Χώρος εμβληματικός, ιστορικό τοπόσημο, πυρήνας της πόλης. Το Σύνταγμα. Το συλλαλητήριο της 4ης Φεβρουαρίου φιλοξενείται σε σημείο εστιακό, πανελλήνιας ακτινοβολίας, σε ένα «θέατρο» σημαντικών, έως και αιματηρών, γεγονότων, που σημάδεψαν την πορεία της Αθήνας μέσα στον χρόνο, εντέλει και το συλλογικό της ασυνείδητο.
Και το Μακεδονικό στο Σύνταγμα; Ναι, και το Μακεδονικό. Και ο «Θεός να φυλάει» με τόση φόρτιση και πάθος που το συνοδεύουν.

Το Σύνταγμα έχει οντότητα, δική του, κατάδική του, κι έτσι μπορεί να θυμηθεί και να αφηγηθεί ιστορίες από τα χρόνια του Οθωνα και του Μακρυγιάννη, ακόμη, τον καιρό που ήταν αβάπτιστο ως τέτοιο, και λεγόταν Πλατεία Ανακτόρων.

Η εξέγερση του 1843 ήταν που κατοχύρωσε το όνομα, όταν η πολιτική ζωή της χώρας έμοιαζε κουρασμένη από τον διακοσμητικό ρόλο που της είχε επιφυλάξει η μοναρχία και ο λαός απαιτούσε Σύνταγμα, δικαιώματα κι ελευθερίες. Τη νύχτα της 2ας προς την 3η Σεπτεμβρίου, ο τότε συνταγματάρχης του Ιππικού Δημήτριος Καλλέργης, επικεφαλής της Φρουράς των Αθηνών, «απελευθέρωσε» τον Μακρυγιάννη (ήταν τρόπον τινά σε κατ΄ οίκον περιορισμό), κατέλαβε δημόσια κτίρια και κινήθηκε με 2.000 στρατιώτες προς τα Ανάκτορα. Η πόλη δεν κοιμόταν – στους γύρω λόφους άναβαν φωτιές, καμπάνες καλούσαν τον κόσμο να βγει στους δρόμους. Ο στρατός αρνήθηκε να χτυπήσει το πλήθος. Ο Όθωνας υπέκυψε, η Ελλάδα απέκτησε το πρώτο της Σύνταγμα, λίγους μήνες αργότερα την πρώτη της Εθνοσυνέλευση και τις παρθενικές της εκλογές.

Λεπτομέρεια μικρή, πλην όμως κομβική για τους λάτρεις της πλατείας: το Σύνταγμα ήταν το πιο υγιεινό σημείο της πόλης. Η ιστορία θέλει τα ανάκτορα να έχουν κτισθεί εκεί, μετά το περίφημο πείραμα του Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας, και του γιου του, Όθωνα, με τρία κομμάτια ωμού κρέατος. Τα οποία και τοποθέτησαν σε ισάριθμα, διαφορετικά σημεία της πόλης: εκεί όπου θα σάπιζε τα κρέας πιο αργά, θα ήταν το ιδανικότερο σημείο…

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Βουλή

Το Σύνταγμα έγινε και επισήμως χώρος δημόσιας προβολής της κοινοβουλευτικής εξουσίας, όταν με απόφαση του Eλευθερίου Bενιζέλου, το 1929, τα Παλαιά Aνάκτορα στέγασαν την ελληνική Bουλή.

Ο Αγνωστος Στρατιώτης μάτωσε μόνο τον Δεκέμβριο του 1944, όταν πυροβολισμοί σηματοδότησαν τη σύγκρουση των αστυνομικών δυνάμεων της εποχής με διαδηλωτές του ΕΑΜ. Τον Νοέμβριο της χρονιάς εκείνης, μετά την αποχώρηση των Γερμανών από τη χώρα, οι Βρετανοί ζήτησαν μέσω της ελληνικής κυβέρνησης τον άμεσο αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Επικράτησε τεράστια ένταση μεταξύ των Βρετανών και του Κομμουνιστικού Κόμματος, την οποία μάταια προσπαθούσε να κατευνάσει ο Γεώργιος Παπανδρέου.

Την 1η Δεκεμβρίου 1944, δόθηκε η οριστική εντολή από τον αντιστράτηγο Σκόμπυ, για διάλυση των ανταρτικών ομάδων. Οι υπουργοί του ΕΑΜ αρνήθηκαν να υπογράψουν την απόφαση και παραιτήθηκαν. Η κατάσταση είχε πια εκτραχυνθεί και το ΕΑΜ, για να δηλώσει την υποστήριξή του στους υπουργούς, οργάνωσε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας για τις 3 Δεκεμβρίου.

Ο απολογισμός : τριάντα τρεις νεκροί, 148 τραυματίες. Ήταν η απαρχή των Δεκεμβριανών, της μοναδικής ιστορικής συγκυρίας κατά την οποία σημειώθηκαν ένοπλες συγκρούσεις τέτοιας έκτασης μέσα στην πόλη.

Σύνταγμα πράσινο και μπλε…

Θυμηθείτε και τη δεκαετία – σύμβολο του 1980, ξεθάψτε βίντεο του 1981, του 1985, του 1989. Δείτε τα παλλόμενα πλήθη, κάτω από το βλέμμα των αιωνίων αντιπάλων, του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, φέρτε στο νου σας πώς βαφόταν κάθε τόσο πράσινη και μπλε η καρδιά της Αθήνας.

Νέοι και γέροι μαγνητίζονταν στο άκουσμα του «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», «τα περήφανα γηρατειά» δεν το ‘χαν βάλει κάτω, ακόμη, και η κάμερα του Τάσου Μπιρσίμ έκανε αληθινά «θαύματα», δείχνοντας το πλήθος να ξεχειλίζει ως την Ομόνοια!

Οι μούντζες και το άπερολ σπριτς

Στο Σύνταγμα και οι διαδηλώσεις της «εργατιάς», ώρες-ώρες και οι γνωστοί άγνωστοι, τα ΜΑΤ, οι μάσκες και τα δακρυγόνα, κάθε φορά που το κέντρο έκλεινε -και κλείνει- για απεργία, διαδήλωση, συγκέντρωση διαμαρτυρίας.

Κι’ ύστερα ήλθαν οι Αγανακτισμένοι, έκαναν απόβαση από την Ισπανία κατευθείαν μπροστά στο Κοινοβούλιο, με τις μούντζες τους, με τις ύβρεις τους, «να καεί, να καεί, το μπουρδέλο η Βουλή». Από τη μια τα Μνημόνια και τα οικονομικά μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση σε συμφωνία με τους εξωτερικούς πιστωτές, κι από την άλλη ένα αμήχανο πλήθος με κοινή συνισταμένη τον αντικοινοβουλευτισμό, που εξαφανίστηκε τόσο αιφνίδια όσο ήλθε. Από τον Μάιο έως και τον Νοέμβριο του 2011, η πλατεία γνώρισε άτυπες λαϊκές συνελεύσεις, αιτήματα «άμεσης δημοκρατίας», πρακτικά και ψηφίσματα, χωρίστηκε στα δυο, πάνω και κάτω.

Το 2014 ένας πρώην κυβερνητικός βουλευτής που πέρασε στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Γιάννης Μιχελογιαννάκης, έκανε παγκόσμια πρώτη σε απεργία πείνας στο κεντρικότερο σημείο της πρωτεύουσας, με sleeping bag, παρέα με σύρους πρόσφυγες, πηγαίνοντας μέχρι και για καφέ με τις πρώτες ψιχάλες…

Τα υπόλοιπα, τα θυμάστε, το άπερολ σπριτς του «Μένουμε Ευρώπη» που τόσο στηλιτεύτηκε, τη συγκέντρωση των «Παραιτηθείτε», τα δηκτικά σχόλια και τις απαριθμήσεις, του «πόσοι να ήταν τελικά». Αυτό που ίσως δεν έχει περάσει από τον νου σας είναι η ιδιοτυπία της πλατείας Συντάγματος στην Αθήνα, η οποία και την καθιστά σχεδόν μοναδική στον ευρωπαϊκό χώρο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News