1082
| CreativeProtagon

Κωνσταντίνος, 1940-2023: Το τέλος ενός έκπτωτου, μια πρώτη αποτίμηση

Πάνος Παπαδόπουλος Πάνος Παπαδόπουλος 11 Ιανουαρίου 2023, 00:01

Κωνσταντίνος, 1940-2023: Το τέλος ενός έκπτωτου, μια πρώτη αποτίμηση

Πάνος Παπαδόπουλος Πάνος Παπαδόπουλος 11 Ιανουαρίου 2023, 00:01

Είτε το θέλουμε είτε όχι, ένα μεγάλο κεφάλαιο της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας έκλεισε —κάπως αθόρυβα, εν μέσω μεθεορτίων, προεκλογικών ετοιμασιών και φόβων επανάκαμψης της Covid-19, σε μια Ελλάδα που μετρά σχεδόν μισό αιώνα Προεδρευομένης Δημοκρατίας και έχει το προνόμιο να αντιλαμβάνεται διαφορετικά κάποια μεγέθη. Ο Κωνσταντίνος της Ελλάδας, έκπτωτος βασιλιάς, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών, αφήνοντας την τελευταία του πνοή σε ένα δωμάτιο του θεραπευτηρίου «Υγεία». Την είδηση του θανάτου του γνωστοποίησε, το βράδυ της Τρίτης, το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Ο Κωνσταντίνος είχε κλονισμένη υγεία εδώ και πολύ καιρό, τελευταία φορά τον είχαν δει δημοσίως τον περασμένο Οκτώβριο σε μια έξοδο με τις αδελφές του για φαγητό στην Αθήνα. Και σε επίσημη δημόσια εμφάνιση τον είχαν δει έναν άλλον Οκτώβριο, του 2021, στον γάμο του γιου του Φιλίππου με κάποια Νίνα Φλορ, που έγινε για κάποιες στιγμές το κοσμικό γεγονός της Αθήνας. Ο Κωνσταντίνος ήταν καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι, χτυπημένος χρόνια πριν από εγκεφαλικό. Το τέλος ήρθε κάποιους μήνες αργότερα. Το τέλος…

Οταν ο Κωνσταντίνος, γιος του Παύλου και της Φρειδερίκης, γεννιόταν το καλοκαίρι του 1940, υπό τους ήχους 101 κανονιοβολισμών από τον Λυκαβηττό, κανείς στην Ελλάδα ή ακόμη και στους κύκλους της ευρωπαϊκής μοναρχίας, δεν θα μπορούσε να φανταστεί τη διαδρομή του, ούτε φυσικά το χωρίς πένθιμες καμπάνες σιωπηρό τέλος του. Θα μπορούσε ασφαλώς κανείς να προβλέψει ότι κάποια στιγμή θα κληρονομούσε το Βασίλειο της Ελλάδας, αφού ο βασιλιάς Γεώργιος Β’, δεν είχε παιδιά –και έτσι το 1947, στην καρδιά του Εμφυλίου, ο Παύλος έγινε βασιλιάς και ο μικρός Κωνσταντίνος διάδοχος του θρόνου.

Θα μπορούσε ενδεχομένως κανείς και να εικάσει κάποιες αναταράξεις –ο 20ός αιώνας δεν ήταν απολύτως ομαλός για την ελληνική μοναρχία, ούτε βέβαια για την ελληνική δημοκρατία, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας προς το παρόν. Ομως ποιος τότε μπορούσε να φανταστεί ότι ένας τέτοιος γόνος, ο πρώτος χρυσός Ολυμπιονίκης στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας, ο δεύτερος εξάδελφος του μετέπειτα βασιλιά της Βρετανίας Καρόλου Γ’, θα έφευγε από τη ζωή έτσι;

Ηταν καρκίνωμα η βασιλεία; Αναμφίβολα ήταν. Ηταν ένας αναχρονισμός, μια προδοσία όσων ονειρεύτηκαν οι επώνυμοι και ανώνυμοι ήρωες της Επανάστασης του 1821

Ο Κωνσταντίνος ήταν βασιλιάς της Ελλάδας για εννέα χρόνια, από το 1964, όταν πέθανε ο Παύλος, έως το 1973 που ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος έκανε το δημοψήφισμα για την κατάργηση της βασιλείας –δημοψήφισμα που επαναλήφθηκε το 1974, στους πρώτους μήνες της Μεταπολίτευσης, με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να φέρεται να δηλώνει: «Ενα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους».

Ηταν καρκίνωμα η βασιλεία; Αναμφίβολα ήταν. Ηταν ένας αναχρονισμός, μια προδοσία όσων ονειρεύτηκαν οι επώνυμοι και ανώνυμοι ήρωες της Επανάστασης του 1821, ένας σταθερός δάκτυλος του ξένου παράγοντα στα εσωτερικά της χώρας, ακόμα και στα πιο μικρά, μια απίστευτη σπατάλη πόρων όταν ο λαός πεινούσε.

Η βασιλεία έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε όλες τις εθνικές τραγωδίες του 20ού αιώνα: στη Μικρασιατική Καταστροφή, στον Εμφύλιο, στη χούντα. Και ο Κωνσταντίνος ήταν ο τελευταίος εκπρόσωπός της. Ισως όχι ο πιο ένοχος. Πιστεύεται ότι όντως προσπάθησε να ανατρέψει τους χουντικούς τον Δεκέμβριο του 1967. Ομως δεν έκανε τίποτα για να τους αποτρέψει από το να εξυφάνουν τη συνωμοσία τους και να καταλάβουν την εξουσία τον Απρίλιο του 1967. Δεν ήταν σαν τον πατέρα του, ούτε φυσικά σαν τη διαβόητη Φρειδερίκη, τη μητέρα του. Ηταν όμως το πρόσωπο μιας εξαιρετικά ταραγμένης περιόδου κατά την οποία το Παλάτι είχε ρόλο διαλυτικό, συνέβαλε στην αστάθεια και στα εθνικά τραύματα –ο ίδιος εξάλλου ήταν ένας «παίκτης» των Ιουλιανών και της αποστασίας και άλλωστε όρκισε τους συνταγματάρχες, και δεν το μετάνιωσε, ασχέτως αν τελικά αυτοί τον «έφαγαν».

Την έκπτωσή του από το αξίωμα δεν την αποδέχτηκε ποτέ. Με τα μάτια τού σήμερα, βέβαια, θα μπορούσε κανείς να πει ότι κάποια στιγμή και ο ίδιος αντιλήφθηκε ότι ο καιρός της βασιλείας είχε περάσει σε αυτή τη γωνιά της Μεσογείου. Διεκδίκησε από το ελληνικό Δημόσιο αποζημίωση για την περιουσία (του). Και πήρε 13,7 εκατ. ευρώ. Αλλά τα πήρε ως ιδιώτης. 

Ομως ουδέποτε αρνήθηκε το ενδεχόμενο να επιστρέψει. Και τα μάτια τού σήμερα δεν είναι αυτά της δεκαετίας του 1970, ούτε καν αυτά πριν από μια επταετία — το 2016, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, είχε πει: 

«Εγώ δεν είμαι ο πρώην βασιλεύς Κωνσταντίνος, είμαι ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, τελεία και παύλα. Αυτό δεν αλλάζει με το τίποτα, είμαι ο πρώην ή τέως ή ό,τι προτιμάτε, Βασιλεύς της Ελλάδος ναι, αλλά το ότι είμαι ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ…»

Και: «Δεν υπάρχει τέλος και δεν υπάρχει αρχή. Εγώ βλέπω την όλη υπόθεση αυτή να εξελίσσεται στα χέρια του ελληνικού λαού. Αυτοί αποφασίζουν τι θέλουν, αυτοί αποφάσισαν δύο φορές αν θυμάμαι καλά, να επαναφέρουν τη βασιλεία αφού είχε φύγει. Τώρα, αν τη θέλουν, πάλι δικό τους δικαίωμα είναι». Τον πρωτότοκο γιό του, Παύλο, κάποιοι ακόμα τον αποκαλούν… Δούκα της Σπάρτης. 

Στην ίδια συνέντευξη δεν θεώρησε καν πρέπον να απολογηθεί για τις εξορίες, τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις που υπήρξαν στην Ελλάδα στο μετεμφυλιακό κράτος του οποίου αρχηγός ήταν ο πατέρας του.

«Δεν αξίζει να ζητήσεις συγγνώμη για κάτι το οποίο δεν ξέρεις» είχε πει.

Εξάλλου υπάρχει και η σχετικά πρόσφατη αποκάλυψη ότι τη διετία 1975-77 υπήρχε σχέδιο ακόμα και για δολοφονία του τότε Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή με σκοπό την επιστροφή του Κωνσταντίνου. Αναφέρεται στα αρχεία Καραμανλή, όπως αποκάλυψε η «Καθημερινή». «Τη συνωμοτική αυτή δραστηριότητα του τέως Βασιλέως απέφυγα να τη φέρω στη δημοσιότητα, μολονότι είχα προς τούτο συμφέρον, τόσον από σεβασμό προς τη μνήμη του πατρός του, Παύλου, όσον και για να μη δημιουργηθεί διεθνώς η εντύπωση ότι η Δημοκρατία στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι επισφαλής», έγραφε ο Καραμανλής.

Ο ίδιος βέβαια ο Κωνσταντίνος πίστευε ότι ο στρατός, ο λαός, ακόμα και η νεολαία ήταν με το μέρος του. 

Ενδεχομένως, να ήταν όντως πιο κοντά στον λαό, σε σχέση με τον πατέρα του, ίσως και στη νεολαία (αν και αυτό πια ακούγεται ως ανέκδοτο και ως ένδειξη ότι από τότε δεν είχε και μεγάλη επαφή με την πολιτική πραγματικότητα). Πήρε χρυσό μετάλλιο στη Ρώμη στην ιστιοπλοΐα με τους Ζαΐμη και Εσκιτζόγλου, ήταν ας πούμε νεωτεριστής και πιο φιλελεύθερος σε σύγκριση με τον Παύλο, ο οποίος υπήρξε ένα φανατικό απομεινάρι του Μεσοπολέμου που δεν είχε πρόβλημα να έχει τη μισή Ελλάδα στα ξερονήσια ή χαρακτηρισμένη με φάκελο.

Και βεβαίως υπάρχει και η διήγηση της αξέχαστης Αλίκης Βουγιουκλάκη που είχε αποκαλύψει κάποτε ότι ο τότε διάδοχος ήταν ερωτευμένος μαζί της. Και ποιος δεν ήταν, βέβαια. Αλλά, για να ευθυμήσουμε λίγο, σκέφτεστε τι θα γινόταν αν ο Κωνσταντίνος είχε παντρευτεί την Αλίκη αντί την απλώς συμπαθητική Αννα Μαρία, με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά; Θα έδιωχνε κανείς από τον θρόνο τον άντρα της Αλίκης;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...