Την ώρα που λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά γινόταν ένας από τους δέκα πιο ισχυρούς σεισμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ, σε ένα χειρουργείο στην πόλη Πετροπαβλόφσκ Καμτσάτσκι, στη ρωσική Απω Ανατολή, τρεις γιατροί χειρουργούσαν. Μπορείς να φανταστείς πολλά άβολα μέρη στα οποία ίσως βρεθείς κατά τη διάρκεια ενός σεισμού σχεδόν 9 Ρίχτερ. Το να κάνεις μια περίπλοκη χειρουργική επέμβαση όσο σείεται το Σύμπαν ξεπερνά τη φαντασία.
Οι τοίχοι άρχισαν να τρίζουν και αντικείμενα έπεφταν γύρω τους. Eνας από τους γιατρούς έπεσε πάνω στον ασθενή για να τον συγκρατήσει και οι άλλοι δύο συνέχισαν ψύχραιμοι το έργο τους. Το βίντεο «τρέχει», η γη κουνιέται για αρκετά δευτερόλεπτα και εκείνοι παραμένουν εκεί, ακλόνητοι.
Δεν γύρισαν να φύγουν, δεν έτρεξαν να σωθούν. Επιδεικνύοντας απερίγραπτη συγκέντρωση, επέμειναν να τιμήσουν το καθήκον τους ακόμη και μέσα στο χάος.
Η σκηνή στην Καμτσάκα είναι, ίσως, η απόλυτη εικόνα του ανθρώπινου μεγαλείου, αλλά και του παράδοξου που κουβαλάμε ως είδος.
Είμαστε ικανοί για την πιο άγρια βία και για την πιο υπέροχη ανιδιοτέλεια, μέσα στην ίδια ανάσα. Μπορούμε να καταστρέφουμε χωρίς τύψεις και την ίδια στιγμή να σώζουμε με αυτοθυσία. Να προδίδουμε και να συγχωρούμε. Να κτίζουμε πολιτισμούς και να τους καίμε από τα θεμέλια. Να υπερβαίνουμε κάθε προσδοκία και να μην μπορούμε να σταθούμε συνεπείς ούτε στις βασικές.
Το μεγαλείο μας συχνά περνά απαρατήρητο, όμως. Σβήνεται από την καθημερινή παράνοια της σκληρότητας, του θορύβου, της απόγνωσης. Για κάθε πράξη γενναιότητας υπάρχουν χίλιες εικόνες φρίκης που την πνίγουν.
Και εμείς αρχίζουμε να πιστεύουμε μόνο στο χειρότερο κομμάτι μας. Βυθιζόμαστε στην απελπισία, στη μοιρολατρία, στη σκέψη ότι ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένα άγριο θηρίο με «μανδύα» ηθικής. Δεν ισχύει. Το βλέπεις κάθε φορά που η ανθρωπιά νικάει. Το πρόβλημα είναι ότι στις νίκες του ο άνθρωπος είναι αθόρυβος, χωρίς να ζητά χειροκρότημα. Στις ήττες του, όμως, είναι θορυβώδης και αμείλικτος.
Βλέπεις το βίντεο με τους γιατρούς στην Καμτσάκα και σκέφτεσαι ότι το μεγαλείο του ανθρώπου δεν είναι η τελειότητα. Είναι η επιλογή. Είναι η στιγμή που διαλέγεις να σταθείς όρθιος στον σεισμό, για να σώσεις κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό σου.
Παρ’ όλα αυτά, προτιμούμε να βλέπουμε το τέρας παρά τον ήρωα. Σαν να μας παρηγορεί το σκοτάδι, επειδή μας απελευθερώνει από την προσδοκία του φωτός.
🌊 Un terremoto de magnitud 8,8 ha sacudido este miércoles la península de Kamchatka, en el extremo oriental de Rusia, provocando daños en edificios y generando un tsunami de hasta cuatro metros. La alerta se ha extendido por todo el Pacífico, activando evacuaciones y… pic.twitter.com/cPMECfXuOh
— ABC de Sevilla (@abcdesevilla) July 30, 2025
Γιατί, όμως, όταν ένας άνθρωπος κάνει κάτι φρικτό λέμε «ecce homo», ενώ όταν κάνει κάτι γενναίο το θεωρούμε «εξαίρεση»;
Ο πόνος γράφεται πιο βαθιά στο σώμα μας από την ευγνωμοσύνη. Και η απελπισία μάς προστατεύει, με έναν παράδοξο τρόπο: αν περιμένουμε πάντα το χειρότερο, δεν θα απογοητευτούμε όταν έρθει. Η μεγαλύτερη ήττα του ανθρώπου, ίσως ακόμη μεγαλύτερη και από τον θάνατο τον ίδιο, είναι η απογοήτευση.
Από τις πρώτες κιόλας αφηγήσεις της ανθρώπινης Ιστορίας μάθαμε ότι «εκπέσαμε» από έναν χαμένο παράδεισο επειδή από τη φύση μας κουβαλάμε το «προπατορικό αμάρτημα»· μια εσωτερική ροπή προς το κακό. Και από τότε παλεύουμε όχι μόνο με τις πράξεις μας, αλλά κυρίως με την ιδέα ότι δεν είμαστε «όσο καλοί θα έπρεπε». Αποθεώνουμε τη μεγαλοσύνη, αλλά την αντιμετωπίζουμε σαν άπιαστη, μια κατάσταση στην οποία δεν έχουμε καν δικαίωμα. Σαν να οφείλουμε διαρκώς εξιλέωση.
Συντριβόμαστε συχνά κάτω από το ηθικό βάρος των ιδανικών μας. Στον σύγχρονο κόσμο έχουμε εξυψώσει τον άνθρωπο σε θεότητα της λογικής, της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. Καθημερινά το βλέπει κανείς και στα σόσιαλ, που έχουν μετατραπεί σε μια τεράστια αρένα ηθικών διαγωνισμών και αυτοδικαίωσης. Κανένας δεν δίνει πλέον στον εαυτό του το περιθώριο της ατέλειας και του λάθους. Αντιμετωπίζει όλους τους άλλους, όμως, ως ηθικά εκπεσόντες.
Οταν αυτός ο ίδιος «τέλειος» άνθρωπος σκοτώνει, βασανίζει ή διαπράττει εγκλήματα, η προδοσία των αξιών μας γίνεται αβάσταχτη. Εάν, όπως έγραψε ο Νίτσε «σκοτώσαμε τον Θεό» και τον αντικαταστήσαμε με τους εαυτούς μας, καταλήξαμε να πιστεύουμε σε ένα υπέρτατο μεν, αλλά καθόλου θεϊκό ον. Από τη μία δεν μας έμεινε κάτι άλλο στο οποίο να πιστεύουμε, από την άλλη «το είδος μας δεν αξίζει».
Η τεράστια αυτή αντίφαση μάς καθορίζει. «Πώς μπορούν άνθρωποι να το κάνουν αυτό;», αναρωτιόμαστε διαρκώς. Διότι κατά βάθος ζητάμε από τον άνθρωπο να είναι τέλειος και δεν βλέπουμε την ανθρώπινη φύση όπως είναι, αλλά όπως θέλουμε να είναι. Και κάθε φορά που αποτυγχάνει, την απορρίπτουμε ολόκληρη.
Η ανθρώπινη φύση είναι πολλά πράγματα, αλλά η τελειότητα δεν είναι ανάμεσα σε αυτά: είναι εύθραυστη, αντιφατική και λαβυρινθώδης. Μέσα σε αυτήν την ατέλεια υπάρχουν στιγμές που ένας άνθρωπος δεν κάνει το λογικό, να σώσει τον εαυτό του, αλλά επιλέγει να σώσει άλλους ρισκάροντας τη ζωή του.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα μας αντικαταστήσει ποτέ, ακριβώς επειδή είναι τέλεια. Θα έφευγε από το χειρουργείο της Καμτσάκα, διότι αυτό θα ήταν το «λογικό».
Μαζί της θα έφευγε και η ανθρωπιά.