Μήπως έχετε πέσει θύμα διατροφικής απάτης; Είναι πολύ πιθανό. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση σχετική με τις απάτες που γίνονται στην αλυσίδα πώλησης ψαριών και θαλασσινών, η οποία δημοσιεύθηκε από την Oceana, τον Διεθνή Οργανισμό για την Προστασία των Ωκεανών, ένα στα πέντε δείγματα που ελήφθησαν για έλεγχο από εστιατόρια και καταστήματα σε όλο τον κόσμο αποδείχτηκε ότι ήταν κάτι άλλο, εντελώς διαφορετικό από αυτό που αναφερόταν στο μενού ή στη συσκευασία. Οι ερευνητές της Oceana ανέλυσαν περισσότερα από  25.000 δείγματα και απέδειξαν ότι το 20%  αυτών είχαν λάθος σήμανση.

«Το πιθανότερο είναι ότι ο μέσος καταναλωτής έχει φάει άλλο ψάρι από αυτό που έγραφε η ταμπέλα του», δήλωσε η Μπεθ Λόουελ, προϊσταμένη της έρευνας της Oceana. Εξαπατήθηκε δηλαδή πληρώνοντας πανάκριβα για ένα ψάρι που στην πραγματικότητα είναι πάμφθηνο. Ο μεγαλύτερος απατεώνας, μάλιστα αποδείχτηκε ότι είναι το γατόψαρο, ένα ψάρι με λευκή σάρκα που εκτρέφεται στην Ασία και το οποίο όταν φιλεταριστεί και καλυφθεί με κάποια σάλτσα, μπορεί πολύ εύκολα να παραπλανήσει τον καταναλωτή του. Πράγματι αποκαλύφθηκε  ότι στη θέση 18 διαφορετικών ψαριών –από τα πιο ακριβά όπως η σφυρίδα, η πέρκα και ο μπακαλιάρος- είχε πουληθεί γατόψαρο.

Η έκθεση στηρίχθηκε σε περισσότερες από 200 μελέτες από 55 χώρες. Μια ελληνική έρευνα, για παράδειγμα, που δημοσιεύτηκε το 2015 στο Food Research International αναφέρει ότι το 38% ψαριών και θαλασσινών που πουλήθηκαν στη χώρα μας μεταξύ των ετών 2010-2013 είχαν λάθος σήμανση και το ποσοστό αυτό ήταν μεγαλύτερο από κάθε άλλο είδος τροφίμων (τυρί, γάλα, επεξεργασμένο κρέας) που ελέγχθηκε με εξαίρεση τις ζωοτροφές.  Αντίστοιχα στην Ιταλία, το 82% 200 δειγμάτων που υποτίθεται ότι αφορούσαν ψάρια όπως πέρκα, ροφός και ξιφίας είχαν διαφορετική σήμανση. Στη Νότια Αφρική βασιλικό σκουμπρί (θεωρείται ένα από τα πιο μολυσμένα ψάρια με υψηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο) πωλήθηκε ως «μπαρακούντα» και «γουαχού», ενώ στο Χονγκ Κονγκ, μόνο ένα από 29 δείγματα αμπαλόνε (λέγεται και «αυτί της θάλασσας») είχε τη σωστή σήμανση. Ακόμη, δύο σούσι σεφ της Σάντα Μόνικα στη Νότια Καλιφόρνια κατηγορήθηκαν ότι είχαν πουλήσει κρέας φάλαινας (απειλούμενο είδος) ως λιπαρό τόνο.

Χρησιμοποιώντας τις διάφορες μελέτες, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα διαδραστικό χάρτη που δείχνει σε ποιες χώρες βρέθηκαν παραπλανητικές σημάνσεις. Η έκθεση περιλαμβάνει αναλύσεις DNA που αναφέρονται σε άλλες έρευνες, άρθρα εφημερίδων αλλά και περίπου 10 μελέτες που έχει πραγματοποιήσει η ίδια η Oceana. Σύμφωνα με τις έρευνες διαπιστώθηκαν περιπτώσεις εσφαλμένης σήμανσης σε όλα τα επίπεδα της αλυσίδας εφοδιασμού με ψάρια και θαλασσινά, από τους χονδρέμπορους, και τους εισαγωγείς μέχρι τους λιανοπωλητές. Μάλιστα, σ όλες τις μελέτες στις οποίες βασίστηκε η ερευνητική ομάδα της Μπεθ Λόουελ διαπιστώθηκε κάποια απάτη. Εκτός από μία.  Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, όμως, υπήρχε ένα λάθος. Αφορά μια μελέτη που έγινε στην Τασμανία όπου σύμφωνα με μια αυστραλιανή ρύθμιση επιτρέπεται να αποκαλούν τον μερλούκιο καπνιστό μπακαλιάρο, αν και είναι εσφαλμένο.

Περίπου το 80% των μελετών διεξήχθησαν σε καταστήματα που πουλάνε ψάρια και θαλασσινά και σε εστιατόρια. Πρόκειται για σημεία που βρίσκονται στο τέλος της αλυσίδας του εφοδιασμού, πράγμα που σημαίνει ότι εκεί υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα  εσφαλμένης σήμανσης. Στην έκθεση δεν αναφέρονται ονόματα. Σύμφωνα με την κυρία Λόουελ, οι ερευνητές δεν ήταν σίγουροι αν τα εστιατόρια και οι λιανοπωλητές είχαν εξαπατήσει (εν γνώσει τους) τους πελάτες τους, ή εάν και οι ίδιοι είχαν πέσει θύματα απάτης όταν αγόρασαν το ψάρι.

Διαπίστωσαν επίσης ότι σε ποσοστό 58% τα δείγματα ήταν στην πραγματικότητα ψάρια επικίνδυνα για κατανάλωση που δυνητικά θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας σε ορισμένους καταναλωτές, ιδιαίτερα σε έγκυες γυναίκες και σε παιδιά. Σε ένα κατάστημα της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα βρέθηκε πλακολεπιδόψαρο (πουλιόταν ως λυθρίνι) το οποίο έχει απαγορευτεί από το FDA (Food and Drug Administration)  λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε υδράργυρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξάλλου είχε αλλαχτεί το όνομα ψαριών που απαγορεύεται η αλιεία τους καθώς θεωρούνται είδη απειλούμενα με εξαφάνιση σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης.

Πώς θα μπορούσε να καταπολεμηθεί η απάτη; Σε άρθρο των New York Times, σύμφωνα με την κα Λόουελ, ένας τρόπος για την καταπολέμησή της στις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν η εφαρμογή αυστηρότερων κανονισμών σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού. Από την άλλη πλευρά, ο Γκάβιν Γκίμπονς, εκπρόσωπος του Εθνικού Ινστιτούτου Αλιείας (αντιπροσωπεύει την βιομηχανία θαλασσινών των ΗΠΑ), επέκρινε την έκθεση. Τόνισε επίσης ότι οι διαπιστώσεις της Oceana προέρχονται από επιλεγμένες μελέτες και ότι δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο των ψαριών και θαλασσινών που πωλούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόσθεσε ακόμη ότι η καλύτερη λύση για σχετικές απάτες είναι η επιβολή του νόμου και όχι ακόμη περισσότερες γραφειοκρατικές ρυθμίσεις.

«Η Oceana, εστιάζοντας στα είδη στα οποία παρουσιάζεται πιο συχνά λανθασμένη  σήμανση, διαστρεβλώνει τα συμπεράσματα της από τον σχεδιασμό», ισχυρίζεται ο Γκάβιν Γκίμπονς. Η Μπεθ Λόουελ, όμως, διαφωνεί:  «Αυτή η έκθεση αποκαλύπτει ότι είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα» λέει η εκπρόσωπος της Oceana, τονίζοντας ότι με περισσότερα από 25.000 δείγματα τα οποία εξετάστηκαν από όλο τον κόσμο, είναι η πιο ολοκληρωμένη ανασκόπηση που έχει γίνει μέχρι σήμερα σχετικά με απάτες σε ψάρια και θαλασσινά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News