Αφήστε τις οδηγίες επιβίωσης στην περίπτωση ενός γενικευμένου μπλακ άουτ σαν αυτό της Ισπανίας και φροντίστε –οι κρατικοί λειτουργοί και οι επιστημονικοί υπεύθυνοι– να μη συμβεί κάτι αντίστοιχο εδώ, γιατί θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι. Οι Αθηναίοι δεν είναι χαλαροί σαν τους Μαδριλένους να ξαπλώσουν στα χορτάρια και δίχως κινητό στο χέρι να περιμένουν ήσυχοι πότε θα έρθει ξανά το ρεύμα. Εξέγερση θα γίνει, που θα καταλήξει σε τουλάχιστον τρεις προανακριτικές, εδώ δεν παίζουμε με αυτά, εξάλλου σε ποια πάρκα να πάμε να ξαπλώσουμε; Εχουμε;
Το τι ακριβώς συνέβη εκεί στην Ιβηρική, ξεκαθαρίστηκε. Τέρμα οι θεωρίες συνωμοσίας, τέρμα οι υποψίες και οι «πληροφορίες» για χάκερ ή κακόβουλες επιθέσεις Ρώσων, ισλαμιστών τρομοκρατών και τα τοιαύτα. Το μπλακ άουτ προήλθε από τα φωτοβολταϊκά, με τα οποία είναι γεμάτη η Ισπανία, καθώς της δίνουν σχεδόν το 60% του ρεύματος που καταναλώνει.
Οχι, μην τα βάζετε με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι πολύ φθηνές σε σύγκριση με τις υπόλοιπες πηγές ενέργειας και δεν ρυπαίνουν διόλου. Ο ήλιος και ο αέρας δεν εκπέμπουν ρύπους, ενώ τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτης, φυσικό αέριο) μας φλομώνουν και μας αρρωσταίνουν, τροφοδοτώντας παράλληλα την κλιματική κρίση. Η πυρηνική ενέργεια, πάλι, δεν ρυπαίνει (η σύγχρονη των αντιδραστήρων τσέπης δεν έχει καν απόβλητα) αλλά είναι δυνητικά επικίνδυνη.
Οι ΑΠΕ λοιπόν δίνουν φθηνό, άφθονο και καθαρό ρεύμα, αλλά έχουν ένα πρόβλημα. Είναι πιο ασταθείς από τις υπόλοιπες πηγές. Τι σημαίνει ασταθείς; Τα φωτοβολταϊκά παράγουν το καλοκαίρι αλλά υπολείπονται τον χειμώνα, δίνουν την ημέρα, πλην σταματούν εντελώς τη νύχτα, παράγουν πολύ ρεύμα σε μεγάλη ηλιοφάνεια, όμως ρίχνουν απότομα την παραγωγή τους όταν συννεφιάσει. Οι ανεμογεννήτριες, πάλι, παράγουν όλο το 24ωρο αλλά σταματούν όταν δεν φυσάει.
Το δίκτυο έχει πρόβλημα με αυτές τις απότομες αυξομειώσεις. Οταν διοχετευτεί πολύ ρεύμα στις γραμμές του δίχως να καταναλώνεται αμέσως ή όταν –αντιθέτως– υπάρξει μεγάλη ξαφνική ζήτηση από τους καταναλωτές που δεν μπορεί να καλυφθεί, το σύστημα κρασάρει. Γενικώς, το δίκτυο απαιτεί ευστάθεια για να λειτουργεί. Αλλιώς οι μονάδες του «πέφτουν» η μία μετά την άλλη, σταματάνε να λειτουργούν.
Τι χρειάζεται για να επιτευχθεί αυτή ευστάθεια; Αλλαγή του μείγματος των πηγών. Εντάξει, αλλά την επιστροφή στη χρήση ορυκτών καυσίμων –που είναι πιο σταθερά στην παραγωγή τους από τις ΑΠΕ– ξεχάστε την. Είναι πανάκριβη και πολύ ρυπογόνος, ο πλανήτης δεν θα επιστρέψει ποτέ εκεί. Αρα χρειαζόμαστε άλλο μείγμα, κυρίως ανάμεσα στις ΑΠΕ και καλύτερη διαχείρισή τους ώστε να μη συμβαίνουν ατυχήματα.
Αυτό έχει τέσσερις προϋποθέσεις. Πρώτον, περισσότερα αιολικά (που είναι κατά μέσο όρο σταθερότερα από την ηλιακή παραγωγή) και λιγότερα φωτοβολταϊκά. Δεύτερον, ευρεία αποθήκευση του ρεύματος. Τρίτον, υπερσύγχρονο λογισμικό που θα διαχειρίζεται τις αυξομειώσεις στο σύνολο του δικτύου, από τις χιλιάδες πηγές παραγωγής, έως τα εκατομμύρια των τελικών καταναλωτών. Τέταρτον, ενεργειακή αυτονομία των κτισμάτων μας, κατοικιών και κτιρίων δημοσίας χρήσης.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα, φωτοβολταϊκά έχουμε με το τσουβάλι (όπως και στην Ισπανία), τις ανεμογεννήτριες τις έχουμε υπό διωγμόν. Αρα τη νύχτα ή τον χειμώνα είμαστε τελείως ξέμπαρκοι από ΑΠΕ. Ο καθένας λέει και μια θεωρία για τις ανεμογεννήτριες, πλην μόνο η σωστή αναλογία ήλιου-ανέμου κάνει τις ΑΠΕ λειτουργικές και ασφαλέστερες.
Μπαταρίες για αποθήκευση ρεύματος έχουμε; Μόλις ξεκινάμε να εγκαθιστούμε, δίχως το κράτος να δείχνει ιδιαίτερη ζέση για αυτές. Οι μπαταρίες όμως, που η τεχνολογία τους αναπτύσσεται ραγδαία χρόνο με τον χρόνο, είναι υπερπολύτιμες. Οταν υπάρχει μεγάλη παραγωγή, αποθηκεύουν και όταν υπάρχει μεγάλη ζήτηση τροφοδοτούν. Αυτό βοηθά αποφασιστικά όχι μόνο στην ευστάθεια του συνολικού συστήματος για την αποφυγή black out, αλλά είναι ευεργετικό και στην διατήρηση χαμηλότερης τιμής του ρεύματος για τον καταναλωτή.
Λογισμικό και πλήρη διασύνδεση πηγών, σταθμών ρύθμισης και κατανάλωσης, έχουμε; Εχουμε, αλλά όχι όσο χρειάζεται. Σήμερα, όταν σε ηλιόλουστες μέρες αποφασίζεται να βγουν εκτός συστήματος φωτοβολταϊκά πάρκα για την αποφυγή υπερφόρτωσης του δικτύου, αυτό δεν γίνεται παντού αυτόματα. Πολλοί ιδιοκτήτες πάρκων ειδοποιούνται τηλεφωνικά να πάνε μέχρι το χωράφι με το μηχανάκι ή το αγροτικό, για να κατεβάσουν τον διακόπτη. Στην Ισπανία όμως, το μπλακ άουτ έγινε μέσα σε 5 δευτερόλεπτα.
Τέλος, τα μικρά φωτοβολταϊκά, στις στέγες κατοικιών και κτιρίων δημόσιας χρήσης, αφενός μειώνουν τους λογαριασμούς ρεύματος (αφού υπάρχει ιδιοπαραγωγή και ιδιοκατανάλωση) αλλά και θωρακίζουν τα κτίρια σε περίπτωση γενικευμένου μπλακ άουτ. Με μία προϋπόθεση. Οτι δίπλα στα μικρά φωτοβολταϊκά, εγκαθίσταται και μπαταρία κτιρίου, που φορτώνει όταν έχει ήλιο και τροφοδοτεί το κτίριο με ρεύμα τη νύχτα και σε περίπτωση διακοπής. Τα φανάρια στον δρόμο δεν θα λειτουργούν, αλλά τουλάχιστον τα τρόφιμα δεν θα σαπίσουν στο ψυγείο και το ασανσέρ δεν θα ακινητοποιηθεί ανάμεσα σε δύο ορόφους με κόσμο μέσα.