Τον Ιούνιο και τις πρώτες μέρες του Ιουλίου, η Ευρώπη βίωσε ένα από τα πιο πρόωρα και έντονα κύματα καύσωνα στην πρόσφατη ιστορία της. Οι υγειονομικές αρχές σε ολόκληρη την ήπειρο εξέδιδαν αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις. Ωστόσο, πίσω από τις προβλέψεις για υψηλές θερμοκρασίες και τις κόκκινες προειδοποιήσεις κρύβεται μια αθόρυβη τραγωδία: Ο καύσωνας σκοτώνει πολύ περισσότερους ανθρώπους από όσους αναγνωρίζονται επίσημα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν ένας ασθενής προσέρχεται στο τμήμα επειγόντων περιστατικών με ενδείξεις καρδιακής προσβολής, αφού τον περιθάλψουν, οι γιατροί πιθανόν να εισάγουν έναν κωδικό ICD-10 (Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση των Ασθενειών και των Συναφών Προβλημάτων Υγείας, Δέκατη Αναθεώρηση) που αντιστοιχεί στο έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αν όμως είναι καλοκαίρι, ο κωδικός αυτός ίσως να μην ανταποκρίνεται στην πραγματική πάθηση του ασθενούς η υγεία του οποίου πιθανώς να έχει επιβαρυνθεί εξαιτίας της ζέστης.

Για τους ανθρώπους που ζουν ή εργάζονται σε θερμότερες περιοχές, το θερμικό στρες μπορεί να επιδεινώσει υποκείμενες παθήσεις που κυμαίνονται από καρδιαγγειακές παθήσεις και διαβήτη έως άσθμα και ψυχικές παθήσεις, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Η παρακολούθηση των τρόπων με τους οποίους η θερμότητα μπορεί να βλάψει ή να σκοτώσει είναι ίσως σήμερα πιο σημαντική από ποτέ (βλ. κλιματική κρίση). Εάν ένας γιατρός δεν εντοπίσει (και καταγράψει) τη ζέστη ως αιτία ή παράγοντα επιδείνωσης των ασθενών, ο πραγματικός αντίκτυπος της ζέστης στην υγεία χάνεται.

Με δυο λόγια, οι γιατροί δεν (ξέρουν να) αναγνωρίζουν τις συνέπειες του καύσωνα…

Αυτά διαπιστώνει επίκαιρη δημοσίευση το έγκριτου ιατρικού περιοδικού JAMA αποτυπώνοντας το χάσμα μεταξύ πραγματικότητας και επίσημων δεδομένων σε ότι αφορά τις θερμικές επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών. Στο σύστημα ICD-10 (που χρησιμοποιείται τόσο για διαγνώσεις όσο και για την κωδικοποίηση των υγειονομικών συμβάντων παγκοσμίως), υπάρχει ο κωδικός X30 ο οποίος αναφέρεται στην «έκθεση σε υπερβολική φυσική θερμότητα», αλλά συχνά δεν χρησιμοποιείται, ακόμα κι όταν είναι εμφανές ότι ο καύσωνας έπαιξε ρόλο.

Oπως τονίζει στο Jama o Τζέισον Αντλερ, γιατρός και πρόεδρος της επιτροπής κωδικοποίησης στο Αμερικανικό Κολέγιο Επείγουσας Ιατρικής (American College of Emergency Physicians), «δεν μπορούμε να λύσουμε ένα πρόβλημα που δεν το βλέπουμε». Η καταγραφή της επίδρασης της ζέστης δεν αφορά μόνο την ατομική φροντίδα του ασθενή, αλλά είναι και εργαλείο δημόσιας υγείας.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους δεν καταγράφεται συστηματικά η θερμική έκθεση, εξηγούν η καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα),

Κατ’ αρχάς, είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί η αιτιακή σχέση, όπως παραδέχονται και οι ίδιοι οι γιατροί διεθνώς. Για παράδειγμα, ένας ασθενής μπορεί να εισαχθεί με νεφρική ανεπάρκεια. Αν συμβεί αυτό μια ημέρα με καύσωνα, ήταν η ζέστη ο καταλύτης ή όχι; Ποιος είναι ο βαθμός συμβολής των περιβαλλοντικών συνθηκών στην εξέλιξη της υγείας αυτού του ασθενούς;

Ομως, αναφέρει το JAMA, ακόμα κι όταν υπάρχει υποψία, οι γιατροί πιέζονται χρονικά, ειδικά στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, αφού η προτεραιότητα είναι να σωθεί ο ασθενής – όχι να ερευνηθούν όλα τα κοινωνικά ή περιβαλλοντικά αίτια που τον οδήγησαν εκεί. Από την άλλη πλευρά, εάν η ζέστη επιδείνωσε την κατάσταση, αυτό θα πρέπει να καταγραφεί.

Προτάσεις έχουν γίνει ώστε να ενισχυθεί η καταγραφή, όπως ενσωμάτωση ειδοποιήσεων στο ηλεκτρονικό σύστημα του νοσοκομείου που να ρωτά τους γιατρούς εάν ο ασθενής έχει εκτεθεί σε ζέστη ή εργάζεται σε εξωτερικούς χώρους.

Για να γεφυρωθεί το χάσμα, οι ειδικοί ζητούν να ενταχθεί η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στην υγεία στην εκπαίδευση των γιατρών. Αυτό περιλαμβάνει την εκμάθηση των σωστών κωδικών στην ταξινόμηση ICD-10, καθώς και την ευαισθητοποίηση γύρω από τις χρόνιες επιπτώσεις της θερμότητας – όχι μόνο τις οξείες (π.χ. θερμοπληξία), αλλά και την επιδείνωση παθήσεων που προϋπάρχουν.

H Ασλεϊ Γουάρντ, διευθύντρια του Heat Policy Innovation Hub στο Πανεπιστήμιο Duke συνοψίζει το ζήτημα στο Jama ως εξής: «Ξέρω ότι είναι μεγάλη απαίτηση να ζητάμε από τους γιατρούς να αλλάξουν τον τρόπο που σκέφτονται για την κωδικοποίηση. Ομως χωρίς αυτά τα δεδομένα, πώς θα πείσουμε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ότι χρειάζονται μέτρα;»

Καθώς τα κύματα καύσωνα εντείνονται, αρχίζουν νωρίτερα, και χτυπούν όλο και πιο πολλές περιοχές, το ζήτημα αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Δεν είναι πια μόνο θέμα στατιστικής, αλλά συνολικής επιβίωσης.

 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News