Τον Αύγουστο του 1944, ένα τρένο φορτωμένο με 148 κιβώτια που περιείχαν λεηλατημένα έργα τέχνης παρέμεινε ακίνητο σε μια πλατφόρμα στο Παρίσι. Ηταν προγραμματισμένο να αναχωρήσει την επόμενη μέρα και να μεταφέρει το κλεμμένο φορτίο του στη ναζιστική Γερμανία.

Χάρη στις γενναίες προσπάθειες μιας γαλλίδας ιστορικού τέχνης και ηρωίδας της Αντίστασης, το τρένο δεν έφυγε ποτέ από τον σταθμό και τα έργα τέχνης σώθηκαν. Τώρα, ένα αριστούργημα που φυλασσόταν σε ένα από τα κιβώτια του τρένου βγαίνει σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο πώλησης μέρους της συλλογής ενός διάσημου παραγωγού του Χόλιγουντ, από τον οίκο Sotheby’s.

Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα της συλλογής, όπως αναφέρει δημοσίευμα των Times του Λονδίνου, είναι και το «Jeune fille au bouquet» (Νεαρό κορίτσι με ανθοδέσμη) του γάλλου ζωγράφου του 19ου αιώνα Φερνάν Λεζέ, το οποίο βρισκόταν στο τρένο που προοριζόταν για τη ναζιστική Γερμανία.

Ο πίνακας, που ολοκληρώθηκε το 1921, όταν ο γάλλος καλλιτέχνης βρισκόταν στο απόγειο της εξερεύνησης των νεοκλασικών αφηρημένων θεμάτων του, απεικονίζει μια νεαρή γυναίκα να κρατάει λουλούδια, αναμένεται δε να αποφέρει από 4,4 έως 6,1 εκατ. ευρώ. Αλλά η προέλευσή του είναι ίσως εξίσου ενδιαφέρουσα με την καλλιτεχνική του αξία.

Αποκτήθηκε από την Γκαλερί Léonce Rosenberg, κύριο εμπορικό εταίρο του Λεζέ, έναν μήνα αφότου ολοκληρώθηκε, και κατέληξε στην κατοχή του εξέχοντος εβραίου συλλέκτη έργων τέχνης Αλφόνς Καν. Τον Οκτώβριο του 1940 κατασχέθηκε από ναζιστική ομάδα εργασίας υπεύθυνη για λεηλασίες έργων τέχνης και τοποθετήθηκε στο Jeu de Paume, ένα καλλιτεχνικό κέντρο στο Παρίσι, όπου αποθηκεύονταν όλα τα λεηλατημένα από τους ναζί έργα τέχνης.

Τελικά, ο πίνακας του Λεζέ μεταφέρθηκε στο ναζιστικό τρένο με προορισμό τη Γερμανία. Ωστόσο η Ροζ Βαλάν αποφάσισε να παρέμβει. Καθώς μιλούσε γερμανικά –κάτι που δεν γνώριζαν οι ναζί–, η Βαλάν έμαθε ότι το τρένο περιείχε καλλιτεχνικούς θησαυρούς και ενημέρωσε τον προϊστάμενό της, ο οποίος κατάφερε να καθυστερήσει την αμαξοστοιχία μέχρι την απελευθέρωση του Παρισιού.

Χάρη στη Βαλάν, ο πίνακας του Λεζέ επεστράφη στον Καν το 1947, προτού γίνει τμήμα της συλλογής Χέιζεν το 1955, όπως αναφέρει ο οίκος Sotheby’s. Ενα άλλο σημαντικό κομμάτι της δημοπρασίας είναι ο πίνακας «Nature morte» (Νεκρή Φύση) του γάλλου ζωγράφου Ρομπέρ Ντελονέ, εκπροσώπου του αφηρημένου καλλιτεχνικού ρεύματος του ορφισμού – ο οποίος εκτιμάται ότι θα αποφέρει έως και 1,3 εκατ. ευρώ.

Πίνακες μιας άλλης ηγετικής φιγούρας του βραχύβιου αφηρημένου κινήματος του Παρισιού βρίσκονται ανάμεσα σε αυτούς που προσφέρονται προς πώληση. Δύο έργα ζωγραφικής του Φράντισεκ Κούπκα συγκαταλέγονται στους πιο πολύτιμους του τσέχου καλλιτέχνη της αφηρημένης και ανεικονικής τέχνης που έχουν εμφανιστεί ποτέ στην αγορά.

Η πολιτιστική κληρονομιά του Κούπκα, παραμελημένη εδώ και δεκαετίες, αναγνωρίζεται πλέον ως θεμελιώδης παράγοντας στην εξέλιξη της αφαιρετικής τέχνης του 20ού αιώνα. Οι έξι μεγαλύτερες τιμές έργων του που έχουν βγει σε δημοπρασίες επιτεύχθηκαν όλες τα τελευταία πέντε χρόνια, σύμφωνα με τον Sotheby’s.

Η συλλογή των έργων τέχνης που δημοπρατείται από τον Sotheby’s είναι του Τζόζεφ Χέιζεν, δικηγόρου, κινηματογραφικού παραγωγού και φιλάνθρωπου, που πέθανε το 1994 σε ηλικία 96 ετών. Συμμετείχε στην παραγωγή κλασικών ταινιών, όπως «Ξαναγύρισε, Μικρή μου Σέμπα» (1952), «Ξυπόλητοι στο Πάρκο» (1967, από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Νιλ Σάιμον) και «True Grit», γουέστερν του 1969.

Ενώ εργαζόταν για την Warner Bros ο Χέιζεν συνέταξε το συμβόλαιο της ταινίας «Ο τραγουδιστής της τζαζ», που υπήρξε η πρώτη ομιλούσα ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο οίκος Sotheby’s διοργάνωσε δημοπρασία με μερικά από τα έργα τέχνης του παραγωγού το 1995 – ανάμεσά τους και η «Λόχμη» του Βίνσεντ βαν Γκογκ, που πουλήθηκε για 23,5 εκατ. ευρώ.

Η έκθεση «Πνεύμα ονείρων: Η συλλογή της οικογένειας του Τζόζεφ Χέιζεν» παρουσιάζεται στο Λονδίνο αυτή την εβδομάδα, πριν από τη δημοπρασία της στη Νέα Υόρκη τον επόμενο μήνα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News