Απόψεις

Ερντογάν: Συρία, Ουκρανία και μετά Αιγαίο;

Μετά τις 15 Αυγούστου θα σαλπάρει το τέταρτο πλωτό γεωτρύπανο της ΤΡΑΟ, το «Αμπντούλ Χαμίντ». Το βασικό σενάριο που βλέπει η Αθήνα είναι η αποστολή του στην υφαλοκρηπίδα της Κύπρου, χωρίς όμως να αποκλείεται το ενδεχόμενο να βάλει ρότα για τα δικά μας νερά
Νίκος Μαρτίνος

Τις τελευταίες ημέρες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπήρξε το κεντρικό πρόσωπο γύρω από δύο εξελίξεις: Η πρώτη ήταν η τριμερής συνάντησή του στη Τεχεράνη με τον ιρανό ομόλογό του Εμπραχίμ Ραΐσι και τον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν. Η δεύτερη ήταν η επίτευξη τριμερούς συμφωνίας υπό την αιγίδα και τον συντονισμό του ΟΗΕ, ανάμεσα σε Ουκρανία, Ρωσία και Τουρκία για την εξαγωγή των εγκλωβισμένων σιτηρών.

Στη πρώτη περίσταση, παρά τις δυσκολίες, φάνηκε μια προσπάθεια συντονισμού της Αγκυρας, της Τεχεράνης και της Μόσχας σε διάφορα ζητήματα, παρά τις αποκλίνουσες απόψεις για τα σχέδια της Τουρκίας να εισβάλει εκ νέου στη Βόρεια Συρία. Στη δεύτερη περίσταση, ο πρόεδρος της Τουρκίας αποκτά το δικαίωμα να ισχυρίζεται ότι η Αγκυρα αποτελεί αποδειγμένο υπερασπιστή του αναπτυσσόμενου κόσμου, καθώς απελευθερώνονται ποσότητες σιτηρών οι οποίες μπορεί να κρίνουν τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο σε πολλές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.

Τελικά ο Ερντογάν και στη Βόρεια Συρία φαίνεται ότι θα εισβάλει και, ταυτόχρονα, διατηρεί ρόλο διαμεσολαβητή στην ουκρανική κρίση που – όπως δείχνουν όλα – θα κρατήσει για πολύ καιρό ακόμα. Παράλληλα, προωθεί προς Δυσμάς την εικόνα ενός ηγέτη ο οποίος είναι αξιόπιστος σε ζητήματα που ιεραρχούνται ψηλά στις προτεραιότητες ΗΠΑ και Ε.Ε.

Ευλόγως στην Αθήνα παρατηρούν όλες αυτές τις εξελίξεις υπό το πρίσμα των Ελληνοτουρκικών. Η Αθήνα έχει λάβει διαβεβαιώσεις από την Ουάσιγκτον σχετικά με την βούληση των ΗΠΑ να μην αφήσουν να εξελιχθεί καμία κρίση στο Αιγαίο που θα μπορούσε να προκαλέσει ρήγματα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Στην Αθήνα συμφωνούν, ωστόσο το βλέμμα είναι στραμμένο στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου μετά τις 15 Αυγούστου θα αναπτυχθεί το τέταρτο γεωτρύπανο της ΤΡΑΟ, που έχει, μάλιστα, το όνομα του αγαπημένου σουλτάνου του Ερντογάν, του Αμπντούλ Χαμίντ. Το βασικό σενάριο που βλέπει η Αθήνα είναι η αποστολή του πλωτού γεωτρύπανου στην υφαλοκρηπίδα της Κύπρου, σε περιοχές που η Τουρκία διεκδικεί ως δικές της. Το τεμάχιο 6 της Κυπριακής ΑΟΖ ενοχλεί ιδιαίτερα την Αγκυρα, καθώς στα νότια αυτού ήδη δραστηριοποιούνται τα γεωτρύπανα της κοινοπραξίας TOTAL/ENI. Σε αυτή τη περίπτωση, πρέπει να θεωρείται δεδομένη κάποια κινητοποίηση της ΕΕ, όχι όμως, όπως έχει επανειλημμένως φανεί, τέτοια που να είναι αρκετή να αποκόψει τις τουρκικές αποφάσεις.

Υπάρχει, βέβαια, και η πιθανότητα το πλωτό γεωτρύπανο να πλεύσει στα βόρεια της Κύπρου, στα ανοιχτά της κατεχόμενης χερσονήσου της Καρπασίας, όπου τα προηγούμενα χρόνια η ΤΡΑΟ έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες (αν όχι χιλιάδες) ώρες σεισμικών ερευνών. Τα δύο χειρότερα σενάρια θα ήταν, βέβαια, το «Αμπντούλ Χαμίντ» να αναλάβει την πραγματοποίηση γεωτρήσεων κάπου στα νότια του Καστελόριζου ή, ακόμα χειρότερα, στο Αιγαίο. Αν και το τελευταίο αυτό σενάριο θεωρείται το λιγότερο πιθανό, ουδείς στην Αθήνα επιθυμεί να εμφανιστεί καθησυχαστικός, καθώς οι πολιτικοί ανταγωνισμοί στο εσωτερικό της Τουρκίας επαναφέρουν το Αιγαίο στο επίκεντρο της ατζέντας κατά το δοκούν, όπως απέδειξε η πρόσφατη ανάρτηση του «χάρτη Μπαχτσελί» και – κυρίως – οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη θα συνεχίσουν αδιάκοπα τη τακτική των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου.

Οπως φάνηκε και από τις δηλώσεις του ίδιου του Ερντογάν προς δημοσιογράφους, στην πτήση της επιστροφής του από τη Τεχεράνη προς την Αγκυρα, υπολογίζει ότι οι ενδιάμεσες εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου θα αδυνατίσουν σημαντικά τη κυριαρχία του Τζο Μπάιντεν στο εσωτερικό των ΗΠΑ και, ως εκ τούτου, θα καταστήσουν τη κυβέρνησή του περισσότερο ευάλωτη σε αιτήματα της Τουρκίας, όπως – για παράδειγμα – ο εκσυγχρονισμός και η πώληση F-16.

Το συγκεκριμένο τάιμινγκ υπολογίζεται ως καλό για τον Ερντογάν, καθώς μπορεί να έχει επιλύσει ένα ακόμα πρόβλημα στις σχέσεις του με τις ΗΠΑ προτού προχωρήσει στις προγραμματισμένες εκλογές του Ιουνίου του 2023 στη Τουρκία.

Τα Ελληνοτουρκικά, εν ολίγοις, θα παραμείνουν στην ατζέντα της Αγκυρας μέχρι το 2023, αλλά με τρόπο ο οποίος δεν θα οδηγήσει σε επιδείνωση της ατμόσφαιρας σε σημείο αδυναμίας διαχείρισης της κατάστασης και διολίσθησης σε σύγκρουση ή θερμό επεισόδιο.