Φορά καπέλα, μόνο παντελόνια, στρογγυλά γυαλιά που υπενθυμίζουν το παρελθόν της, έχει αδυναμία στο μαύρο χρώμα και καμιά φορά θυμάται τα «παλιά» φορώντας βαθιά ντεκολτέ. Τα γυαλιά της έχουν -επίσης- μαύρους φακούς και για να φωτογραφηθεί δεν τα βγάζει, τα κατεβάζει ελαφρώς στην μύτη. Οι επιστολές που γράφει έχουν πάντα την ίδια κατάληξη: το όνομα της και μια αναφορά στην Νέα Υόρκη.

The pieces of sky filled the helmets

Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Φεβ 2, 2016, 11:48πμ PST

Δεν εκφράζεται με πομπώδη τρόπο. Είναι χειμαρρώδης κι εγκρατής μαζί. Πασχίζει να συνδέσει την τέχνη με τις φιλειρηνικές και φεμινιστικές της ανησυχίες. Εννοείται δεν γελά πολύ, δεν κλαίει δημόσια. Αλλά συγχωρεί. Ζει σε ένα σπίτι αγκαλιά με το φάντασμα του Τζον Λένον περιτριγυρισμένη από τις ναΐφ ζωγραφιές του, πίνακες του Μαγκρίτ και του Γουόρχολ, τις φωτογραφίες τους, τα ματωμένα του γυαλιά, τις επιδόσεις τους.

Φωτογραφίζεται τις περισσότερες φορές με πλάτη στο φακό και προφανώς στις ατελείωτες βόλτες της στο Μανχάταν την συνοδεύει πάντα εκείνος που της τραβά τις φωτογραφίες. Με αυτά τα πλάνα «ταΐζει» τους 209.000 θαυμαστές της στο Ιnstagram και τα μερικά εκατομμύρια followers της στο Twitter. Για τους αμετανόητους φαν των Μπιτλς η Γιόκο υπήρξε η πιο μισητή γυναίκα στην μουσική ιστορία (των Σκαθαριών και όχι μόνο). Για τον υπόλοιπο πλανήτη είναι μια καθ’ όλα αμφιλεγόμενη εικαστικός, πονηρή, ματαιόδοξη και το άλλο μισό ενός θρύλου. Ενώ, για τους θαυμαστές της, παραμένει αθεράπευτη ακτιβίστρια, ποπ ίνδαλμα, πρωτοπόρος σε όλα της και η μόνη γυναίκα που στάθηκε επάξια στο πλευρό της μεγαλύτερης μουσικής ιδιοφυίας του περασμένου αιώνα.

Beautiful! Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Νοέ 19, 2015, 1:26μμ PST

Αυτή η μικρή γιαπωνέζα μάγισσα που αρπάζει το μικρόφωνο κι ουρλιάζει για να μας αφυπνίσει, που πάλλεται γιατί φλέγεται ακόμα παρόλο που διανύει την ένατη δεκαετία της ζωής της, που συνδέει την μουσική με την performance με μια σχεδόν οργασμική λειτουργία, που πίστεψε όσο λίγοι στην δύναμη της αγάπης, στις 18 Φεβρουαρίου κλείνει τα 83.  Και ανήμερα των γενεθλίων της θα κρατήσουμε στα χέρια μας το νέο της δίσκο. Εχει τίτλο «Yes, I’m A Witch Too» για να μας θυμίσει την ιδιότητά της και περιλαμβάνει ξανά διασκευές τραγουδιών της από τρίτους για να μας δείξει πως όπως σε όλα έτσι και στην μουσική τίποτα δεν μετρά περισσότερο από την δοκιμασία.

Σήμερα, κανείς δεν μπορεί να κάμψει την ανεξάντλητη αυτοπεποίθησή της. Εχει συμφιλιωθεί με το παρελθόν κι έχει πια την άνεση να φωτογραφίζεται πλάι στους εν ζωή μουσικούς συντρόφους του Τζον Λένον (όπως στην απονομή των Γκράμι που οι φωτογράφοι κόντεψαν να την φάνε που καθόταν πλάι στον Ρίνγκο Σταρ).

Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και καλοσπουδαγμένη, η Ονο διαχειρίστηκε ό,τι της κληροδότησε ο Λένον όχι σαν θεματοφύλακας της ιστορίας του αλλά σαν πρωθιέρεια που μετέτρεψε τη ζωή ενός ροκ σταρ σε τελετουργία.

My soul was wanting to express something! This is on the way to doing that. My hands are telling that I’m just in a process.

Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Οκτ 20, 2015, 3:18μμ PDT

Εκοψε τα ναρκωτικά για να γίνει αφοσιωμένη μητέρα, ανέχτηκε αδιανόητα πράγματα, έβγαλε την ζωή τους στην σέντρα αλλά πάντα αφήνει να επικρατεί η εντύπωση ότι τις μεγαλύτερες αλήθειες δεν τις έχει πει ακόμα. Κι ας  παραδέχτηκε πως πέρα από τις περιπέτειές του με άλλες γυναίκες ο Τζον Λένον ενδόμυχα επιθυμούσε να κοιμηθεί με άλλους άντρες. Κι ας λέει ξεκάθαρα ότι ακόμα τρέμει στην ιδέα της αποφυλάκισης του Μαρκ Τσάπμαν. Οσο για την αξία της ως εικαστική δημουργός, αυτή δεν χωρά πλέον καμία αμφισβήτηση. Τα μεγαλύτερα αμερικανικά μουσεία την κυνηγούν,  ενώ, το ΜΟΜΑ την αποθέωσε πριν από καιρό με μια έκθεση με τίτλο «Yoko Ono: One Woman Show, 1960–1971». Σε αυτήν ο επισκέπτης έπιανε το νόημα από την αρχή καθώς στην έκθεση συνυπήρχαν 125 συνολικά έργα της. Πρώιμες, δοκιμαστικές πράξεις πάνω σε χαρτί,  ιδιαίτερα αντικείμενά της, σχέδια πάνω στο λευκό, εγκαταστάσεις, performances, ηχογραφήσεις και ταινίες, και αρκετό  σπάνιο, αρχειακό υλικό.

I’ve never seen a picture of me going flat out like this. Two men in the front carry the sadness of Japanese men, how they must look in the society to get on. The third man is my father. I see that he has the usual smile of a defiant guy who will mostly be remembered as one of “them.”

Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Αύγ 16, 2015, 11:08πμ PDT

Να,  αυτήν την έκθεση έπρεπε να δουν όσοι  δεν την συγχώρεσαν ακόμα, παρόλο που μέχρι και ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ την έδωσε προ πολλού άφεση αμαρτιών δηλώνοντας: «Οχι, δεν φταίει η Γιόκο Ονο για τη διάλυσή μας. Διαλυόμασταν ήδη από μόνοι μας». Θα συνειδητοποιούσαν πως το διάστημα που ο Λένον βολόδερνε και ψαχούλευε το μουσικό του μέλλον, η Γιόκο Ονο είχε ήδη φάει τη ζωή με το κουτάλι. Πως από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 περνούσε ατελείωτα βράδια στον νεοϋορκέζικο λοφτ της  με την αφρόκρεμα της πρωτοπορίας. Πως καθοδηγούσε τον Τζον Κέιτζ σε όλα (μέχρι και στο να ακολουθήσει μακροβιοτική διατροφή). Πως μοίραζε αβανγκάρντ πιστοποιητικά. Πως επί χρόνια ταξίδευε μεταξύ Νέας Υόρκης, Τόκιο και Λονδίνου, δίνοντας νέες διαστάσεις στις πειραματικές ταινίες και τις περφόρμανς. Και κυρίως,  πως πιτσιρίκα ακόμα αναλάμβανε πρωτοποριακό ρόλο στη ανάπτυξη διεθνώς της εννοιολογικής τέχνης.

I visited La Monte Young, Marian Zazeela, Jung Hee Choi’s installation called Dream House and fell asleep. I think you are suppose to do that. Are we? My dream was rather pragmatic. I was waiting for somebody to wake me up. Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Αύγ 5, 2015, 4:11μμ PDT

Αλλωστε  σε μια αίθουσα τέχνης, στην Indica Gallery, γνωρίστηκε και με τον Λένον, τον Νοέμβριο του 1966. Εκείνη είχε –σχεδόν- ξεμπερδέψει με δυο γάμους, είχε γεννήσει την κόρη της Κιότο και παρουσίαζε την έκθεσή «Ημιτελείς πίνακες και αντικείμενα». Ο Τζον ήταν μεταξύ των επισκεπτών και από τον ενθουσιασμό του ζήτησε να γνωρίσει τη δημιουργό. Παρόλο που ο Τζον Ντάνμπαρ, διευθυντής της γκαλερί, έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να αποφύγει τις συστάσεις. «Είναι ο πιο δυναμικός άνθρωπος που ξέρω, Τζον», του είπε. «Δεν έχεις ποτέ σου γνωρίσει τέτοια γυναίκα». Ετσι γεννήθηκε ένας από τους μοιραίους έρωτες στην ιστορία της μουσικής: ανάμεσα σε πίνακες. Ποιος ξεχνά πως τα πρώτα έργα της έργα συχνά εμπεριείχαν συγκεκριμένες οδηγίες οι οποίες κοινοποιούνταν στους θεατές σε προφορική ή γραπτή μορφή (όπως το «Cut Piece» του 1964, όπου καλούσε τον κόσμο να κόψει με ψαλίδι κομμάτια από το ρούχο της μέχρι να μείνει εντελώς γυμνή). «Στην τέχνη προχωράμε μαζί», έλεγε υπογραμμίζοντας πως όλα είναι μια διαδικασία σε διαρκή εξέλιξη. Στα έργα της, το νόημα συχνά δεν είναι ένα μυστικό που κρατά ο καλλιτέχνης καλά κρυμμένο, αλλά μια πληροφορία που διαχέεται στον χώρο και χαρίζεται απλόχερα σε όλους.

 

This is very early in London. I am wearing a pair of pants I bought in new york before I came. And checking my Eternal Time Clock I brought from New York. Why am I looking so quizzical and amused? Not showing my two dimensional face without a smile. That was later. Here I was still not afraid to show expressions that just came to me. yoko

 

Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Φεβ 26, 2015, 7:33πμ PST

Είναι βέβαια παράδοξο να μιλάς για γενναιοδωρία προσπαθώντας να περιγράψεις  την πιο μισητή Γιαπωνέζα. Είναι το ίδιο δύσκολο να πείσεις κάποιον για την ποιητική διάσταση και το χιούμορ μιας γυναίκας που γελά σπάνια κι όταν το κάνει έχει ήδη υπολογίσει κάθε αντίδραση.  Ακόμα δυσκολότερα την χαρακτηρίζεις λαμπερή καθώς οι περισσότεροι βλέπουν τη σκοτεινή της διάσταση, και φυσικά είναι δύσκολο να πείσεις ότι η Ονο είναι μια δεινή ιδεαλίστρια  κι όχι μια αδίστακτη κατακτήτρια. Αλλά ευτυχώς, η ζωή της χαρίστηκε. Ανταπεξήλθε σε συγκινήσεις που οι υπόλοιποι θέλουμε πέντε ζωές για να διαχειριστούμε. Και της δώρισε 83 ολόκληρα, συγκλονιστικά χρόνια για να πείσει για τα αυτονόητα και τους πλέον καχύποπτους…

John and I got married on March 20th 1969. Exactly 46 years ago. When somebody told us that we actually got married on the first day of Spring, we just looked at each other and went Wow!

Μια φωτογραφία που δημοσίευσε ο χρήστης Yoko Ono (@yokoonoofficial) στις Μάρ 20, 2015, 9:33πμ PDT

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News