Μερικές φορές είναι να θαυμάζει κανείς πως καταφέρνουν να ανθούν στη χώρα μας τόσες πολλές ποικιλίες αριστερής κομματικής σκέψης και δράσης. Με μια πρόχειρη ματιά μπορούμε να εντοπίσουμε πέντε τύπους οργανωμένης αριστερής έκφρασης με αξιόλογη πολιτική και εκλογική επιρροή.

Καταρχήν, υπάρχει η παραδοσιακή κομμουνιστική αριστερά, που παραμένει αφοσιωμένη στα πλέον ανατριχιαστικά και βάρβαρα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ου αιώνα. Η ηγεσία του ΚΚΕ επέλεξε να στηριχθεί σε ένα μίγμα εθνολαϊκισμού και εξισωτισμού, συσπειρώνοντας το, κατά βάση, λαϊκό εκλογικό ακροατήριο του κόμματος. Στους καιρούς της χρεοκοπίας το ΚΚΕ πέτυχε να αυξήσει την επιρροή του στο εθνικό ακροατήριο. Παρά το γεγονός ότι η στρατηγική αυτή το απομόνωσε από το υπόλοιπο κομματικό σύστημα, είχε ως πλεονέκτημα να το καταστήσει πόλο έλξης της διάθεσης διαμαρτυρίας τμήματος των λαϊκών στρωμάτων.

Ο κινηματικός αντισυστημικός ΣΥΡΙΖΑ είναι η δεύτερη οργανωμένη έκφραση της Αριστεράς. Μετά από μακροχρόνια περιπλάνηση, ο χώρος αυτός βρήκε τον εαυτό του στη μετατροπή του σε ένα ιδιότυπο κόμμα-κίνημα.  Η ταυτότητα του βασίζεται στην αποθέωση ενός εξεγερσιακού λαϊκισμού, που πολλές φορές φλερτάρει αν δεν υποστηρίζει ανοικτά ανομικές συμπεριφορές. Αν το ΚΚΕ δίνει έμφαση στο λαϊκό και ταξικά προσδιορισμένο ακροατήριο του, ο ΣΥΡΙΖΑ ρέπει προς τους ηλικιακούς διαχωρισμούς. Η υποτιθέμενη εξεγερμένη νεολαία συνιστά τη φαντασιακή κοινότητα αναφοράς αυτού του χώρου. Το τελευταίο διάστημα, πάντως, ο ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί να διευρύνει την επιρροή του στο σώμα των «αγανακτισμένων» γεγονός που σχετίζεται με τη στροφή που πραγματοποιεί ο πρόεδρος του προς έναν ιδιότυπο αριστερο-εθνικόφρονα λαϊκισμό.

Η Δημοκρατική Αριστερά (ΔΗΜΑΡ), η ελληνική εκδοχή μιας δυσαρεστημένης σοσιαλδημοκρατίας, είναι η έκπληξη των δημοσκοπήσεων. Είναι άγνωστο αν θα αποτυπωθεί αυτό στην κάλπη. Είναι άγνωστο επίσης αν το αίτιο της επιτυχίας της είναι ο χαμηλών τόνων ηγέτης της ή οι θέσεις του κόμματος που πετυχαίνουν να συνδυάζουν τη συνύπαρξη του φιλοευρωπαϊκού και μετριοπαθούς ύφους με τη σταθερή άρνηση σε όλες τις μεταρρυθμίσεις -και όχι μόνο στο μνημόνιο όπως θέλουν να παρουσιάζουν οι φίλοι της. Η ΔΗΜΑΡ επιθυμεί να εκφράσει το τμήμα των απογοητευμένων αλλά υποτίθεται σωφρόνων οπαδών του  ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα εκείνου του κομματιού που καταγράφηκε ως «εκσυγχρονιστικό» ή «σημιτικό», συμβάλλοντας στην δημιουργία μιας αποκαθαρμένης από τις αμαρτίες του πασοσικού παρελθόντος αλλά σε τελική ανάλυση, εξίσου –ή ίσως και περισσότερο- παλαιομοδίτικης σοσιαλδημοκρατίας.

Το αφοσιωμένο κομμάτι στην παράδοση της 3ης Σεπτέμβρη, επιχειρούν να εκφράσουν οι δυνάμεις, που διαγράφησαν πολύ πρόσφατα από το ΠΑΣΟΚ μετά τη μη ψήφιση του Μνημονίου. Χαρακτηριστικό αυτού του ρεύματος, η προσκόλληση σε έναν κεϊνσιανισμό  που θεωρεί πως η κρατική παρέμβαση αποφέρει καρπούς και οι κρατικές δαπάνες συνιστούν το προτιμώμενο εργαλείο. Αυτή η Αριστερά κοινωνικά φλερτάρει με τα συνδικάτα του στενού και ευρύτερου δημοσίου τομέα, τους μικρομεσαίους και γενικότερα με τις παραδοσιακές πελατείες του σοσιαλιστικού χώρου.

Η κατεστημένη σοσιαλδημοκρατία αποτελεί το ακρότατο δεξιό όριο της αριστερής οργανωτικής βιοποικιλότητας, σε τέτοιο βαθμό που πολλοί θα αμφισβητήσουν το ορθόν της τοποθέτησής του ΠΑΣΟΚ στο χώρο της κεντροαριστερά έστω. Είναι αλήθεια πως το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε μια κατάσταση ιδεολογικής μετάλλαξης. Στην πραγματικότητα το ΠΑΣΟΚ σήμερα βιώνει τη μετεξέλιξη από πολυσυλλεκτικό κόμμα της κεντροαριστεράς σε κόμμα του κράτους. Βασική μέριμνα της ηγεσίας του είναι ο πραγματισμός και η εκλογική διάσωση της, και όχι οι αναζητήσεις στο θολό σύμπαν της ιδεολογίας. Όμως ας μην ξεχνάμε πως πέρασαν μόλις δυόμιση χρόνια από τότε που το σύνθημα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» ακούστηκε από τα χείλη του Γ. Παπανδρέου. Αν και είναι δύσκολο μετά από μια κυβερνητική θητεία σαν και αυτή, το ΠΑΣΟΚ να αναζητήσει την ιδεολογική του πυξίδα στις ευρύτερες αξίες της Αριστεράς είναι αρκετά νωρίς να πούμε πως εγκατέλειψε οριστικά αυτό του το στίγμα.

Παρά τις μεγάλες διαφορές τους οι πέντε αυτές εκφράσεις της ελληνικής Αριστεράς έχουν κοινό παρονομαστή τη φετιχοποίηση του κράτους και την «αγοραφοβία». Έχουν ιστορικά διαμορφωμένη πεποίθηση, πως πρέπει να κατέχουν στα χέρια τους το κράτος για να οικοδομήσουν την όποια ευημερία και κοινωνική ειρήνη που οραματίζονται. Είναι κοινή η αδυναμία τους να σχεδιάσουν οτιδήποτε χωρίς αυτό.

Όμως οι αλλαγές που έλαβαν χώρα σε διεθνές επίπεδο μετά την πτώση του κομμουνισμού, οι διαδικασίες παγκοσμιοποίησης που σηματοδοτούν τη μετατόπιση του κέντρου λήψης των αποφάσεων και τη σταδιακή εκχώρηση σημαντικών αρμοδιοτήτων από το εθνικό κράτος σε υπερεθνικούς θεσμούς (Ε.Ε, ευρωζώνη, κλπ), έχουν οδηγήσει σε αχρησία τα παλιά εργαλεία. Το εθνικό-κράτος, αυτό το φετίχ της Αριστεράς, αποδεικνύεται ολοένα και περισσότερο ακατάλληλο να χρησιμοποιηθεί ακόμη και για απλές δουλειές (να μαζεύει τα σκουπίδια ας πούμε). Όλοι αντιλαμβάνονται πως οι νέες συνθήκες επιβάλλουν διεθνή συνεργασία και αμοιβαιότητα από τη μια αλλά και ικανότητα να είσαι ανταγωνιστικός μέσα σε ένα κόσμο ανταγωνιστικό. Η αγορά και η φιλελεύθερη δημοκρατία έχουν επιβάλει το πλαίσιο των λύσεων για την Ευρώπη και μέσα σε αυτό το πλαίσιο το έθνος-κράτος (ιδιαίτερα των μικρών χωρών σαν την Ελλάδα) θα έχει ρόλο κομπάρσου.

Η λύση, λοιπόν, δεν μπορεί να αναζητηθεί μέσα στα όρια του έθνους-κράτους και στον παραδοσιακό κρατισμό της Αριστεράς είτε πρόκειται για τις σοσιαλδημοκρατικές της εκδοχές είτε μιλάμε για τις μαρξιστικές-λενινιστικές της όψεις. Αυτή η Αριστερά ψυχορραγεί παντού στη  Ευρώπη. Ως εκ τούτου, η ελληνική Αριστερά έχει να διαλέξει δύο δρόμους: είτε να αποτραβηχτεί στους χώρους της κοινωνικής διαμαρτυρίας, των αγανακτισμένων, του εξεγερσιακού λαϊκισμού και εντέλει του πολιτικού περιθωρίου, που  εξ’ αντικειμένου θα στοχεύει να μετατρέψει τη χώρα σε μια ευρωπαϊκή Σομαλία, δηλαδή ακυβέρνητη και μη βιώσιμη, είτε θα αναγκαστεί να πουλήσει εκ νέου την ψυχή της στο διάβολο, όπως ο Δρ. Φάουστ στο Μεφιστοφελή, για τα γλυκά μάτια της εξουσίας. Σε αυτήν τη δεύτερη περίπτωση ο πραγματισμός της θα απογοητεύσει τους ρομαντικούς οπαδούς τους, αλλά μπορεί να συμβάλει στη σωτηρία και την ανάπτυξη της χώρας. Σε αυτήν απομένει να διαλέξει τον δρόμο που θα ακολουθήσει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News