωπίσεις.
Δεν υπάρχει «κάνω καριέρα». Τι καριέρα να κάνεις σε έναν κόσμο που είναι φτιαγμένος και δομημένος ακόμη πάνω στα παραδοσιακά στερεότυπα; Να κάνω, ας πούμε, διοίκηση από το σπίτι ή να φύγω στη μέση του μίτινγκ στο οποίο παίζονται εκατομμύρια, διότι ξέχασε τα κλειδιά του/της και κατουριέται στην είσοδο της πολυκατοικίας;
Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους μονογονείς, όμως, είναι άλλη. Πρέπει να είσαι ταυτόχρονα από δύο έως τέσσερις άνθρωποι: μητέρα και πατέρας ενός αγοριού, μητέρα και πατέρας ενός κοριτσιού.
Να ακούς, να κατανοείς, να μπαίνεις σε ρόλους που δεν είχες καν φανταστεί ότι υπάρχουν, να μεταβαίνεις από τον κάθε ρόλο στον άλλον αυτόματα, να καλύπτεις ανασφάλειες από την έλλειψη του άλλου γονιού, να σκύβεις πάνω από πολύ διαφορετικές ανάγκες κάθε δευτερόλεπτο, να καλύπτεις και τους κοινωνικούς αυτοματισμούς: «Εσύ γιατί δεν έχεις μπαμπά;».
Είναι δύσκολο ακόμη και για τις παραδοσιακές οικογένειες να το κάνουν αυτό. Σκεφτείτε λίγο εμάς. Θέλω σε όλες και όλους εσάς τους πολλούς μονογονείς της διπλανής πόρτας, όμως, να πω κάτι. Κάνουμε ό,τι μπορούμε.
Μπορεί να αισθανόμαστε ελλειμματικοί πολύ συχνά, αλλά τελικά ίσως και να μην είμαστε. Ισως η συνθήκη μας να μας αναγκάζει να κάνουμε κάτι που πολύ λίγοι άνθρωποι κάνουν στη ζωή τους: να αναλάβουμε εξ ολοκλήρου κάποια ευθύνη.
Κι αυτό κάνει κι εμάς καλύτερους ανθρώπους. Ή, έστω, πιο ολοκληρωμένους. Πιο ανθρώπους, τελικά.