Μόνο χαλαρό δεν προδιαγράφεται το 2016 για την γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ που βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις πιο αγχωτικές χρονιές της πολιτικής της διαδρομής. Η ισχυρά κυρία της Ευρώπης είναι πιθανό να βρεθεί ανάμεσα στις συμπληγάδες μιας απρόβλεπτης ανόδου του κόμματος AfD (Εναλλακτική για την Γερμανία) στις επερχόμενες  περιφερειακές εκλογές, του ρώσου προέδρου Πούτιν και του Ντόναλντ Τράμπ. Ενός μείγματος που, όπως όλα δείχνουν, θέλει πολύ γερό στομάχι για να το αντέξει κανείς.

Το νέο έτος μετρά μόλις λίγες ημέρες και φαντάζει αγνό σαν μωρό, ωστόσο είναι πολύ πιθανό να μετατραπεί σε θρίλερ, εκτιμά στο κύριο άρθρο της η γερμανική εφημερίδα. Τρεις βασικοί παράγοντες συντείνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Πρώτον, θα αποκτήσει μόνιμο και ισχυρό αντίπαλο από τα δεξιά ο κυβερνητικός συνασπισμός; Διότι αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα μετατοπιστούν οι ισορροπίες τόσο στο εσωτερικό της Γερμανίας μεταξύ της Αγκελα  Μέρκελ και του Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, αλλά και μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Δεύτερον, θα μπορέσει να ενισχυθούν οι Σοσιαλδημοκράτες του SPD ή θα μπουν σε νέες περιπέτειες όπως στις αρχές της δεκαετίας του ’80; Διότι σε μια τέτοια περίπτωση η γερμανίδα καγκελάριος θα μπορεί να προσβλέπει σε βοήθεια μόνο από τους Φιλελεύθερους του FDP, καθώς οι Σοσιαλδημοκράτες ρίχνουν κρυφές ματιές προς την Αριστερά. Και τρίτον, η διεθνής πολιτική σκηνή θα κάνει πιο εύκολη την ζωή στο εσωτερικό μέτωπο; Ή αντίθετα η κατάσταση θα γίνει τόσο απρόβλεπτη και θολή, ώστε οι οποιεσδήποτε συγκλίσεις θα γίνουν πολύ δύσκολες; Γιατί τότε μπορεί όλα να είναι εντελώς διαφορετικά.

Στο εσωτερικό το πιο ενδιαφέρον ερώτημα αφορά την δημιουργία ενός δεξιότερου πόλου, δίπλα στην Μέρκελ. Από τις περιφερειακές εκλογές της 14ης Μαρτίου θα εξαρτηθούν πολλά για το μέλλον της κυβερνητικής συμμαχίας. Από τα αποτελέσματα θα φανεί και η πορεία που θα τραβήξουν οι Σοσιαλδημοκράτες. Το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών της 8ης Νοεμβρίου και μια πιθανή εκλογή του Τράμπ θα αλλάξει ριζικά το τοπίο στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων. Ομως και οι εκλογές στις 26 Φεβρουαρίου στο Ιράν μπορεί να αλλάξουν την κατάσταση στην αντιμετώπιση της συριακής κρίσης και επομένως και του προσφυγικού ρεύματος την ώρα που και στην Ουκρανία οι εκλογές στις 20 Μαρτίου μπορεί να οδηγήσει σε δεύτερες σκέψεις την Ρωσία και τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Από την άλλη, η Die Welt δεν αποκλείει και εξελίξεις στη Βοσνία που είναι πιθανό να πυροδοτήσουν έναν νέο γύρο αναστάτωσης στα Βαλκάνια.

Φως για την καγκελάριο, εκτιμά η γερμανική εφημερίδα, μπορεί να έρθει από τις εκλογές στην Ιρλανδία την άνοιξη του 2016 καθώς η συνεχώς βελτιούμενη οικονομική κατάσταση μετά το Μνημόνιο της δίνει πόντους. Η ίδια εμφανίστηκε αισιόδοξη στο πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά της προς το έθνος. Θα δικαιολογηθεί η αισιοδοξία από τα πράγματα; Ή, όπως προβλέπουν κάποιοι, το 2016 θα είναι το κύκνειο άσμα της στην πολιτική;

Ηρθε το τέλος της σκανδιναβικής αλληλεγγύης; Το τέλος των γενναιόδωρων πολιτικών ασύλου και των ρεκόρ της υποδοχής προσφύγων; Οι σκανδιναβικές χώρες, γράφει η γερμανική εφημερίδα, σήκωσαν τα χέρια ψηλά. Ή μάλλον ύψωσαν τείχη στα σύνορα για να περιορίσουν τις προσφυγικές ροές. Την αρχή έκανε η Δανία τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν σταμάτησε τα τρένα με πρόσφυγες που προέρχονταν από τη Γερμανία. Η ίδια χώρα ανακοίνωσε πριν από λίγες εβδομάδες ένα σχέδιο νόμου με βάση το οποίο η αστυνομία θα μπορεί να κατάσχει τιμαλφή και χρήματα από τους πρόσφυγες εφόσον η αξία τους ξεπερνά τα 400 ευρώ.

Οπως φαίνεται, αυτή η στάση προκάλεσε ένα είδος συναγωνισμού στην σκανδιναβική χερσόνησο γύρω από μέτρα που αποθαρρύνουν τους πρόσφυγες να ζητήσουν άσυλο. Στη Σουηδία, για παράδειγμα, ήταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός Στέφαν Λεβέν που εξέδωσε απαγορευτικό για τους πρόσφυγες. Πρόκειται για την ίδια Σουηδία των ρεκόρ: καμία χώρα δεν είχε υποδεχθεί τόσους πολλούς μετανάστες σε σχέση με τον πληθυσμό της όσο εκείνη. «Η ριζική αλλαγή στις πολιτικές ασύλου προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης που συνδέονται με τη γέφυρα του Ορεσουντ» σημειώνει η FAZ. Οι πρόσφυγες χρησιμοποιούν αυτή τη γέφυρα που ενώνει την Κοπεγχάγη με το Μάλμε για να περάσουν στη Σουηδία και από εκεί ενδεχομένως στη Νορβηγία.

Η Δανία περνάει από σήμερα στην αντεπίθεση με ένα νέο αποτρεπτικό μέτρο: στους πρόσφυγες που δεν έχουν διαβατήριο, δεν θα τους δίδεται δικαίωμα εισόδου. Και η Νορβηγία ετοιμάζεται να υιοθετήσει τους δικούς της κανόνες χωρίς να κρύβει ποιος είναι ο στόχος: «Να γίνει η χώρα μας λιγότερο ελκυστική για τους πρόσφυγες», όπως εξηγεί ο νορβηγός υπουργός Ενσωμάτωσης. Είναι πραγματικά το τέλος της σκανδιναβικής αλληλεγγύης.

Οι κακές ειδήσεις δεν αρέσουν σε κανέναν. Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι που θυμώνουν με αυτές. Ποιοι είναι; Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό των NBC/SurveyMonkey/Esquire, ο αγανακτισμένος πολίτης στις ΗΠΑ είναι λευκός, Ρεπουμπλικανός και γυναίκα. Το αποτέλεσμα προέρχεται από δημοσκόπηση για τον τρόπο που υποδέχθηκαν οι Αμερικανοί τις κακές ειδήσεις το 2015. Συνολικά, το 49% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αισθάνθηκε περισσότερη οργή διαβάζοντας τους τίτλους των εφημερίδων σε σχέση με το 2014. Μια οργή που αυξάνεται στους λευκούς (54%), ενώ φαίνεται να συγκρατείται στους αφροαμερικανούς (33%) και τους ισπανόφωνους (43%). Φαίνεται επίσης ότι οι γυναίκες θυμώνουν περισσότερο από τους άνδρες (53% έναντι 44%)  εκφράζοντας κυρίως την οργή τους για την αστυνομική βία σε βάρος άοπλων αφροαμερικανών και την παντοδυναμία του κόσμου των αγορών. Αντίθετα, οι άνδρες οργίστηκαν με τους γάμους των ομοφυλοφίλων και την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Πολιτικά, οι αγανακτισμένοι Ρεπουμπλικανοί φτάνουν το 61%, ενώ οι Δημοκρατικοί το 42%. Και όχι μόνο: περισσότεροι από τους τρεις στους τέσσερις Ρεπουμπλικανούς οργίζονται «τουλάχιστον μια φορά την ημέρα». Μένει να δούμε πώς θα εκδηλωθεί αυτή η οργή στις κάλπες.

Αφήνεται να εννοηθεί ακόμη και στην ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ: εκείνος ο νεαρός αμερικανός πιλότος που έπεσε με το κατασκοπευτικό του αεροπλάνο στη Σοβιετική Ενωση δεν είχε πολύ καλή μεταχείριση στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την ανταλλαγή του με τον σοβιετικό πράκτορα Ρούντολφ Αμπελ στη «Γέφυρα των κατασκόπων». Αλλά στο ρεπορτάζ του BBC Magazine ο πρωταγωνιστής είναι αυτός, ο «πιλότος που δεν αγάπησε η Αμερική», και όχι ο δικηγόρος που υποδύθηκε ο Τομ Χανκς.

Αυτός ο Γκάρι Πάουερς, λοιπόν, έπεσε στα χέρια των Σοβιετικών και αντηλλάγη με τον Ρούντολφ Αμπελ το 1962 στη γέφυρα που συνδέει το Βερολίνο με το Πότσνταμ. Στους τίτλους τέλους της ταινίας μαθαίνουμε ότι ο Πάουερς σκοτώθηκε το 1977 όταν συνετρίβη το ελικόπτερο που πιλοτάριζε για λογαριασμό ενός τηλεοπτικού δικτύου. Και μέχρι τότε; Το BBC μας πληροφορεί ότι «ο πιλότος που δεν αγάπησε η Αμερική», βετεράνος αργότερα του πολέμου της Κορέας, είχε οδηγηθεί το 1962 ενώπιον μιας ειδικής επιτροπής του Κογκρέσου όπου έδωσε εξηγήσεις επειδή δεν είχε καταφέρει να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό αυτοκαταστροφής του αεροσκάφους μετά την κατάρριψή του από σοβιετικό πύραυλο. «Ηξερε ότι ήταν υπεύθυνος για ένα σωρό προβλήματα όταν δικάστηκε στη Μόσχα» διηγείται στο BBC Magazine ο τότε ανταποκριτής του δικτύου στην ΕΣΣΔ Ιαν ΜακΝτάγκαλ.

Ο Τύπος δεν του επιφύλαξε καλύτερη μεταχείριση. «Ο πατέρας μου σοκαρίστηκε όταν διάβασε τους τίτλους των αμερικανικών και βρετανικών εφημερίδων» αναφέρει ο Γκάρι Πάουερ Τζούνιορ. «Στην ουσία τον κατηγορούσαν ότι είχε λιποψυχήσει, ότι παρέδωσε το αεροπλάνο ακέραιο στους Σοβιετικούς και ότι τους έδωσε όλες τις πληροφορίες που γνώριζε. Ολα αυτά είναι ψέματα. Εφτασαν στο σημείο να τον κατηγορήσουν για το γεγονός ότι δεν αυτοκτόνησε πριν τη σύλληψή του». Η ακρόαση στη Γερουσία, πάντως, ήταν ένα είδος αποκατάστασης. Ο Πάουερς αθωώθηκε, ενώ του καταβλήθηκαν 50.000 δολάρια καθυστερημένων μισθών για την περίοδο που ήταν φυλακισμένος στην ΕΣΣΔ.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η καχυποψία των άλλων δεν σταμάτησε ποτέ να βαραίνει τους ώμους του. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 απολύθηκε (πιθανότατα με δάκτυλο της CIA) από τη Lockheed όπου εργαζόταν ως συγκυβερνήτης ελικοπτέρου. Επειτα εργάστηκε ως πιλότος για ένα τηλεοπτικό δίκτυο. Το ελικόπτερό του συνετρίβη, καθώς το συνεργείο τραβούσε πλάνα μιας πυρκαγιάς στην κομητεία της Σάντα Μπάρμπαρα.

Εξι έξι τριάντα έξι, έξι επτά σαράντα δυο… Η Repubblica αφιερώνει μια ολόκληρη σελίδα στη «μάχη της προπαίδειας». Γιατί; «Επειδή έπειτα από χρόνια διαφωνιών ανάμεσα στους ειδικούς, στις οποίες πιθανότατα δεν έδωσαν καμία σημασία οι πολιτικοί», ο βρετανός υπουργός Παιδείας Νικ Τζιμπ αποφάσισε ότι οι βρετανοί μαθητές «θα πρέπει να έχουν μάθει μέχρι την τετάρτη Δημοτικού (έως τα εννέα τους χρόνια δηλαδή) όλη την προπαίδεια».  Κι όταν ο υπουργός λέει «όλη την προπαίδεια», δεν εννοεί μέχρι το δέκα, αλλά μέχρι το δώδεκα. Επιπλέον, θα εξετάζονται σε περιοδικά τεστ κατά τα οποία όχι μόνο θα λένε την προπαίδεια αλλά θα χρονομετρούνται κιόλας. Το βρετανικό υπουργείο Παιδείας ονόμασε αυτό το μέτρο «μάχη της κυβέρνησης εναντίον του γραμματικού και αριθμητικού αναλφαβητισμού».

Η μάχη χρονολογείται από το 1998 όταν ο τότε υπουργός Παιδείας Μπάιερς έκανε λάθος σε μια ραδιοφωνική συνέντευξη την προπαίδεια του επτά. Σήμερα, όμως, οι βρετανοί εκπαιδευτικοί (αλλά και οι Ιταλοί) αναρωτιούνται εάν υπάρχει κάποιο όφελος για τους μαθητές από την απομνημόνευση της προπαίδειας. Λένε ακόμη ότι ένα τέτοιο καταναγκαστικό έργο είναι πολύ πιθανό να ενισχύει την αποστροφή τους προς τα μαθηματικά. «Υπάρχει πραγματικά ο κίνδυνος παιδιά οκτώ και εννέα χρόνων να απομακρυνθούν από τα μαθηματικά επειδή θέλουμε να απαντούν αυτόματα στην ερώτηση πόσο κάνει εννέα επί οκτώ;» είναι το ερώτημα. Η απάντηση μοιάζει πιο δύσκολη και από την προπαίδεια.