Στις αρχές του 2020, όταν η γενετική αλληλουχία του νέου κορονοϊού δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο, παρά τον τρόμο και τον πανικό που επικρατούσε σε όλον τον κόσμο, οι επιστήμονες ήταν ήδη έτοιμοι. Αρχισαν να αναπτύσσουν ένα εμβόλιο και μέσα σε λίγες εβδομάδες είχαν ήδη αρχίσει να διεξάγονται κλινικές μελέτες.

Οι ειδικοί είχαν τη δυνατότητα να αντιδράσουν τόσο γρήγορα, σώζοντας πολλά εκατομμύρια ζωές, επειδή λίγα χρόνια νωρίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αποφασίσει να επενδύσουν σε έναν νέο τύπο εμβολίων, τα γνωστά παγκοσμίως, πλέον, mRNA.

Σήμερα, όμως, η αμερικανική κυβέρνηση γυρίζει την πλάτη σε αυτή την εξαιρετική, ομολογουμένως, ιατρική καινοτομία, με το υπουργείο Υγείας (επικεφαλής του οποίου είναι ο γνωστός για τις θεωρίες του κατά των εμβολίων Ρόμπερτ Φ. Κένεντι τζούνιορ) να ανακοινώνει πρόσφατα ότι πρόκειται να τερματίσει 22 προγράμματα ανάπτυξης εμβολίων mRNA, μπλοκάροντας επενδύσεις ύψους σχεδόν 500 εκατ. δολαρίων.

«Αυτή η απόφαση υπονομεύει μια από τις σημαντικότερες ιατρικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών, μια τεχνολογία που θα μπορούσε να προστατεύσει εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους από μελλοντικές απειλές», σχολιάζει σε άρθρο του στους New York Times ο αμερικανός ιολόγος Ρικ Μπράιτ.

Οταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να στραφούν στην τεχνολογία mRNA, ο Μπράιτ ήταν επικεφαλής της Αρχής Προηγμένων Βιοϊατρικών Ερευνών και Ανάπτυξης (BARDA) της αμερικανικής κυβέρνησης, οπότε γνωρίζει πολύ καλά τι ακριβώς διακυβεύεται, πόσο μοιραία θα μπορούσε να αποδειχθεί αυτή η απόφαση του αμερικανικού υπουργείου Υγείας.

Οι Αμερικανοί άρχισαν να εστιάζουν στην τεχνολογία mRNA το 2016, εν μέσω της επιδημίας του ιού Ζίκα (2015-2017). Οπως θυμίζει στο άρθρο του ο αμερικανός επιστήμονας, «έπρεπε να αναπτύξουμε ένα εμβόλιο μέσα σε μέρες, όχι σε χρόνια, για να προστατεύσουμε τις έγκυες γυναίκες και τα μωρά τους από σοβαρότατες γενετικές ανωμαλίες. Οι παλαιότερες μέθοδοι ήταν πολύ αργές. Η λύση ήταν το mRNA: μια ευέλικτη τεχνολογία ταχείας απόκρισης που θα μπορούσε να επαναπρογραμματίζεται για οποιοδήποτε παθογόνο μόλις γινόταν γνωστή η γενετική αλληλουχία του. Αυτή η πρώιμη επένδυση έθεσε τις βάσεις για την αστραπιαία αντίδραση στην πανδημία έπειτα από μία τετραετία».

Πέρα από την BARDA, στην τεχνολογία mRNA άρχισε να επενδύει και το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ (μέσω της Υπηρεσίας Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων Αμυνας), έχοντας ήδη αναγνωρίσει τις δυνατότητες του mRNA για ταχεία δράση κατά αναδυόμενων βιολογικών απειλών, περιλαμβανομένων και εκείνων που θα μπορούσαν να μετατραπούν σε όπλα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο Συνασπισμός για Καινοτομίες Επιδημικής Ετοιμότητας (CEPI), ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το ίδρυμα Bill & Melinda Gates συνέδραμαν επίσης σημαντικά τις σχετικές έρευνες, κυρίως για την αντιμετώπιση ιών με πανδημικό δυναμικό. Οπως συνοψίζει ο Ερικ Μπράιτ, «αυτές οι συνδυασμένες προσπάθειες συνέβαλαν στη δημιουργία μιας επιστημονικής και παρασκευαστικής βάσης που επέτρεψε στον κόσμο να κινηθεί με ιλλιγγιώδη ταχύτητα όταν εμφανίστηκε η Covid-19».

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ του σταδίου της ανάπτυξης των εμβολίων mRNA και της φάσης των δοκιμών σε ανθρώπους υπήρξε μικρότερο των εβδομήντα ημερών, ενώ οι κλινικές μελέτες ήταν μαζικές και αυστηρές, όσο και κατά τη διαδικασία ανάπτυξης και δοκιμής παραδοσιακών εμβολίων.

Μέχρι το τέλος του 2021 τα mRNA εμβόλια κατά του κορονοϊού είχαν σώσει περί τα 20 εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως. Συνέβαλαν επίσης σημαντικά στη μείωση των ποσοστών νοσηλείας και θνησιμότητας στα νοσοκομεία, καθώς και του κινδύνου μακροχρόνιας Covid, και βοήθησαν τις οικονομίες και τις κοινωνίες να αρχίσουν να επιστρέφουν νωρίτερα στην κανονικότητα.

Το εξαιρετικό (και ελπιδοφόρο) με την τεχνολογία mRNA είναι ότι δεν πρόκειται για ένα εμβόλιο, αλλά για μια βάση που μπορεί να αναπροσαρμόζεται γρήγορα σε νέους ή μεταλλαγμένους ιούς, να καταπολεμά πολλές και διάφορες παραλλαγές, αλλά και να παρασκευάζεται μέσω μιας απλοποιημένης διαδικασίας που περιορίζει την εξάρτηση από εύθραυστες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Στην παρούσα φάση διεξάγονται έρευνες για εξατομικευμένα εμβόλια mRNA κατά του καρκίνου, καθώς και για τη θεραπεία αυτοάνοσων νοσημάτων και σπάνιων ασθενειών. Η τεχνολογία mRNA είναι επίσης υπό μελέτη για την προστασία από παθογόνα όπως οι ιοί νίπα, λάσα και τσινκουγκούνια, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν την επόμενη παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Ο αμερικανός ιολόγος σημειώνει ότι, όπως κάθε τεχνολογία, έτσι και εκείνη του mRNA έχει περιορισμούς. Εξηγεί πως τα εμβόλια που προορίζονται για την προστασία από αναπνευστικές λοιμώξεις, είτε αναπτύσσονται μέσω mRNA είτε μέσω παλαιότερων τεχνολογιών, είναι γενικά πιο αποτελεσματικά για την αποτροπή σοβαρής νόσησης παρά για την πρόληψη λοιμώξεων. Ωστόσο αυτό «είναι μια επιστημονική πρόκληση που μπορεί να αντιμετωπιστεί με εμβόλια επόμενης γενιάς. Η απάντηση στους περιορισμούς είναι η βελτίωση, όχι η εγκατάλειψη», γράφει ο Ερικ Μπράιτ.

Διάφορα πολιτικά αφηγήματα σχετικά με το mRNA κατά τη διάρκεια της πανδημίας προκάλεσαν, αναπόφευκτα, σύγχυση και δυσπιστία, ωστόσο τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν σταθερά ότι πρόκειται για μια ασφαλή, αποτελεσματική και, κυρίως, πολλά υποσχόμενη τεχνολογία.

Κάποιοι, για παράδειγμα, υποστηρίζουν ότι το mRNA ευνοεί τις ιικές μεταλλάξεις και παρατείνει τις πανδημίες. Ομως οι έρευνες αποδεικνύουν το αντίθετο: οι μεταλλάξεις προκύπτουν όταν αναπαράγονται οι ιοί, ενώ τα εμβόλια μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των πιθανοτήτων αναπαραγωγής ενός ιού, περιορίζοντας έτσι τις ευκαιρίες μετάλλαξής του.

Αλλοι εκφράζουν ανησυχίες για την ασφάλεια. Και πάλι, όμως, έπειτα από περισσότερες από 13 δισεκατομμύρια δόσεις κατά της Covid-19 που χορηγήθηκαν παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων και εκατοντάδων εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων mRNA, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι σοβαρές επιπλοκές είναι πολύ σπάνιες και εμφανίζονται με συχνότητα αντίστοιχη με εκείνη άλλων, παλαιότερης τεχνολογίας, εμβολίων. Αλλωστε οι περισσότερες από τις παρενέργειες είναι ήπιες και μικρής διάρκειας.

«Εάν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν το mRNA, δεν θα χάσουν απλώς ένα σημαντικό μέσο προάσπισης της δημόσιας υγείας. Θα εκχωρήσουν ένα στρατηγικό πλεονέκτημα», γράφει ο Ερικ Μπράιτ. «Από άποψη εθνικής ασφάλειας το mRNA ισοδυναμεί με ένα σύστημα βιολογικής αντιπυραυλικής άμυνας. Η ικανότητα γρήγορου σχεδιασμού, ανάπτυξης και εφαρμογής ιατρικών αντιμέτρων είναι εξίσου ζωτικής σημασίας για την άμυνά μας όσο και οποιαδήποτε στρατιωτική ικανότητα. Οι αντίπαλοι που επενδύουν σε αυτή την τεχνολογία θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν ταχύτερα σε επιδημίες, προστατεύοντας τους πληθυσμούς τους νωρίτερα από εμάς», προειδοποιεί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News