Ενα περίεργο πλάσμα σαν ξωτικό από ένα παραμύθι με κακό τέλος. Αντρας, ντυμένος κατάσαρκα με μαύρο πουκάμισο, μαύρη φούστα, μαύρο καλσόν, ένα λευκό σλιπ που φαίνεται όταν ανασηκώνει τη φούστα και ένα τσεμπέρι στα μαλλιά, καμπούρα στην πλάτη, έναν στηθόδεσμο παραγεμισμένο, κραυγάζει άναρθρα, κάνει ήχους τρομαγμένων πουλιών, διπλώνεται στα δυο στη μέση της Αστόριας. Είναι ο Χρήστος Λούλης, με τα ρούχα του ρόλου του, του Εποπα, στους Ορνιθες του Αριστοφάνη, όπως αποδόθηκαν, επαναδομήθηκαν μέσα από τη σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου. Ο Αριστοφανικός/Καραθανικός Εποπας περπατά σαν γιαγιά ορεινού χωριού της Ελλάδας στην Αστόρια, ελάχιστοι περαστικοί αντιδρούν, κάποιοι Ελληνες τον αναγνωρίζουν (βλέπουν πολύ Mega στο YouTube, σχολίαζε ο ίδιος αργότερα).

Και είναι αυτή μια σκηνή –με αποχρώσεις και κοινωνιολογικού πειράματος- από την ταινία ντοκιμαντέρ με μυθοπλαστικές αποχρώσεις που ετοιμάζει ο Μπάμπης Μακρίδης για το φαινόμενο που είναι πλέον η παράσταση «Ορνιθες», αφού μετά την Επίδαυρο και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, από τις 2 ως τις 13 Μάη κατακτά τη σκηνή του St. Ann’s Warehouse (SAW) στο Μπρούκλιν. Και επειδή πάντα ένα… name dropping βοηθά να κατανοήσουμε κάποια μεγέθη που δεν μας είναι οικεία, σημειώνουμε ότι πριν από τους «Ορνιθες» εμφανίστηκαν στην ίδια σκηνή ο Ρούφους Γουέινράιτ και η Σαουμπίνε, σε σκηνοθεσία Οστερμάιερ.

Κοφτές ανάσες Επιδαύρου στο Μπρούκλιν

Στο θέατρο, κάτω από τη γέφυρα που τόσο αγαπήθηκε από κάθε κινηματογραφόφιλο που σέβεται τον εαυτό του (ok, και τη Νέα Υόρκη), στη σκηνή του SAW, «ακούστηκαν ήχοι, εμφανίστηκαν εικόνες που πρώτη φορά βλέπει η Νέα Υόρκη» όπως έγραψε ο διαβόητα αυστηρός Ben Brantley στους New York Times. Και η αλήθεια είναι ότι καθώς οι ηθοποιοί έπαιζαν στη σκηνή, πάνω στο νησάκι των Πουλιών, μπροστά από ένα παχύ κύμα βελούδινων κατάμαυρων κουρτινών με πολλές διπλώσεις, ένιωσα ότι βρίσκομαι στην Επίδαυρο, μέσα στην πηχτή νύχτα με τις σκιές των δέντρων πίσω να διαγράφονται αχνά. Και μπροστά μας οι έλληνες ηθοποιοί, πλάσματα υπέροχα, πιο απελευθερωμένοι από ποτέ (τους είχα δει και στην Αθήνα και στην Επίδαυρο). Ηταν οι ίδιοι τα Πουλιά του Αριστοφάνη, είχαν διαρρήξει οριστικά την όποια μεμβράνη τους κρατούσε σε συνομιλία με τον ρόλο – ήταν ο ρόλος. Και βλέποντάς τους κατάλαβα ότι ο Νίκος Καραθάνος (δεν σκηνοθετεί μόνο, πρωταγωνιστεί κιόλας ως Πεισθέτερος) πέτυχε αυτό που ήλπιζε/ευχόταν το ίδιο πρωί σε μια χαλαρή συζήτηση να νιώσουν οι θεατές: «Το ολόκληρό μου που είναι παρόν μπροστά σου. Είμαι ολόκληρος εδώ μπροστά σου τώρα. Αυτό».

Ακούς ελληνικά, διαβάζεις στους υπέρτιτλους το κείμενο σε μετάφραση Ορφέα Απέργη. Ομως οι περισσότεροι θεατές κάποια στιγμή άρχισαν να εγκαταλείπουν τις οθόνες, να καθηλώνονται σε όσα συμβαίνουν στη σκηνή, σε μια οργιώδη διαδρομή, με τα κοστούμια και τα σκηνικά της Ελλης Παπαγεωργακοπούλου να φτιάχνουν δικές τους αφηγήσεις συμπρωταγωνιστώντας και με την κίνηση που δίδαξε η Αμάλια Μπένετ να μετατρέπουν την παράσταση σε μια σωματική έκρηξη. Ριπές γέλιων, κυρίως όταν η αφήγηση του Αριστοφάνη συνάντησε αυτό που καίει τόσο τους Νεοϋρκέζους: ο Τραμπ, ο φόβος του τείχους, το μίσος για το διαφορετικό, η εξουσία. Ολα στους «Ορνιθες» του Αριστοφάνη φωτίστηκαν λες και έγραψε για αυτό που συμβαίνει εδώ και ενάμιση χρόνο στις ΗΠΑ.

Η Νέα Υόρκη βρήκε τη δική της cloud-cuckoo-land

Ακόμα και αναφορές όπως το να αρπάξει κάποιος τα θηλυκά πουλιά «from their pussies» που παραπέμπουν στην περίφημη αποστροφή του Τραμπ υπήρχαν στην απόδοση (και ο ποταμός έγινε Μισισιπής). Και βέβαια το ζήτημα του τείχους που χτίζουν τα πουλιά αλλά είναι ανοιχτό από πάνω και από κάτω και μπορούν να μπουν οι θεοί. «Μακάρι αν ο Τραμπ φτιάξει το τείχος του τελικά, να είναι τρύπιο όπως των πουλιών» σχολίασε η διευθύντρια του SAW Σούζαν Φελντμαν. Τα κοινό, ανοιχτό, εισέπραττε αυτό που συνέβαινε και συμμετείχε, πριν καταλήξει όρθιο να χειροκροτεί. Προηγουμένως αρκετοί δέχθηκαν την πρόσκληση των ηθοποιών και κατέβηκαν στη σκηνή, λούστηκαν κάτω από τη βροχή που έπεφτε πάνω στα σώματα των ημίγυμνων πλέον ηθοποιών. Και πρότειναν ονόματα για τη νέα πολιτεία.«Δεν μας ξέρουν καθόλου, οπότε δεν έχουμε βρωμίσει μέσα στη συνάφεια των πραγμάτων ο ένας με τον άλλο. Είμαστε καινούργιοι».

Eτσι χτίζεται τα βράδια στο Μπρούκλιν η Νεφελοκοκκυγία, η cloud-cuckoo-land. Και μαζί αποκαλύπτεται, χωρίς φίλτρα και προλεγόμενα η μοναδικότητα των ελλήνων ηθοποιών – απόλαυση να διαβάζεις την παρέλαση των ονομάτων τους με μια μικρή σημείωση δίπλα στους New York Times ή στο Vulture. «Το να μας ανακαλύψουν έναν έναν και όλους μαζί» λέει χαμηλώνοντας τη φωνή του ο Νίκος Καραθάνος στη συζήτηση με τους δημοσιογράφους. «Να δουν Ελληνες από την κορφή ως τα νύχια και να λάβουν την αύρα του ο κάθε ένας. Και αυτό είναι ένα μεγάλο στοίχημα και για το θέατρο και για ένα θέατρο συνόλων όπως είναι το Αρχαίο Θέατρο». Ο Νίκος Καραθάνος, στη σκηνή μια διαρκής πηγή φωτός και γαλήνης ακόμα και στις πιο διονυσιακές στιγμές της παράστασης, ένιωθα διαρκώς να κυκλώνει και σχεδόν να ανασαίνει μαζί με κάθε ανάσα των ηθοποιών του.

Το σιχαμένο το branding

Μην φανταστείτε, ελάχιστοι είναι οι Ελληνες της Νέας Υόρκης που πάνε στην παράσταση, κυρίως είναι το κοινό του SAW αυτό που έρχεται εδώ. Δεν απευθύνεται η παράσταση στον απόδημο ελληνισμό αλλά στο διεθνές κοινό της Νέας Υόρκης. Το βράδυ της Παρασκευής βρέθηκε εκεί και ο Τζέρεμι Αϊρονς που ενθουσιασμένος συνέχισε στο τραπέζι που είχε η ελληνική αποστολή στη συνέχεια κάτω από τη γέφυρα του Μπρούκλιν αναφωνώντας πως «αυτή είναι μια παράσταση που πρέπει να πάει και στο Λονδίνο». Μια παράσταση που ούτως ή άλλως θα ταξιδέψει, ακόμα ίσως «και στο Μπουένος Αϊρες. Εκεί από πού ξεκίνησαν όλα» όπως είπε χαμογελώντας η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου, αναφερόμενη στα πρώτα επιχειρηματικά βήματα του Αριστοτέλη Ωνάση. Η Στέγη, με αυτή την της παραγωγή ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη, γίνεται πρώτη φορά μάλιστα και αποκλειστικός χορηγός ταινίας για το ντοκιμαντέρ-fiction που ετοιμάζει ο Μπάμπης Μακρίδης.

«Ο χάρτης δεν είναι η επικράτεια» τόνισε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου. «Αυτή τη στιγμή πάμε να δημιουργήσουμε μια άλλη επικράτεια για το πώς μπορεί να κυκλοφορεί αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη ελληνική παραγωγή. Το στοίχημα μας είχε να κάνει και με τον επαναπροσδιορισμό του τι σημαίνει ελληνικό προϊόν. Για να αποφεύγουμε το σιχαμένο πράγμα που λέγεται branding θα πρέπει να μην μπραντάρουμε τον εαυτό μας έτσι. Να μη λέμε τι πρέπει να παραγάγω τώρα για να μου δώσουν σημασία εφόσον είμαι έλληνας δημιουργός.»

Γιατί η αρχή της εξόδου των «Ορνίθων» γίνεται στη Νέα Υόρκη; «Διότι έχει μια τεράστια συμβολική αξία αυτή η πόλη. Το να ξεκινήσεις από εδώ τη διεθνή πορεία έχει μια άλλη σημασία» σημειώνει η κυρία Παναγιωτάκου. Η παράσταση εντάσσεται στο φεστιβάλ με πλήθος δράσεων που παρουσιάζει αυτές τις μέρες το Ιδρυμα Ωνάση στις ΗΠΑ, που αν και μέχρι τώρα έδινε έμφαση συνήθως στην αρχαία κληρονομιά, πλέον ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στον σύγχρονο πολιτισμό και στις παραστατικές τέχνες. «Αυτό είναι μια πορεία. Ανιχνεύεις, εξελίσσεσαι, έχεις τις κεραίες σου ανοιχτές, όπως οφείλεις».

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οσοι θέλουν να ζήσουν την εμπειρία των «Ορνίθων» στο SAW, την αγγλική απόδοση και την αντίδραση του κοινού, μπορούν να παρακολουθήσουν την παράσταση μέσω live streaming την Κυριακή 13 Μαΐου στις 23:59 ώρα Ελλάδος εδώ. Είναι η τελευταία παράσταση στην Αμερική.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News