Η Σίσι Σπέισεκ ως «Κάρι», παγιδευμένη πίσω από τα κάγκελα του δικού της σπιτιού, προτού πάρει την εκδίκησή της ενεργοποιώντας τις τηλεκινητικές της δυνάμεις | Metro Goldwyn Mayer / Imdb
Απόψεις

Πέντε ταινίες για πέντε διαφορετικά είδη bullying

Ο εκφοβισμός στους διαδρόμους του σχολείου ή στα δωμάτια των σπιτιών, οι απειλητικοί νταήδες αλλά και η φυσική ή μεταφυσική τιμωρία τους, ήταν πάντα ένα αγαπημένο θέμα του σινεμά. Κάποιες σκηνές σοκάρουν και κάποιες άλλες, απλά προβληματίζουν. Και τα δύο μάς είναι πολύ χρήσιμα
Αστερόπη Λαζαρίδου

Η αυτοκτονία του αγοριού από την Αργυρούπολη, άρρηκτα συνδεδεμένη με την τρομοκρατία του bullying, αλλά και όσα έρχονται καθημερινά στο φως από το τετράδιο-ημερολόγιό του, όπως και η φράση-διαθήκη του «καταστρέψτε τους όπως με κατέστρεψαν», παραπέμπουν σε ταινίες που έχουν γυριστεί με θέμα τον εκφοβισμό του αδύναμου από τον φαινομενικά δυνατό. Οπως στη μεγάλη οθόνη, έτσι και στην μικρή και ταπεινή καθημερινότητά μας, όλα αυτά τα εγκλήματα έρχονται αντιμέτωπα με τη Θεία Δίκη, την αυτοδικία, τη φυσική, ή ακόμα και τη μεταφυσική τιμωρία.

«Κάρι, έκρηξη οργής» (1976)

Βασισμένη σε μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ, αυτό το μεταφυσικό θρίλερ του Μπράιαν ντε Πάλμα, έχει ως κεντρική ηρωίδα την «Κάρι», ένα κορίτσι που ζει αποξενωμένο τόσο μέσα στο ίδιο του το σπίτι, όσο και στους διαδρόμους του σχολείου. Βασανισμένο ψυχολογικά από τη θρησκόληπτη μητέρα του, φέρεται παράξενα, καθώς δεν έχει μάθει αλλιώς, προκαλώντας τα κακιασμένα σχόλια και πειράγματα των συμμαθητών της.

Η «Κάρι» γελοιοποιείται μπροστά σε όλο το σχολείο στη μοναδική χαρούμενη στιγμή της, που ήταν η στέψη της ως βασίλισσας του χορού, καθώς τη σαμποτάρουν και ρίχνουν πάνω της έναν κουβά με αίμα γουρουνιών. Τότε ξυπνά μέσα της για τα καλά το αίσθημα της εκδίκησης (Imdb)

Η εκδίκηση θα έρθει όταν η ίδια αρχίσει να έχει επίγνωση των τηλε-κινητικών ικανοτήτων της, σκορπίζοντας τον τρόμο σε όσους κάποτε την είχαν καταδιώξει, κοροϊδέψει και απομονώσει, με κορυφαία σκηνή, εκείνη στον χορό της αποφοίτησης που καταλήγει σε μια τεράστια φονική πυρκαγιά. Η Κάρι γελοιοποιείται μπροστά σε όλο το σχολείο στη μοναδική χαρούμενη και λαμπερή στιγμή της, που ήταν η στέψη της ως βασίλισσας του χορού, καθώς τη σαμποτάρουν ρίχνοντας πάνω της έναν κουβά με αίμα γουρουνιών. Τότε είναι που ξυπνά μέσα της για τα καλά το αίσθημα της εκδίκησης. Και απαντά στο κόκκινο αίμα με το κόκκινο της φωτιάς.

«The Breakfast Club» (1985)
Ο Εμίλιο Εστεβέζ στον ρόλο του νταή του σχολείου που τελικά μετανιώνει για τις πράξεις του (Imdb)

«Ξέρετε τι έκανα για να φάω αποβολή; Εδεσα με κολλητική ταινία τα κωλομέρια του Λάρι Λέστερ μεταξύ τους. Ξέρετε πόσο τριχωτός είναι, έτσι; Οταν λοιπόν του τράβηξαν την ταινία, οι περισσότερες τρίχες του ξεριζώθηκαν, μαζί με το δέρμα. Και το παράξενο είναι, ότι το έκανα για τον πατέρα μου. Βασάνισα αυτό το κακόμοιρο παιδάκι γιατί ήθελα να σκεφτεί ο πατέρας μου ότι είμαι cool. Ολη την ώρα λέει για τις τρέλες που έκανε όταν πήγαινε αυτός σχολείο και είχα την αίσθηση ότι τον απογοητεύω που δεν έχω πειράξει ποτέ κανέναν. Είμαι λοιπόν στα αποδυτήρια και βάζω ταινία στον επίδεσμο του ποδιού μου και ο Λάρι γδύνεται λίγο πιο πέρα και είναι κάπως κοκκαλιάρης και αδύναμος και τότε άρχισα να σκέφτομαι τον πατέρα μου και τα όσα πιστεύει για τους αδύναμους και χωρίς να το σκεφτώ, πηδάω πάνω στον Λάρι και του κόλλησα την ταινία. Μετά ήρθαν οι φίλοι μου και άρχισαν να γελάνε και να με επευφημούν. Και αργότερα, όταν καθόμουν στο γραφείο του διευθυντή, το μόνο που μπορούσα να σκεφτώ ήταν ο πατέρας του Λάρι και ο ίδιος ο Λάρι, που θα έπρεπε να πάει σπίτι και να εξηγήσει τι του συνέβη. Και η ταπείνωση, η γ@μ@μένη ταπείνωση που πρέπει να ένιωσε. Πρέπει να ήταν εξωπραγματικό. Θέλω να πω, πώς ζητάς συγγνώμη για κάτι τέτοιο που έχεις κάνει; Δεν υπάρχει τρόπος. Για όλα φταίω εγώ και ο πατέρας μου. Θεέ μου, πόσο τον μισώ. Είναι μια ανεγκέφαλη μηχανή και δεν έχω καμία σχέση μαζί του. Ολη την ώρα μου λέει “Αντριου, πρέπει να είσαι νούμερο ένα!”. Ωρες ώρες εύχομαι να τραυματιστώ τόσο σοβαρά που να σταματήσω τους αγώνες πάλης. Και να με ξεγράψει μια και καλή»: σε αυτόν τον συγκλονιστικό μονόλογο του Εμίλιο Εστεβέζ στην ταινία του Τζον Χιουζ, βλέπουμε κάτι χρήσιμο όσο και σπάνιο. Τη μεταμέλεια του νταή. Πέντε φαινομενικά εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους μαθητές Λυκείου, κάνουν αναγκαστικά παρέα ένα πρωινό Σαββάτου, καθώς έχουν φάει αποβολή-τιμωρία για κάτι που έχουν κάνει.

Σε αυτή την ταινία που λατρεύουν όσοι λατρεύουν και τα 80s, το δυνατό σενάριο βγάζει επιδεικτικά τη γλώσσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και σε ένα ολόκληρο σύστημα αμερικανικών αξιών που σε εξαναγκάζει μέχρι σήμερα να είσαι «ο πιο δυνατός, ο πιο ωραίος, ο πιο μάγκας». Η ταινία τελειώνει με τα σοφά λόγια του Ντέβιντ Μπάουι, γραμμένα στην οθόνη σαν πολύτιμο υστερόγραφο: «και αυτά τα παιδιά, που φτύνετε πάνω τους, όσο εκείνα προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο τους, έχουν πάθει ανοσία στα διδάγματά σας και ξέρουν πολύ καλά τι τους γίνεται». Τα είχα γράψει σε ένα σχολικό μου τετράδιο και τα θυμάμαι απέξω μέχρι σήμερα…

Η θρυλική πεντάδα των «τιμωρημένων» στο «Breakfast Club» (Imdb)
«Old boy» (2003)

Στο αριστούργημα του Παρκ Τσαν-Γουκ, η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο. Στα δύο τρίτα της ταινίας, παρακολουθούμε έναν άνδρα να κρατείται όμηρος και να βασανίζεται, χωρίς να έχει την παραμικρή υποψία γιατί του συμβαίνουν όλα αυτά. Η αποκάλυψη, έρχεται λίγο πριν από το τέλος-spoiler alert-για όσους δεν έχουν δει το φιλμ: ο βασανιστής του είναι ένας παλιός συμμαθητής του από το σχολείο, ο οποίος είχε ερωτική σχέση με την ίδια του την αδερφή.

Σκηνή από το «Old boy»-ταινία για γερά νεύρα (Imdb)

Ο κεντρικός ήρωας, είχε δει το παράνομο ζευγάρι να ερωτοτροπεί σε μια άδεια αίθουσα σε ένα διάλειμμα του σχολείου και τους «κάρφωσε» σε όλη την τάξη. Το bullying που υπέστη η κοπέλα από όλα τα παιδιά λόγω της αιμομεικτικής σχέσης με τον αδερφό της, την οδήγησε στην αυτοκτονία και ο αδερφός-εραστής της, ορκίστηκε ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα εκδικηθεί με τον χειρότερο τρόπο τον ηθικό αυτουργό της αυτοχειρίας της.

Στα δύο τρίτα της ταινίας ο κεντρικός ήρωας αναρωτιέται γιατί του συμβαίνουν τόσο φριχτά και εκδικητικά πράγματα. Μετά, μαθαίνει (Imdb)
«An american crime» (2007)

Δεν ξέρω αν χρειάζεται γερό στομάχι, υπέρμετρη ευαισθησία, ή ένας δημιουργικός συνδυασμός και των δύο για να καταφέρεις να δεις αυτή την αριστουργηματική ταινία του Τόμι Ο’ Χάβερ. Βασισμένη σε ανατριχιαστικά πραγματικά γεγονότα, μας μεταφέρει στην αρρωστημένη ατμόσφαιρα μιας αποπνικτικής κοινωνίας στην Ιντιάνα των ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του ’60, εκεί όπου η όμορφη και αθώα Σίλβια Λάικενς, βασανίστηκε φριχτά επί μήνες και μέχρι θανάτου στο υπόγειο μίας γυναίκας, η οποία υποτίθεται ότι είχε αναλάβει να την φροντίζει όσο οι γονείς της έλειπαν σε ταξίδι για δουλειές.

Η Ελεν Πέιτζ είναι καθηλωτική στο «An american crime» (Imdb)

Συνένοχη στο αποτρόπαιο bullying είναι μια ολόκληρη κοινωνία, με ενήλικες αλλά και μικρά παιδιά να διασκεδάζουν ασελγώντας με κάθε τρόπο πάνω στην ομορφιά και στην αθωότητα αυτού του κοριτσιού-συγκλονιστική στον ρόλο της, η Ελεν Πέιτζ.

Μερικοί από τους βασανιστές της έφηβης, την κοιτούν ενώ κείτεται ανήμπορη στο υπόγειο (Imdb)

Ακολούθησε πολύκροτη δίκη με όλους αυτούς να είναι κατηγορούμενοι όταν η αλήθεια ήρθε στο φως, ενώ τα αδιάσειστα στοιχεία της ενοχής τους, τα είχαν χαράξει οι ίδιοι στο σώμα του κοριτσιού: «I’m a prostitute and proud of it» (Είμαι πόρνη και περήφανη γι’ αυτό). «Δεν θα καταλάβω ποτέ τι ακριβώς είχε ο Θεός στο μυαλό του για μένα…» ακούγεται να αναρωτιέται το κορίτσι στο τέλος της ταινίας, από μία άλλη διάσταση, από εκεί όπου δεν υπάρχει πια πόνος. Μόνο απορία.

Η «λεζάντα» της ντροπής πάνω στο νεκρό σώμα της Σίλβια Λάικενς. Φωτογραφία από δημοσίευμα της εποχής (Wikipedia)
Η ίδια φράση, χαραγμένη στο σώμα της ηθοποιού Ελεν Πέιτζ που υποδύθηκε την άτυχη έφηβη στην ταινία «An american crime» (Imdb)
«Disconnect» (2012)

Σε αυτή την ταινία του Χένρι-Αλεξ Ρούμπιν, παρακολουθούμε τις παράλληλες αλλά και με κάποιον τρόπο αλληλοσυνδεόμενες ιστορίες ανθρώπων που προσπαθούν -μάταια – να επικοινωνήσουν στην εποχή της απόλυτης (ψηφιακής) επικοινωνίας. Ψάχνουν on line την αγάπη και την επαφή και καταλήγουν συναισθηματικά ισοπεδωμένοι. Κάποιοι, περισσότερο από κάποιους άλλους.

Οπως ο έφηβος πρωταγωνιστής μιας ιστορίας, ένα εσωστρεφές παιδί που γράφει μουσική στον υπολογιστή του και πέφτει θύμα μίας διαδικτυακής φάρσας που του σκαρώνουν κάτι «cool» συμμαθητές του: του στέλνουν μηνύματα από έναν ψεύτικο λογαριασμό, που υποτίθεται ότι ανήκει σε ένα κορίτσι που του την πέφτει. Η φάρσα χοντραίνει, όταν τα αγόρια, πάντα πίσω κρυμμένα πίσω από το ψεύτικο κοριτσίστικο προφίλ, ζητούν από τον ανυποψίαστο τυπάκο να στείλει μία γυμνή φωτογραφία του.

Την επόμενη μέρα, η φωτογραφία αυτή έχει γίνει βούκινο σε όλο το σχολείο, με σχόλια για το «μικροσκοπικό, ροζ πουλί» του. Το αγόρι, μην αντέχοντας άλλο το αβάσταχτο bullying, αποφασίζει να κρεμαστεί μέσα στο δωμάτιό του. Η σκηνή που τον ανακαλύπτει η αδερφή του και τον γλιτώνει στο τσακ, είναι απολύτως αληθοφανής και σοκαριστική. Αν αντέχεις να τη δεις, πάτα το play. Κι αν δεν αντέχεις να την ξαναδείς, πάτα το stop σε οποιονδήποτε τύπο εκφοβισμού νιώθεις ότι συμβαίνει καθημερινά γύρω σου.