Υβ Σεν Λοράν: «Προσπάθησα να δείξω ότι η μόδα είναι τέχνη. Γι’ αυτό ακολούθησα τη συμβουλή του δασκάλου μου, Κριστιάν Ντιόρ και το αιώνιο μάθημα της Δεσποινίδας Σανέλ. Δημιούργησα για την εποχή μου και προσπάθησα να προβλέψω τι θα φέρει το μέλλον».

Οταν ρωτάς σήμερα τους μεγάλους σχεδιαστές μόδας αν θεωρούν τον εαυτό τους καλλιτέχνη, η απάντηση είναι «όχι».  Ομοίως αρνούνται και ότι η μόδα είναι τέχνη. Μοιάζει με καλλιτεχνική δουλειά αλλά δεν είναι, λένε.

Στη μόδα η έμπνευση είναι το λιγότερο. Στη μόδα κυνηγάς – πωλήσεις, κολεξιόν, προμηθευτές, προβολή, κεφάλαια. Ολα αυτά συνοψίζονται στη λέξη «κέρδος». Οταν λοιπόν κυνηγάς το κέρδος, μάλλον δεν είσαι καλλιτέχνης.

Ο Yβ Σεν Λοράν ήταν όμως καλλιτέχνης. Ηταν και ένιωθε τέτοιος, κι αν δεν υπήρχε δίπλα του ο επιχειρηματίας, μάνατζερ, εραστής και «κηδεμόνας» Πιερ Μπερζέ, για να τον συγκρατεί και να του θυμίζει ότι έχουν επιχείρηση, θα ήταν ένας καταραμένος καλλιτέχνης.

Σε τι διαφέρει ο καλλιτέχνης από έναν οποιοδήποτε ταλαντούχο επαγγελματία; Ο καλλιτέχνης, αν δεν δημιουργήσει κινδυνεύει, αρρωσταίνει, δεν μπορεί να ζήσει. Ο Ιβ Σεν Λοράν υπήρξε ακριβώς αυτή η περίπτωση.

Δημιουργία ή θάνατος
Υβ Σεν Λοράν: «Τα πιο όμορφα ρούχα πάνω στο γυναικείο σώμα είναι τα ανδρικά χέρια. Αλλά για όσες γυναίκες δεν έχουν την τύχη αυτή, υπάρχω εγώ».

Το ταλέντο του φυσικά ήταν αναμφισβήτητο. Σε ηλικία 21 ετών ανέλαβε επικεφαλής σχεδιαστής στον οίκο Dior, όταν η μεταπολεμική γαλλική μόδα ήταν συνώνυμη με τα τέσσερα αυτά γράμματα. Μάλιστα ο ίδιος ο Κριαστιάν Ντιόρ τον όρισε διάδοχό του.

Ο Υβ Σεν Λοράν, στην πρώτη δική του συλλογή (1958) στον οίκο Dior έκανε την πρώτη επανάστασή του στη μόδα. Θα ακολουθούσαν πολλές άλλες έκτοτε, αλλά εκείνη, η πρώτη, είχε την ονομασία «φόρεμα-τραπέζιο». Το φόρεμα αυτό ήταν ο πρόδρομος του μίνι σε γραμμή Α που θα κατακτούσε τον κόσμο, 10 χρόνια μετά. Τότε, έγινε και η πρώτη παγκόσμια μεγάλη προβολή του, ως σχεδιαστή μόδας – η Φαράχ Ντιμπά, φοιτήτρια στη Γαλλία, του ζήτησε να σχεδιάσει το νυφικό της για να παντρευτεί τον Σάχη της Περσίας.

Υβ Σεν Λοράν: «Η μόδα είναι προσωρινή, το στιλ είναι παντοτινό»

Ωστόσο το 1960 στρατολογήθηκε στον Πόλεμο της Αλγερίας και ο νέος ιδιοκτήτης του οίκου, υφασματέμπορος και εκτροφέας αλόγων, Μαρσέλ Μπουσάκ τον απέλυσε. Τότε ο Ιβ Σεν Λοράν έπαθε νευρικό κλονισμό. Για να τον συνεφέρουν οι γιατροί του γαλλικού στρατού τον υπέβαλαν σε θεραπείες με ηρεμιστικά φάρμακα και με ηλεκτροσόκ.

Αυτό ήταν το πρώτο δείγμα της απόλυτης ανάγκης του Σεν Λοράν να δημιουργεί. Οχι απλώς να δημιουργεί αλλά να είναι και απόλυτα ικανοποιημένος, ο ίδιος, σαν καλλιτέχνης, με το αποτέλεσμα της δημιουργίας του. Ετσι, το 1961, όταν πλέον είχε επανακτήσει την ψυχική ισορροπία του, άνοιξε τον δικό του οίκο, με τη βοήθεια του Πιερ Μπερζέ. Τα λεφτά για τον οίκο τα βρήκε ο Μπερζέ, από τον αμερικανό εκατομμυριούχο Τζ. Μακ Ρόμπινσον.

Υβ Σεν Λοράν: «Ο σχεδιαστής που δεν ξέρει να ράβει, που δεν έχει μάθει τα πιο πολύτιμα και περίπλοκα μυστικά της υλοποίησης των σχεδίων του, είναι σαν τον γλύπτη που δίνει σε άλλον τεχνίτη τα σχέδιά του για να φτιάξει γλυπτά». Φυσικά, ο ίδιος ήξερε να ράβει. Αυτό ήταν ένα από τα επιχειρήματα του Μπερζέ προς τον εκατομμυριούχο επενδυτή.

Οι πολλές επαναστάσεις
Υβ Σεν Λοράν: «Θα ήθελα να έχω εφεύρει το τζιν: είναι το πιο θεαματικό, το πιο πρακτικό, το πιο άνετο και ανέμελο ρούχο. Εχει εκφραστικότητα, είναι ταπεινό, έχει σεξ απίλ, είναι απλό. Είναι και έχει όλα όσα ήθελα πάντα από τα ρούχα μου».

Λίγοι σχεδιαστές μόδας μένουν στην ιστορία. Για να συμβεί αυτό πρέπει να έχουν δημιουργήσει ρούχα που φοριούνται από πολλές γενιές, δηλαδή πρέπει να έχουν δημιουργήσει ρούχα καινοτομικά που συνδέονται άμεσα με την κοινωνία. Αυτό ακριβώς έκανε ο Υβ Σεν Λοράν.

Στον οίκο υψηλής ραπτικής του που έντυνε τις νέες γυναίκες στα μεγάλα σαλόνια της δεξιάς όχθης του Σηκουάνα, λανσάρισε το στιλ μπίτνικ των παραστρατισμένων αμερικανών ποιητών που ήταν τότε στη μόδα ή το στιλ σαφάρι, των γάλλων αποίκων στην Αφρική.

Υβ Σεν Λοράν: «Η μόδα δεν υπάρχει μόνο για να κάνει τις γυναίκες να δείχνουν πιο όμορφες. Υπάρχει για να τις κάνει να νιώθουν πιο δυνατές»

Λανσάρισε επίσης πρώτος, το στενό γυναικείο παντελόνι, τις μπότες που φτάνουν ως τον μηρό αλλά και τα ρούχα που παρέπεμπαν σε άλλες, προηγούμενες δεκαετίες, όπως του 1920, του 1930 και του 1940. Μάλιστα υπήρξε και ο πρώτος σχεδιαστής που χρησιμοποίησε μαύρα και μελαμψά μοντέλα.

Το 1965, εγκαινίασε το στιλ των ρούχων, που ευθέως παρέπεμπαν σε έργα τέχνης, με πρώτο, το περίφημο φόρεμα-Μοντριάν. Ακολούθησαν κι άλλες εικαστικές αναφορές, όπως σε μοτίβα από έργα του Ματίς, του Γκογκέν, του Πικάσο κτλ. Βεβαίως, ο Σεν Λοράν δεν ήταν ο πρώτος που έκανε κάτι τέτοιο, είχε προηγηθεί η Ελσα Σκιαπαρέλι τη δεκαετία του 1930 με τους σουρεαλιστές. Ομως το φόρεμα-Μοντριάν έμεινε τελικά στην ιστορία της μόδας. Οπως έμεινε και τον σμόκιν (1966). Και τότε ο καλλιτέχνης-επαναστάτης, που έντυνε όλα τα μοντέρνα και ατίθασα πλούσια κορίτσια στο Παρίσι, άλλαξε όχθη.

Μόδα και δημοκρατία
Υβ Σεν Λοράν: «Δεν πρέπει ποτέ να κάνουμε το λάθος και να θεωρούμε ότι η κομψότητα είναι ταυτόσημη με τον σνομπισμό».

Το 1966 ο Υβ Σεν Λοράν είδε «κάτι» – η υψηλή ραπτική απευθυνόταν σε λίγες γυναίκες και με αυτή τη λογική δεν θα γινόταν ποτέ μόδα. Η μόδα φοριέται στο πεζοδρόμιο από τα κορίτσια που δουλεύουν για να βγάλουν τα προς το ζην. Αυτά τα κορίτσια χρειάζονται γρήγορη μόδα, χωρίς πρόβες και πολλά πήγαινε-έλα. Επίσης χρειάζονται μόδα που να μπορούν να την αγοράσουν. Ο σχεδιαστής ήθελε να μιλήσει σ΄αυτά τα κορίτσια, κι έτσι άνοιξε το πρώτο κατάστημα prêt-à-porter, Yves Saint Laurent – Rive Gauche, στη μποέμ αριστερή όχθη του Σηκουάνα. Πρώτη πελάτισσα ήταν η Κατρίν Ντενέβ, στις 26 Σεμπτεμβρίου του 1966.

Στρες, καταχρήσεις και τιμές
Υβ Σεν Λοράν: «Δεν με ενδιαφέρει πια η αίσθηση και η καινοτομία. Με ενδιαφέρει η τελειοποίηση του στιλ μου».

Ολα αυτά δεν ήταν εύκολα. Το αντίθετο μάλιστα. Ο γαλλικός Τύπος εξήρε τη σειρά prêt-à-porter, ενίοτε περισσότερο από την υψηλή ραπτική. Ο Ιβ Σεν Λοράν ανήκε στο τζετ σετ της πόλης του φωτός, αλλά είχε και πολύ στρες. Τέσσερεις κολεξιόν το χρόνο, όλες με μία έκπληξη, όλες με «κάτι» που το κοινό «δεν είχε ξαναδεί», συν η δική του, προσωπική καλλιτεχνική αγωνία ως σχεδιαστή, συν οι κριτικές από τον Τύπο στις οποίες ο πήχης ήταν πολύ υψηλός… όλα αυτά ήταν πολλά.

Ανάμεσα στις κολεξιόν ο σχεδιαστής έπινε αλκοόλ με τους κουβάδες και σνίφαρε κοκαῒνη σαν να μην υπάρχει αύριο. Επίσης ξημεροβραδιαζόνταν στο Studio 54 στη Νέα Υόρκη και στο Regine’s στο Παρίσι, μαζί με τις στιλάτες φίλες του που τις είχε για μούσες και μοντέλα, όπως η αριστοκράτισσα Λουλού ντε λα Φαλέζ, η κόρη διπλωμάτη, Μπετί Κατρού, η ολλανδή ηθοποιός, Ταλίτα Πολ-Γκετί και συχνά έπεφτε λιπόθυμος από την εξάντληση και το μεθύσι. Αλλά και στις επιδείξεις πήγαινε σε κακή κατάσταση και αρκετές φορές υποβασταζόταν από τα μοντέλα για τον τελικό χαιρετισμό.

Ωστόσο ο Υβ Σεν Λοράν δέχτηκε πολλές τιμές. Το 1983 ήταν ο πρώτος εν ζωή σχεδιαστής που τιμήθηκε με ατομική έκθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Το 2001 ο γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ του απένειμε τον τίτλο του Διοικητή της Λεγεώνας της Τιμής. Το 2007 επίσης ο Νικολά Σαρκοζί του απένειμε τον τίτλο του Αρχιστράτηγου της Λεγεώνας της Τιμής.

Σύμφωνο συμβίωσης και δικαιώματα
Υβ Σεν Λοράν: «Ευχαριστώ όλες τις γυναίκες που φόρεσαν τα ρούχα μου. Τις διάσημες και τις άσημες, που υπήρξαν τόσο πιστές σε μένα και μου έδωσαν τόση χαρά».

Το 2002 ο Υβ Σεν Λοράν κουρασμένος και εξαντλημένος, αποσύρθηκε από την καλλιτεχνική διεύθυνση του οίκου του. Πέθανε την 1^η Ιουνίου 2008, από καρκίνο του εγκεφάλου. Ο Πιερ Μπερζέ, λίγες μέρες πριν τον θάνατο του σχεδιαστή, υπέγραψε μαζί του σύμφωνο συμβίωσης, έτσι ώστε να περάσει στα χέρια του η κληρονομιά. Ο Σεν Λοράν είχε δύο αδελφές. Ο Μπερζέ δεν του αποκάλυψε τότε ότι οι μέρες του ήταν μετρημένες «διότι δεν θα το άντεχε», όπως δήλωσε.

Στο μεταξύ είχε ήδη δημιουργηθεί το Ιδρυμα Υβ Σεν Λοράν-Πιέρ Μπερζέ, με σκοπό τη διάδοση του έργου του σχεδιαστή. Οταν ο σχεδιαστής πέθανε, ο χήρος μάνατζερ πούλησε όλη την κοινή περιουσία και πέρασε τα έσοδα στο ίδρυμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News