Πώς γίνεται μια υπόθεση όπως αυτή της Novartis, από τη φύση της πολυδαίδαλη και χαοτική, να έχει μετεξελιχθεί σε δίπολο; Η αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει από τη στιγμή που τα δέκα πολιτικά ονόματα, δυο πρώην Πρωθυπουργών και οκτώ πρώην υπουργών, βγήκαν στο προσκήνιο, καλεί ουσιαστικά τον κόσμο να αποφασίσει αν το σκάνδαλο του πολυεθνικού φαρμακευτικού κολοσσού είναι το μεγαλύτερο από συστάσεως του ελληνικού κράτους ή μια γελοιότητα και επανάληψη του παρελθόντος σε εκδοχή φάρσας. Αν δεν το καταλάβατε, η υπόθεση Novartis είναι το νέο δικαστικό σίριαλ με πολιτικά χαρακτηριστικά που θα παιχτεί στη χώρα. Και μόλις άρχισε το πρώτο επεισόδιο…

Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρόκειται για μια υπόθεση που δεν της λείπει τίποτε. Και να, γιατί (με βάση τουλάχιστον τα όσα έχουν γίνει γνωστά από δικαστικές πηγές αλλά και την ίδια τη δικογραφία που έφθασε στη Βουλή):

Εχει μίζες; Εχει. Και μάλιστα με βαρβάτους αποδέκτες. Περίπου 50 εκατομμύρια ευρώ λέγεται ότι μοιράστηκαν στους πολιτικούς που αναφέρονται, με τη μερίδα του λέοντος τα 40 να έχουν μοιραστεί σε τρεις για την υπόθεση των εμβολίων γρίπης. Δικαστικές πηγές δεν διστάζουν να βάζουν αστερίσκο σε μία περίπτωση: σε αυτή του πρώην Πρωθυπουργού Παναγιώτη Πικραμμένου, για τον οποίο υπάρχει μία και μοναδική αναφορά σε κατάθεση, χωρίς άλλη επιβεβαίωση, την όποια επιβεβαίωση μπορούν να προσφέρουν αυτές οι μαρτυρίες. Στο σύνολο των στοιχείων, που υπάρχουν πάντως μέχρι στιγμής, ως αποδέκτες δωροδοκιών λογίζονται καμιά τριανταριά: πέραν των 10 πολιτικών προσώπων, οι υπόλοιποι 20 είναι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, δηλαδή γενικοί γραμματείς υπουργείων, μέλη επιτροπών, σύμβουλοι και συνεργάτες υπουργών.

Υπάρχουν μάρτυρες; Υπάρχουν. Αλλά όχι και αδιάσειστα στοιχεία. Γεγονός που επιτείνει την πολιτική αντιπαράθεση και θέτει ερωτηματικά στην έρευνα. Οι μάρτυρες που αναφέρονται στα πολιτικά πρόσωπα είναι τρεις οι οποίοι και έχουν τεθεί υπό καθεστώς προστασίας, καταθέτοντας ανωνύμως. Οι άνθρωποι αυτοί μιλούν για βαλίτσες και μαύρο χρήμα που αλλάζει χέρια σε τετ α τετ συναντήσεις, χωρίς να υπάρχει ούτε μία ύποπτη συναλλαγή που να έχει γίνει μέσα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσα από τραπεζικούς λογαριασμούς και εμβάσματα που θα μπορούσαν να αποτυπώσουν τη ροή του χρήματος, τη διαδρομή της όποιας μίζας.

Πολιτικοί, όπως ο Βαγγέλης Βενιζέλος, τους αποκαλούν κουκουλοφόρους, καλώντας τους να βγάλουν την κουκούλα, ενώ στην άλλη όχθη, αυτή της εισαγγελικής έρευνας, οι μάρτυρες θεωρούνται αξιόπιστοι. Εχουν –όπως λέγεται– προσκομίσει έγγραφα και άλλα στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν τη στενή σχέση τους με τα γεγονότα. Οι ίδιοι δεν θα μπορούσαν να είναι κατηγορούμενοι, όπως έχει διαρρεύσει, θεωρούνται όμως γνώστες της όλης ιστορίας. Οι καταθέσεις τους έχουν δοθεί από τα τέλη Νοεμβρίου έως και τις 4 Φεβρουαρίου, ημέρα του συλλαλητηρίου για το Μακεδονικό στην Αθήνα. Κατά τη μια πλευρά, πρόκειται για «συγκλονιστικές» μαρτυρίες, κατά την άλλη πρόκειται για εξόφθαλμη «σκευωρία».

Εκτιμάται ότι δεν θα αργήσει η δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν γιατρούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, στο πλαίσιο της έρευνας που γίνεται από την Εισαγγελία Διαφθοράς για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος

Εχει συνάψει πόρισμα η Εισαγγελία Διαφθοράς για τους εμπλεκόμενους πολιτικούς; Σαφώς και όχι. Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε κρίση από πλευράς εισαγγελικών αρχών, και δεν θα υπάκουε στο γράμμα του νόμου. Τα πολιτικά ονόματα μπήκαν στο τραπέζι από τους προστατευόμενους μάρτυρες, και η Εισαγγελία χωρίς να μπει σε έρευνα των καταγγελιών, απέστειλε τη δικογραφία στη Βουλή, βάσει του νόμου περί ευθύνης υπουργών. Το Σώμα θα πρέπει να εξετάσει αν στοιχειοθετούνται τα αδικήματα της απιστίας και της δωροδοκίας, τα οποία πάντως θεωρούνται παραγεγραμμένα.

Εχει τελειώσει το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας; Οχι. Για την ακρίβεια, δεν έχουμε δει τίποτε ακόμη. Οι πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας άλλωστε είναι κυρίως γιατροί, κι ας διαθέτουν οι πολιτικοί πιο ηχηρά ονόματα. Οι γιατροί έχουν εκτιμηθεί σε μια πρώτη φάση σε χιλιάδες, δίκτυο ολόκληρο που είχε στηθεί για να «προτιμά» τα φάρμακα της εταιρείας, πχ. στη συνταγογράφηση, έναντι σκευασμάτων άλλων εταιρειών, με αντάλλαγμα «διακριτικές πληρωμές» στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Αυτό, λογικά, θα πρέπει να είναι και το πιο «δεμένο» κομμάτι της έρευνας από την Εισαγγελία Διαφθοράς. Εκτιμάται πάντως ότι δεν θα αργήσει η δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν γιατρούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, στο πλαίσιο της έρευνας που γίνεται από την Εισαγγελία Διαφθοράς για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Οι εισαγγελικές αρχές έχουν αποστείλει αιτήματα δικαστικής συνδρομής σε Ελβετία και Κύπρο, και αναμένουν. Να σημειωθεί ότι η έρευνα για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος συνεχίζεται και ως προς τα πολιτικά πρόσωπα.

Δεν διεξάγει όμως έρευνα μόνον η Εισαγγελία Διαφθοράς. Οι αθέμιτες πρακτικές της Novartis και η στενή της σχέση της με κομβικά πρόσωπα του χώρου της Υγείας, εξετάζονται ως προς το σκέλος της τιμολόγησης του φαρμάκου από το Συντονιστικό Όργανο Επιθεώρησης και Ελέγχου, του οποίου προεδρεύει η Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης Μαρία Παπασπύρου. Και αυτή η έρευνα είναι σε εξέλιξη, αλλά μάλλον θα καθυστερήσει, αφού δεν έχει φθάσει ακόμη -από τη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Κρατικής Ασφάλειας Αθηνών- στα χέρια των ιθυνόντων της έρευνας, όλος ο όγκος των κατασχεθέντων – έγγραφα, σκληροί δίσκοι – από εφόδους των Αρχών σε γραφεία και οικίες εμπλεκομένων στην υπόθεση.

Η εκτίμηση θεωρείται ως προάγγελος αποζημίωσης μαμούθ που ίσως απαιτήσουν οι ελληνικές αρχές από τον πολυεθνικό κολοσσό, με την πρόοδο της ποινικής διαδικασίας

Και ασφαλώς, έρευνα διεξάγουν οι αμερικανικές αρχές, μέσω της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και του υπουργείου Δικαιοσύνης, περιλαμβανομένου του FBI, κλιμάκιο του οποίου βρίσκεται στην Αθήνα εδώ και μήνες προκειμένου να συνδράμει το έργο των αρχών. Ενώπιον των Αμερικανών έχουν καταθέσει στοιχεία – και λέγεται ότι είναι όχι μόνον πολλά αλλά και εξαιρετικά σημαντικά -, τρεις άλλοι προστατευόμενοι μάρτυρες, πρώην στελέχη της εταιρείας, που καθοδηγούνται νομικά από το δικηγορικό γραφείο του Παύλου Σαράκη. Η υπόθεση Novartis ενδιαφέρει τις ΗΠΑ ως προς την παραβίαση ομοσπονδιακών νόμων, εν προκειμένω αυτού για τις Πρακτικές Διαφθοράς στο Εξωτερικό, γνωστού ως FCPA (Foreign Corrupt Practices Act) και αναμένεται να κλείσει με ιλιγγιώδη οικονομικά συμβιβασμό.

Η συνεργασία ανάμεσα σε ελληνικές και αμερικανικές αρχές ανέδειξε πάντως χάσμα της νομικής πραγματικότητας ανάμεσα στις δυο χώρες. Με τους αμερικανούς να δυσφορούν και να έχουν μείνει μάλλον ενεοί από το γεγονός ότι δημοσιοποιούνται κομμάτια της έρευνας προτού αυτή τελεσφορήσει. Αδυνατώντας, προφανώς, να κατανοήσουν τον περιβόητο νόμο περί ευθύνης υπουργών.

Σε κάθε περίπτωση, στη δικογραφία που εστάλη στη Βουλή –όπως τουλάχιστον τονίζουν δημοσίως πολιτικά πρόσωπα που έχουν λάβει γνώση της– δεν υπάρχουν στοιχεία του FBI για πολιτικά πρόσωπα.

Εχει υπολογιστεί η ζημία για το ελληνικό Δημόσιο; Η έρευνα ξεκινάει από το 2006-2007 και λήγει το 2015, η μίζα (σύμφωνα με εισαγγελικές πηγές) εκτείνεται ωστόσο από το έτος 2000 ως το 2015, με τη ζημία για το ελληνικό Δημόσιο να εκτιμάται σε ποσό μεγαλύτερο των 3 δις ευρώ –και 23 δις ευρώ, με γενική κατόπτευση της διαφθοράς στον χώρο του φαρμάκου.
Η εκτίμηση θεωρείται ως προάγγελος αποζημίωσης μαμούθ που ίσως απαιτήσουν οι ελληνικές αρχές από τον πολυεθνικό κολοσσό, με την πρόοδο της ποινικής διαδικασίας.

Εχει πολιτική ταυτότητα η έρευνα; Ασφαλώς και έχει, δεν θέλει άλλωστε να την αφήσει ορφανή ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής, θυμίζοντας με κάθε ευκαιρία ότι εκείνος ήταν που έστειλε δημοσιεύματα για τη Novartis στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου, ώστε να πάρει δικαστική υπόσταση η υπόθεση. Οι δηλώσεις του ιδίου, αλλά και του αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης Δημήτρη Παπαγγελόπουλο έξω από το Μέγαρο Μαξίμου, όπου είχαν μεταβεί για να ενημερώσουν τον Πρωθυπουργό, θα συνοδεύουν επ’ άπειρον και την αποστολή της δικογραφίας στη Βουλή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News