Σε μια κίνηση αναμενόμενη μεν, ίσως όχι όμως πριν από το Πάσχα, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, αποτυπώνοντας για πρώτη φορά σε επίσημο, ρυθμιστικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, στη λογική της πλήρους επήρειας τόσο της ηπειρωτικής χώρας όσο και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες. Η επιλογή της Αθήνας δεν μπορεί παρά να συνδεθεί και με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των τελευταίων εβδομάδων, η οποία ουσιαστικά καθορίστηκε από την αναποφασιστικότητα της κυβέρνησης να προχωρήσει στην επανεκκίνηση των ερευνών στα ανοικτά της Κάσου και της Καρπάθου για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με στοχευμένες διαρροές στον ελληνικό Τύπο, η έκδοση της σχετικής navtex από την Αθήνα ήταν θέμα ημερών, η σφοδρή αντίδραση όμως της Αγκυρας και η προεξόφληση ότι οι δύο πλευρές ενδεχομένως να οδηγηθούν σε μια ανεξέλεγκτη στρατιωτικοποίηση της κρίσης, χωρίς η Αθήνα να διαθέτει τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφαλείας, οδήγησε σε δεύτερες σκέψεις, με τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών να παραπέμπει την επανέναρξη των ερευνών στο μέλλον, αναλόγως και της συγκυρίας και πάντα με στόχο τη μέγιστη επίτευξη των εθνικών συμφερόντων. Η κυβέρνηση πάντως και δια στόματος του πρωθυπουργού έχει δεσμευτεί ότι το έργο θα συνεχιστεί κανονικά.
Από την άλλη πλευρά, η Αθήνα ήταν ήδη υπόλογη («υπερήμερη», όπως λένε χαρακτηριστικά στο υπουργείο Εξωτερικών) έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς όφειλε ήδη από το 2021 να καταθέσει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, έχοντας πλέον βρεθεί αντιμέτωπη και με σχετική καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Επί της ουσίας, πρόκειται για μια κίνηση που και αλλάζει την ατζέντα στο εσωτερικό, όπου η κυβέρνηση αντιμετωπίζει πανταχόθεν επιθέσεις για «αδυναμία» πόντισης του καλωδίου, αλλά και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε ένταση με την Τουρκία, όπου- όχι τόσο συμπωματικά- το πρωί της Τετάρτης δύο φιλοκυβερνητικές εφημερίδες επέλεξαν να δημοσιεύσουν χάρτες της «Γαλάζιας Πατρίδας», στους οποίους αποτυπώνεται η αναθεωρητική προσέγγιση της Άγκυρας περί των ζητημάτων οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Στον ελληνικό χάρτη, όπου πρέπει να σημειωθεί ότι δεν επικυρώνονται κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά σε κάθε περίπτωση αναλύεται το σκεπτικό της Αθήνας όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες καταγράφονται τα εξής: Πρώτον, η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Ιταλία (1977, 2020) και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο (2020). Δεύτερον, τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στη λογική της μέσης γραμμής. Δηλαδή έως ότου να υπάρξει διμερής συμφωνία ή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με τα γειτονικά κράτη επιλέγεται η μέση γραμμή από τις παρακείμενες ακτές. Τρίτον, τα ελληνικά χωρικά ύδατα, στα 6 ναυτικά μίλια, με το υπουργείο Εξωτερικών να επαναλαμβάνει πάντως ότι η Ελλάδα διατηρεί αναφαίρετο το δικαίωμα επέκτασης τους στα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπεται στη Σύμβαση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, κίνηση η οποία θα πραγματοποιηθεί όταν και όπως η Ελλάδα το κρίνει εθνικά συμφέρον. Η Αθήνα, πάντως, καταγράφει για πρώτη φορά επισήμως τα μέγιστα όρια των θαλασσίων ζωνών που δύναται να διαθέτει η χώρα.
Ο ελληνικός χάρτης φέρνει ξανά στην επιφάνεια τις δομικές διαφορές Αθήνας-Αγκυρας όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες, όπως αυτές αναπτύσσονται σταδιακά από την τουρκική πλευρά ήδη από το 1974. Σύμφωνα με την τουρκική αναθεωρητική λογική, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας των δύο κρατών πραγματοποιείται μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών, τέμνοντας ουσιαστικά το Αιγαίο στη μέση. Ακόμα, τα ελληνικά νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδα, περιοριζόμενα στα χωρικά ύδατα των 6 ναυτικών μιλιών. Τρίτον, η ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η οποία τέμνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, είναι άκυρη.
Γενικότερα, η δημοσίευση του ελληνικού χάρτη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πειρατική λογική που επιχειρεί συντονισμένα να επιβάλει τα τελευταία χρόνια η Τουρκία στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, κλιμακώνοντας μάλιστα τις διεκδικήσεις της και στην κυριαρχία νησιών του Αιγαίου την οποία συνδέει με την αποστρατιωτικοποίηση τους, με το ερώτημα που πλέον πλανάται στον αέρα να μην είναι το πότε αλλά το πώς και σε τι βαθμό θα αντιδράσει η Άγκυρα. Αν η συνέχιση των ερευνών για το καλώδιο ενδεχομένως να οδηγούσε σε επικίνδυνη ένταση επί του πεδίου, μένει να αποδειχθεί αν ο ελληνικός χάρτης θα προκαλέσει απλώς και μόνο ρητορική αντιπαράθεση.
Οσο δε για το μέλλον του ελληνοτουρκικού διαλόγου, μπορεί το υπουργείο Εξωτερικών να διευκρινίζει ότι αυτός δεν εγκαταλείπεται και πως η Αθήνα λύνει «εκκρεμότητες του παρελθόντος», αλλά με βάση τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων αντιλαμβάνεται κανείς ότι η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας και το ταξίδι του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αγκυρα, που εκκρεμούν ήδη από τις αρχές του χρόνου, θα παραμείνουν ακόμα για καιρό στον «αέρα». Πάντως, οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, έχουν σχεδιάσει να συναντηθούν στο περιθώριο της της άτυπης Συνόδου του ΝΑΤΟ στις 14-15 Μαΐου.