Το πρώτο βήμα για την επιστροφή των μισθών –και εν γένει των αμοιβών στις επιχειρήσεις και στο σύνολο της οικονομίας– στο επίπεδο που θα καθορίζουν οι νόμοι της προσφοράς και της ζήτησης και η διαπραγματευτική ικανότητα των δύο πλευρών, εργοδοτών και εργαζομένων, γίνεται με την κατάργηση σειράς μνημονιακών περιορισμών στις κλαδικές συμβάσεις εργασίας.
Δεκατρία χρόνια μετά το «πάγωμα» όλων των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και την απόφαση για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού από το κράτος, η κυβέρνηση αποφάσισε να επαναφέρει με νόμο την ελευθερία των διαπραγματεύσεων για τις αμοιβές σε κάθε κλάδο της οικονομίας ξεχωριστά.
Είναι και αυτό μια εξέλιξη που έρχεται μετά την επαναφορά και αναγνώριση των τριετιών εργασίας στον ίδιο εργοδότη, που οδήγησε αυτομάτως σε αυξήσεις μισθών κατά 10% (ανά τριετία), αλλά και ως «αντίβαρο» στην ελαστικοποίηση του χρόνου και του ωραρίου εργασίας στον ίδιο εργοδότη, που μπορεί να φθάνει και στις 13 ώρες για περίοδο 30 ημερών τον χρόνο στην αιχμή της παραγωγής του κάθε κλάδου (π.χ. στον τουρισμό το καλοκαίρι, στα ελαιοτριβεία τους χειμερινούς μήνες).
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η ρύθμιση που παρουσίασε την Τετάρτη η κυβέρνηση, διά της υπουργού Απασχόλησης Νίκης Κεραμέως, έγινε αποδεκτή από όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και με βεβαιότητα θα οδηγήσει σε αυξήσεις αποδοχών (πέραν του ποσοστού της αύξησης του κατώτατου μισθού) το οποίο θα αποφασιστεί από την κυβέρνηση τον Μάρτιο και θα ισχύσει από τον ερχόμενο Απρίλιο.
Χαρακτηριστικό του κλίματος για την ολική επαναφορά, έστω των συλλογικών συμβάσεων ανά κλάδο, έδωσε ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος, ο οποίος χαρακτήρισε τη συμφωνία κυβέρνησης – συνδικάτων ως «ένα κομμάτι επαναρρύθμισης με πιο ευνοϊκούς όρους του εργασιακού δικαίου ώστε οι εργαζόμενοι να απολαμβάνουν την προστασία της συλλογικής σύμβασης εργασίας. Εμείς θα υπηρετήσουμε τη συμφωνία ώστε να επανέλθει και η εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας στους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους».
Δεν χρειαζόταν τίποτε άλλο να εξηγήσει, καθώς ο ίδιος και οι άλλοι συνδικαλιστές του εμπορίου, των μικρομεσαίων της ΓΣΕΒΕΕ, του τουριστικού κλάδου και των ξενοδόχων μέσω του ΣΕΤΕ και των βιομηχάνων (ΣΕΒ και ΣΒΕ) διαπραγματεύονταν τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο εδώ και επτά μήνες.
Ετσι έφτασαν στη συμφωνία με την κυβέρνηση, η οποία προβλέπει ότι κάθε συλλογική σύμβαση που υπογράφεται σε κάποιο κλάδο (π.χ. ξενοδοχεία, φαρμακοβιομηχανία, πετρελαιοειδή, λογιστές και πολλοί άλλοι κλάδοι που έχουν ήδη συνάψει κλαδική σύμβαση) θα ισχύει και θα επεκτείνεται σε όλο τον κλάδο, ακόμη και στους εργαζομένους και τους εργοδότες που δεν είναι μέλη των αντίστοιχων σωματείων.
Οπως είπε η κυρία Κεραμέως, στόχος είναι η σύναψη περισσότερων κλαδικών συμβάσεων και η επέκταση περισσότερων, καθώς σήμερα το ποσοστό κάλυψης εργαζομένων από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας είναι πολύ χαμηλό.
Στον αντίλογο, η αντιπολίτευση προβάλλει το επιχείρημα ότι «οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας παραμένουν σε καθεστώς κατάργησης, εφόσον οι εργοδότες μπορούν να αρνούνται να τις υπογράψουν και οι εργαζόμενοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία για να τους υποχρεώσουν να διαπραγματευτούν μια σύμβαση». Αυτό όμως θα ξεκαθαρίσει με την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή.
Ποιοι υπογράφουν την εθνική συμφωνία
Οπως έγινε γνωστό, τη συμφωνία θα υπογράψουν μέσα στον Δεκέμβριο η υπουργός Νίκη Κεραμέως και οι εκπρόσωποι των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων: Γιάννης Παναγόπουλος (ΓΣΕΕ), Σπύρος Θεοδωρόπουλος (ΣΕΒ), Γιώργος Καββαθάς (ΓΣΕΒΕΕ), Σταύρος Καφούνης (ΕΣΕΕ), Γιάννης Παράσχης (ΣΕΤΕ) και Λουκία Σαράντη (ΣΒΕ). Τον Ιανουάριο, όταν ανοίξει η Βουλή, θα κατατεθεί το νομοσχέδιο ώστε να ψηφιστεί και να γίνει νόμος του κράτους.
Είναι γεγονός ότι αν προχωρήσουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, οι εργαζόμενοι θα αποκτήσουν τη δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών πέραν των κατώτατων αμοιβών, καθώς η συγκυρία (πολλές επιχειρήσεις αναζητούν προσωπικό) τους ευνοεί. Ειδικά τους εργαζομένους με πείρα και τους νέους με υψηλά προσόντα και εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούν οι κλάδοι της νέας οικονομίας: τεχνολογία, πληροφορική, AI, επικοινωνίες, βιοτεχνολογία και πολλοί άλλοι.
Τα ευρήματα της τελευταίας μελέτης της ΕΥ Ελλάδος, του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της Endeavor Greece δείχνουν ότι οι τομείς που αναζητούν τους περισσότερους εργαζομένους στην Ελλάδα είναι η πληροφορική (32,5%), ο ξενοδοχειακός τομέας και η εστίαση (12,2%) και οι επαγγελματικές υπηρεσίες (12%).
Είναι προφανές ότι σε αυτά τα πεδία οι διαπραγματεύσεις για το ύψος των αποδοχών θα είναι ουσιώδεις, ενώ οι ίδιες πηγές θεωρούν ότι θα υπάρξουν το 2026 σημαντικές αυξήσεις μισθών ώστε να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις προσωπικού.
Εξάλλου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Απασχόλησης (από την «ΕΡΓΑΝΗ»), οι κλάδοι της οικονομίας στους οποίους απασχολούνται περισσότεροι από 10.000 εργαζόμενοι ο καθένας, έχουν ήδη υψηλότερες του μέσου εργαζομένου αμοιβές, αλλά υπάρχουν περιθώρια διαπραγμάτευσης για καλύτερες αμοιβές μέσω των συμβάσεων.
Οι κλάδοι είναι οι εξής:
– Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες
– Παροχή ενέργειας
– Προγραμματισμός Η/Υ και συμβουλευτικές υπηρεσίες
– Επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη
– Παραγωγή φαρμάκων
– Τηλεπικοινωνίες
– Αποθήκευση και υποστήριξη μεταφορών
– Παραγωγή χημικών
– Υπηρεσίες πληροφορίας
– Ποτοποιία
Οι τρεις άξονες της συμφωνίας
1. Ο πρώτος αφορά την επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας ώστε πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι να μπαίνουν κάτω από την «ομπρέλα προστασίας». Στην κατεύθυνση αυτή:
α) μειώνεται το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης από 50% σε 40% των εργαζομένων ολόκληρου του κλάδου, ενώ το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν τη Συλλογική Σύμβαση συνυπογράφουν Εθνικοί Κοινωνικοί Εταίροι και
β) δίνεται η δυνατότητα στη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά, εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει, ώστε να εφαρμόζεται η νέα δυνατότητα της επέκτασης.
2. Ο δεύτερος αφορά την πλήρη προστασία των εργαζομένων μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, καθώς διατηρούνται στο ακέραιο τα δικαιώματα των εργαζομένων μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή, όλοι οι όροι μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της. Αρχικά, δίνεται παράταση τριών μηνών στην ισχύ της. Μετά την παρέλευση αυτού του χρόνου εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της σύμβασης, μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Επίσης καταργείται η μνημονιακή ρύθμιση για τη μερική μετενέργεια που ισχύει από το 2012 και επαναφέρεται το προμνημονιακό καθεστώς της πλήρους μετενέργειας.
3. Ο τρίτος άξονας αφορά την επιτάχυνση των διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών. Θεσπίζονται ταχύτερες διαδικασίες για την επίλυση διαφορών μέσω του Ο.ΜΕ.Δ. Συγκεκριμένα, η Κοινωνική Συμφωνία προβλέπει μηχανισμό προελέγχου των προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή στη Μεσολάβηση και στη Διαιτησία από τριμελή επιτροπή που θα συσταθεί στον Ο.ΜΕ.Δ. Επίσης καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας του Ο.ΜΕ.Δ. για τη γρηγορότερη επίλυση διαφορών, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.